Westelijke Sahara: vergeten conflict

‘Wat heb jij daar verloren?' is een veelgestelde vraag als ik over mijn komende Saharareis vertel. In de krokusvakantie ga ik 9 dagen naar het vluchtelingenkamp Smara in Algerije. In dit artikel verklaar ik hoe het komt dat ik naar Algerije ga in plaats van naar de Westelijke Sahara. En nee, ik ga geen zand vreten of kamelen ambeteren.

De Westelijke Sahara ligt in het Noord-Westen van Afrika, tussen Marokko, Algerije, Mauretanië en de Atlantische Oceaan. Sinds 1884 was de W. Sahara een Spaanse kolonie. In 1974 beloofde Spanje aan de Sahrawi's, het volk van de W. Sahara, een referendum te organiseren over de onafhankelijkheid van hun land. In plaats van hier werk van te maken verdeelde Spanje het grondgebied onder twee van de buurlanden, nl. Marokko en Mauretanië. De onafhankelijkheidsoorlog begon. Sinds 1975 houdt het Marokkaanse leger de W. Sahara bezet, de helft van de bevolking vluchtte voor de bezetting en leeft sinds eind '75 in vluchtelingenkampen in het Zuid-Westen van Algerije, in de Algerijnse woestijn, dicht bij de stad Tindouf.
In 1991 werd een Vredesplan goedgekeurd tussen de twee strijdende partijen, het Polisariofront, de legitieme vertegenwoordiger van het Sahrawi-volk, en de Marokkaanse regering. Een staakt het vuren ging in, en in januari 1992 zou een referendum plaats vinden over de vraag: willen jullie de onafhankelijkheid of de inlijving bij Marokko? Alleen de Sahrawi's zouden aan dit referendum kunnen deelnemen. Sindsdien vertraagt en boycot de Marokkaanse regering de organisatie van dit referendum. De UNO die dit Vredesplan goedkeurde, miste de daadkracht om het referendum toch te organiseren.
In 1998 werd er een nieuwe poging ondernomen om een referendum te organiseren, ook al deed de UNO dit keer zijn werk heel efficiënt, de Marokkaanse vertragingsmanoeuvers strooiden een tweede keer roet in het eten. Dit betekent dat nu al meer dan 10 jaar geen enkele vooruitgang werd geboekt naar een definitieve
oplossing van de dekolonisatie van de W. Sahara toe. Dit betekent eveneens dat al meer dan 26 jaar de ene helft van Sahrawi's onder militaire bezetting leven en de andere helft in vluchtelingenkampen in één van de meest onherbergzame streken van de wereld.
In de bezette gebieden worden de mensenrechten voortdurend geschonden door het Marokkaanse leger en politie. Amnesty International maakt hierover geregeld rapporten op, maar dat verandert allemaal niets aan het lijden van de Sahrawi's. In de vluchtelingenkampen proberen de Sahrawi-vluchtelingen zo goed en zo kwaad als het kan om te overleven en om in afwachting van de terugkeer naar een onafhankelijk vaderland hun gemeenschap zo goed mogelijk intact te houden. In de vluchtelingenkampen werd de staat ‘de Democratische Arabische Republiek Sahrawi's' opgericht. De president en de regering van deze DARS doen al wat in hun macht ligt om te voorzien in de basisbehoeften van de bevolking: voedsel, gezondheidszorg, onderdak en kledij, onderwijs.

Leven in een vluchtelingenkamp

Het leven in een vluchtelingenkamp is geen lachertje. De vluchtelingenkampen van Tindouf zijn verdeeld in vier districten. Elk van deze districten bevat zes dorpjes (daira) en deze dorpjes zijn nog eens verdeeld in vier wijken. De organisatie van de kampen zijn bijna helemaal in handen van de vrouwen. De meeste mannen leven niet in de kampen, maar zitten in het leger.
Dat deze organisatie toch vlot verloopt is te danken aan de goede structurering en het grote solidariteitsgevoel. Er zijn bijna geen gevallen van ondervoeding of analfabetisme. In de kampen zijn er crèches, ziekenhuizen en schooltjes opgericht om te voorzien in de noodzakelijke behoeften.Het is belangrijk dat als er toch onafhankelijkheid zou komen, men ook in staat zou zijn om een goedfunctionerende staat op te bouwen. Dit is echter niet vanzelfsprekend als men verscheidene generaties heeft doorgebracht in vluchtelingenkampen.
De stad Geel is verzusterd met één van de vluchtelingenkampen: Smara. Er vonden 10 jaar geleden al verscheidene uitwisselingen plaats tussen de Geelse middelbare scholen en jongeren uit de kampen.
Nu is er terug sprake van zo'n project tijdens de krokusvakantie. Deze keer is het de bedoeling dat er een delegatie van de Geelse jeugdbewegingen naar daar trekt. Het thema van het project kadert namelijk in het principe van de jeugdbeweging-en-vorming. Het is de bedoeling dat Geelse jongeren per twee bij een gastgezin verblijven gedurende zeven dagen. Er zullen discussies gehouden worden met de plaatselijke jeugdbeweging die in de kampen is gegroeid, over belangrijke thema's zoals toekomst, relaties, voorlichting, organisatorische werking van een jeugdbeweging en methoden om een spel voor te bereiden. Er zullen ook spelnamiddagen zijn met de lokale jeugdbeweging. Het project wordt gefinancierd door subsidies van verscheidene overheden en door bijdragen van de jongeren zelf die vele activiteiten organiseren om de kostprijs te drukken.

arch/ive/ief (2000 - 2005)