"Ford toont ons nogmaals hoe gruwelijk het kapitalisme kan toeslaan. Het kapitalisme heeft ons hier genaaid," Pierre Vrancken (hoofddelegee Ford Genk, ABVV)
"Dit is kapitalisme in de vuilste zin van het woord." Luc Cortebeeck (voorzitter ACV)

Op woensdag 1 oktober 2003 maakte de Ford-directie haar plan om wereldwijd meer dan 12.000 banen te schrappen bekend. "De Europese afdeling maakt verlies, en daarom zijn we genoodzaakt te herstructureren" klonk de boodschap van de directie droog. 9.000 arbeiders van Ford Genk en nog eens zoveel in de onderaannemingen en toeleveringsbedrijven waren van het ene ogenblik op het andere van niets nog zeker. De plannen zoals die door de directe werden meegedeeld konden niet anders begrepen worden dan de sluiting van Ford-Genk tegen 2006. De dag na de aangekondigde herstuctureringen steeg het Ford aandeel met 3,6%.

Ford is een familie van multimiljardairs. Ze behoort tot de top 500 van de grootste fortuinen, het selecte clubje dat samen meer bezit dan 40% van de wereldbevolking. "Godfather" William Ford is de nummer 283 van de grootste Amerikaanse fortuinen: 950 miljoen dollar voor hem alleen.
De multinational heeft twee takken, een industriële en een financiële. In de financiële tak zit 's werelds grootste autoverhuurbedrijf Hertz en vooral zuivere financiële activiteiten zoals pensioenfondsen, beursnoteringen, muntspeculatie.
De financiële sector gaat het bedrijf steeds meer sturen en wordt even belangrijk als de industriële activiteit. Dat is een evolutie die je bij alle multinationals vaststelt. De aandeelhouders eisen "instant results" (onmiddellijk resultaten) waardoor de multinational zich steeds meer gaan vastbijten in de winsten die gemaakt worden door die parasitaire financiële activiteiten. De enige wet die geldt is de wet van de maximale winst, de arbeiders van Ford en de toeleveringsbedrijven zijn daar het slachtoffer van. De helft van de winsten die Ford boekte gedurende het eerste semester van 2003 zou volstaan om het loon te garanderen van de 12.000 arbeiders die FORD vandaag afdankt. 720 miljoen dollar, daarmee kan je elk van die arbeiders 60.000 $ per jaar betalen.

Toen half oktober het nieuws bekend werd gemaakt dat Ford zou investeren in China, dachten velen dat Ford eigenlijk wil delocaliseren (verhuizen naar lage loonlanden). Een deel van de productie van Genk verhuist naar een nieuwe fabriek in Turkije, daar waren al maanden akkoorden over, en blijkbaar zou de rest van de productie naar China verhuizen. Maar de loonlast in de Ford-assemblagefabrieken maakt slechts 5 à 7% uit van de totale prijs.

Henri Houben (Attac Buxelles) vertelt daar het volgende over.

"Het één heeft niet onmiddellijk iets met het ander te maken. Ford heeft zijn zinnen gezet op de Aziatische markt en doet nu een extra inspanning om die markt te veroveren. Het gaat om een groeimarkt en de hoop is groot. In de Chinese fabrieken zal er voor de lokale markt geproduceerd worden. Het is een beetje paradoxaal dat een land met socialistische funderingen momenteel de meest begeerde markt bezit. Alle autoconstructeurs gooien zich nu op die markt en Ford had een grote achterstand op zijn concurrenten. Volkswagen is daar bijvoorbeeld al 20 jaar en heeft voorlopig de enige winstgevende fabriek. Het is niet zo evident om de Chinese markt te veroveren.
De voorwaarden zijn veel moeilijker. China verplicht investeerders vaak om een lokale partner te nemen. Soms eisen ze zelfs een fifty-fifty deal. Ze vragen ook dat er een lokale inhoud is, dit wil zeggen dat de onderdelen ter plaatse moeten gekocht worden.

Ik zie drie grote factoren.
# In de VS en in Europa wordt de economische crisis van het kapitalisme sinds 2001 steeds dieper. Het systeem produceert te veel vergeleken bij wat de mensen kunnen kopen. Ford verkocht in Europa 160.000 wagens minder in 2002: de klant volgt niet meer. Over heel de wereld zijn de autofabrieken in staat om elk jaar 75 à 80 miljoen wagens te bouwen maar ze verkopen er maar 58 miljoen. Europa zit met een overcapaciteit van 4 à 5 miljoen wagens.
# Sinds 1990 wordt de concurrentie in de sector steeds scherper. Zowel op het vlak van de prijzen als op het vlak van de overnames. Ford was zelf ook geen doetje. In Italië lanceerde het bedrijf de prijzenoorlog tegen Fiat, dat een groot stuk van de markt kwijtspeelde. Ford kocht Jaguar over, Land Rover, Volvo Cars, 33% van Mazda, enz.
# Die verscherpte concurrentie maakt dat de zwakste op een bepaald moment verplicht is zijn productiecapaciteit in te krimpen. Herstructureren, afdanken, sluiten. Een paar jaar geleden was het GM, begin dit jaar Fiat, nu Ford. Straks misschien Volkswagen... "

Met andere woorden het verhaal van Ford Genk is een verhaal met een baard van meer dan 150 jaar.
In de jaren '80 waren er wereldwijd nog een veertigtal autoconstructeurs. Na de fusiegolf in de jaren '90 blijven er daar nog een tiental reuzen van over samen met een paar kleintjes die in de komende jaren ook wel op hun beurt zullen worden opgegeten.
Er is een moordende concurrentie tussen een klein aantal giganten. Iedere constructeur bouwt zijn fabriek en probeert marktaandeel op de concurrenten te veroveren. De Europese markt stagneert al meer dan 15 jaar. De verkoopcijfers draaien rond de 13 à 15 miljoen verkochte voertuigen per jaar en daar zit heel weinig rek op. De markt evolueert niet meer. Dus ofwel behouden ze hun marktaandeel. Ofwel veroveren ze marktaandeel op andere constructeurs. Dat kan enkel via een prijzenoorlog. Eén producent begint met een monovolume en alle anderen volgen. Ze bouwen fabrieken bij om de nieuwe modellen te kunnen produceren, maar de totale verkoopscijfers van auto's stijgen wel niet. Met die nieuwe modellen doen ze eigenlijk zichzelf concurrentie aan. De arbeiders van Genk zijn dus het slachtoffer van deze logica die eigen is aan de kapitalistische productiewijze.

"Er is op Ford een herstructurering bezig, die volgens de directe zou moeten doorgaan omwille van financiële redenen, het gaat dus om een zuiver economische beslissing.

We hadden een toezegging dat in Genk de productie van de Focus, de nieuwe MONDEO en de cross-over GALAXIE zou komen. Ford ontwikkelde een soort productieplatform waarop met 12 verschillenden modellen kan bouwen. Kort samengevat zou alles wat onder de FORD vleugel valt op dat platform gebouwd worden, ook VOLVO's en Janguar, ... Dat alles was reeds een herstructurering, er vloeiden reeds 1.400 mensen af. Maar nu in oktober hoorden we dat er een nieuwe herstructurering bovenop zou komen. Al de geplande investeringen werden afgelast, we krijgen geen focus en ook de platformen zouden er niet komen. " (Vital Verheye, syndicaal afgevaardigde van de nachtpost, ABVV)

"We hadden een goede CAO afgesloten, althans dat dachten wij. We werden toen voor een keuze geplaatst : "Of jullie houden de TRANSIT maar krijgen geen nieuwe investeringen en er moeten 2.400 mensen weg. Of jullie krijgen een investering programma van 900 miljoen en vier nieuwe modellen maar je laat dan de TRANSIT naar Turkije gaan en 1.400 mensen afvloeien." We kozen voor de maximale werkzekerheid en de nieuwe investeringen.
We zitten nog vol op in die herstructurering, daar die afvloeiingen nog doorlopen tot in 2004. Dat was voor ons een zeer moeilijke keuze, ook omdat ik zelf al 25 jaar in de TRANSIT werk. Volgend jaar zullen we hier moeten afscheid nemen van een model dat FORD zeer groot gemaakt heeft en dat veel winst heeft opgeleverd. (Mario Versaevel, hoofddelegee ACLVB)

[if !supportEmptyParas] [endif]

"Echte macht hebben we niet." (Steve Stevaert, SP.A)

"In het belang van Limburg verscheen dat de staatsveiligheid al vanaf juni op de hoogte was. Ik was die dag om 3 uur bij nachtploeg. Ik heb zelden mensen zo in de ogen gezien waar de woede zo te lezen stond op hun gezicht. Dat was werkelijk een bom die insloeg. Moest ik daar met de micro gescandeerd hebben "Michel buiten" dan had waarschijnlijk iedereen dat na geroepen. Als we dan gezegd dat de Belgische Irak politiek de oorzaak was van de problemen, dan hadden de meesten ons dat na geroepen. We hebben daar met alle vakbonden tegen de mensen proberen te zeggen: "Wat ook van dat verhaal waar is, wij kunnen niet oproepen om oorlog te voeren, wij zijn daar tegen." We zijn er in geslaagd om dat idee aan de mensen duidelijk te maken. Maar het schandalige is natuurlijk dat de politieke wereld al een aantal maanden op de hoogte was, en dat zij dat stil hielden. Dat wordt hoe langer hoe duidelijker, en steeds meer signalen wijzen in die richting, de 100 miljoen van De Wael, het verhaal van de staatsveiligheid, .... Dat was gekend tot op het niveau van de kabinetschef van Verhofstadt, dan weet je dat de premier ook op de hoogte was." Theo van Gompel (ACV metaal)

Eens te meer stond de politiek wereld aan de zijlijn te roepen dat ze machteloos was.
Steve Stevaert (SP.A) in De Standaard "Nu rel schoppen, zou zeer onverstandig zijn. Laat ons de 50 miljoen euro subsidie die afgesproken was met Ford, reserveren om samen met de directie uit te zoeken hoe we maximaal jobs kunnen behouden. ... Een definitieve sluiting van Ford Genk? Ik heb daar nu geen echte aanwijzingen voor, maar ben toch zeer erg op mijn hoede. Wij kunnen beslissingen van internationale bedrijven proberen te beïnvloeden, maar echte macht hebben we niet."

Het is een beetje een vreemde situatie. De 250 vakbondsmilitanten van Ford voeren samen met de 9.000 FORD arbeiders weken actie om de directie onder druk te zetten, maar de regering en de politiek beweren dat ze machteloos zijn.
"Ik vind dat het tijd wordt dat de politici hun verantwoordelijkheid opnemen. Zij moeten heel uitdrukkelijk zeggen dat zoiets niet kan. Al die politici die de mond vol hebben van deregulering zien nu waar een maatschappij zonder regels toe leidt. Zo'n maatschappij moet uiteindelijk kapot gaan. Dat kunnen we niet toelaten." aldus Luc Cortebeeck (voorzitter ACV).

Terwijl de politieke wereld "machteloos" aan de kant bleef staan kwamen er een aantal burgers in beweging.

Mustafa Harraq, vorig jaar nog verkozen tot arbeider van het jaar: "Met Belgin, Barbara en Georges hebben we gezegd: 'hier moeten we iets aan doen. Als we dit gewoon toelaten... Dat is gewoon een sociaal kerkhof van Limburg maken. Het is ongelooflijk dat Ford zijn beloftes niet houdt. Ze trekken zich niks aan van een schriftelijke overéénkomst. De ministers proberen ondertussen wel in de kijker te lopen met allerlei uitspraken of door een concert te organiseren. Maar eigenlijk wordt het probleem niet onder ogen gezien. Het gaat hier om een schriftelijke overéénkomst die met de voeten getreden wordt. Als we nu niets doen, geven we een vrijgeleide aan alle werkgevers. Ik denk niet dat onze ouders daarvoor 100 jaar geleden gevochten hebben."

Mustafa lanceerde samen met drie andere Limburgers een petitie tegen de onwettige contractbreuk die Ford pleegde.

"We eisen dat de politieke verantwoordelijken Ford verplichten zich te houden aan de contracten om 900 miljoen euro te investeren en de werkzekerheid van 9.000 jobs tot 2006 te garanderen. Hiervoor moeten alle drukkingsmiddelen ingezet worden, tot en met het terugvorderen van alle steun die Ford ontvangen heeft en het bevriezen van hun tegoeden. Wij ondersteunen alle wetsvoorstellen die daartoe bijdragen."

Er onstond in Limburg een kleine volksbeweging van verontwaardiging en solidariteit. Dat alles mondde uit op een dag van Solidairteit met de Fordarbeiders. Tienduizenden kwamen op straat om hun solidariteit te betuigen met de Fordarbeiders. Muzikanten en publieke figuren kwamen op Job-live hun solidrariteit en woede tonen.
Ook de anti-globalisten kwamen in beweging.

"Het is niet normaal dat bedrijven zomaar kunnen afdanken, herstructureren en sluiten. Natuurlijk is de conjunctuur slecht in de automobiel. Maar meer dan ooit heeft Ford de middelen om sanering van overcapaciteit zelf te betalen. De Transitproductie gaat weg en de beloofde investeringen blijven uit. De internationale arbeidsdeling van de multinationals biedt geen bescherming voor de tewerkstelling. Integendeel, ze verhoogt de concurrentie onder de fabrieken en vergemakkelijkt saneren.

Daarom kan geen enkele maatregel genomen worden zonder dat iedereen zijn inkomen en een job behoudt. Dit is de essentie van het wetsvoorstel, ingediend door anders-globalist Vincent Decroly in het parlement. Volgens dit wetsvoorstel kan geen afbouw van tewerkstelling doorgevoerd worden zolang er geen akkoord is met de vakbonden over het behoud van werk en inkomen. Een vermogensbelasting kan dit helpen financieren onder controle van de vakbonden. Ford heeft immers genoeg staatssteun en loonlastverlagingen gekregen. Niet de sociale zekerheid, niet de lonen, niet de werklozen, niet het overheidsbudget, niet de arbeiders en bedienden moeten het wegwerken van overcapaciteit betalen. Wel de winsten en de grote vermogens. Alles wat bedrijven toegestopt krijgen aan gemeenschapsgeld verdwijnt immers in maatregelen om te saneren. " (Raf Verbeke, ATTAC-werkgroep “economische democratie”)

De Attac werkgroep "economische democratie" organiseert een steunwake aan de poort van Ford. De werkgroep organiseerde ook twee geslaagde workshops op het Limburgs Sociaal Forum, waar een nieuwe start werd gegeven aan een actieplatform om het wetsvoorstel van Decroly door het parlement te laten goedkeuren.

Vandaag, op 1 november 2003, hebben de Ford-arbeiders nog steeds over niets zekerheid.
"Na het bericht dat de MONDEO zeker kon komen, kond de politieke wereld (Stevaert en De Wael) en de media het niet laten om rond te bazuinen dat Ford Genk nu gered was. Aleen Gabriëls die was nuchter en vertelde: "wacht maar even, want de buit is helemaal nog niet binnen." Dat maakte dat het naar de publiek heel wat moeilijker werd om zo maar verder actie te blijven voeren." (Theo Van Gompel, ACV)
De directie 'beloofde" op 15 november voor meer duidelijkheid te zullen zorgen. De vakbondsmilitanten leggen beslag op een deel van de productie tot er duidelijkheid is.

[wordt vervolgd, ...]
[if !supportLineBreakNewLine]
[endif]

Alex, een arbeider van de nachtploeg vat het Ford verhaal als volgt samen:
"Als je nu eens kijkt naar die aandelen dan weet je toch meteen hoe de vork in de steel zit. Die aandelen zijn niets waard, en op het ogenblik dat ze aankondigen dat ze duizenden mensen gaan ontslaan dan stijgen die aandelen. Dan weet je toch genoeg. Het is nog altijd het kapitaal dat de baas is in België en niet de regering."

(Uitpers, nr. 47, 5^de jg., november 2003)

[if !supportEmptyParas] [endif]

Han Soete is te bereiken via han@indymedia.be

[if !supportEmptyParas] [endif]

Zie voor Ford Genk ook het Discussiestuk: “Sociaal-democratie: We zijn machteloos” van Freddy De Pauw