arch/ive/ief (2000 - 2005)

‘Mijnheer, mag ik u wat vragen?’

Deze titel verwijst naar een artikel in De Morgen van 23 april 2005. Daarin spuwt een ontevreden Oxfam-fondsenwerver, die werkt voor de nv Direct Dialogue Fundraising (DDF), zijn gal over de manier waarop het bedrijf DDF te werk gaat. De nv Direct Dialogue Fundraising is een bedrijf dat zich toelegt op het inzamelen van geld voor de non-profitsector. Zonder concreet op het artikel in te gaan bevestigden een aantal passages de kritische denkbeelden die ik al een eindje heb. Jawel, het concept van de nv DDF ‘werkt’. De ledenaantallen van de acht deelnemende Belgische ngo’s stijgen spectaculair. De betreffende ngo’s hebben dus meer middelen om op te komen voor kinder-, mensen-, en dierenrechten en andere goede doelen. En wie kan daar nu tegen zijn? Toch wil ik hier een aantal kritische bedenkingen maken die hopelijk de betreffende ngo’s eens aan het denken zetten. Heiligt het doel wel alle middelen?

Een eerste opmerking is meer een waarschuwing naar iedereen die toch een beetje vertrouwd is met het ngo-landschap. Word geen lid op straat van één van de ngo’s die onder DDF vallen! Want daardoor gaat minstens 45 € van je goedbedoelde euro’s naar het bedrijf DDF. Als je zelf al van plan was om één van die acht ngo’s te steunen, doe het dan thuis via internet. Als ik bijvoorbeeld via de site van Amnesty beslis om de mensenrechtenorganisatie te steunen, dan gaat zelfs mijn eerste euro al richting Amnesty. En ik weet wel, de grote massa moet nog overtuigd worden en zou er nooit aan denken om uit zichzelf een ngo te steunen.

Een tweede én belangrijke kritische noot. Door zich met het concept van de nv DDF te verbinden, stappen de ngo’s mee in een super economisch verhaal waar de winstcijfers de doorslag geven. Hoe kan je het volgende verzoenen: enerzijds zich mee inschrijven in een economische winstlogica en anderzijds in je inhoudelijke werking zelf het neoliberale systeem aanklagen? Een ngo zoals Oxfam Solidariteit staat toch voor een andere mondialisering waar “genadeloze concurrentie en winstbejag” toch niet het allesoverheersende dogma zijn? Het zou mijn inziens al een stuk geloofwaardiger zijn als de organisatie die zich toelegt op professionele fundraising voor de non-profitsector een vzw zou zijn die niet gedreven is door enkel en alleen een winstlogica.

Op dit ogenblik zijn de ngo’s eerder concurrenten geworden die allemaal vissen in een grotendeels zelfde vijver. Het zijn trouwens enkel de bekendere en grotere ngo’s die de stap zetten om met DDF in zee te gaan. Gaat dit niet ten koste van kleinere ngo’s die niet de middelen hebben om voor DDF te kiezen? Een pijnlijke vergelijking naar de ‘andere’ wereld is niet ver weg. Multinationale bedrijven staan in een moordende concurrentiepositie tegenover elkaar en maken de kleintjes kapot.

Meer en meer hoor ik ook mensen die het beu zijn om meermaals op een dag in de stad aangesproken te worden door één of andere ngo. En jammergenoeg zijn het soms ook mensen die de ngo-wereld nochtans een warm hart toedragen. Een Gents voorbeeld: je gaat op een zonnige middag naar de bibliotheek, waarna je langs de Kouter wandelt naar de Fnac en tenslotte naar de Vrijdagsmarkt wandelt via de Lange Munt. De kans dat minstens drie DDF-fondsenwervers je hebben aangesproken is groot. Om het dan nog maar niet te hebben over boekenclubs en andere commerciële toestanden die je om de oren vliegen. Telkens opnieuw wordt men aangesproken als consument. Straks zijn er geen publieke ruimtes meer waar je nog gewoon mens mag zijn (consumentvrije publieke ruimte) en niet voortdurend als potentiële klant benaderd wordt. In Gent bijvoorbeeld is de verzadiging meer dan nabij. Op den duur zou je er nog een anti-ngo-gevoel aan overhouden.

Een volgende kritische bedenking gaat over het verschil in aanpak van fondsenwerving tussen DDF en Greenpeace. Greenpeace is de eerste die met professionele fondsenwerving op straat is begonnen. Ook vandaag nog leidt Greenpeace zelf de mensen op die dan als fondsenwerver ingezet worden. Bij de sollicitatie wordt er vooral gekozen op basis van de intrinsieke motivatie. Mensen moeten echt op een authentieke manier de waarden uitstralen waar Greenpeace voor staat. Als Greenpeace-fondsenwerver word je ook veel dichter bij de inhoudelijke werking van de ngo betrokken. Men behandelt jou en je wordt gezien als een volwaardig Greenpeace-medewerker. Dit is bij de ngo’s die meedoen met de nv DDF wel eventjes anders. Het bedrijf DDF staat onder druk om cijfers te halen. Het zal dan ook niet verbazen dat marketing- en verkoopstalenten een veel grotere rol zullen spelen bij de aanwerving van medewerkers. Daar bij Greenpeace sensibilisering nog als een doel op zich wordt gezien, is dat bij DDF al veel minder het geval. Om het wat cru te stellen: bij DDF moet je gewoon een goede verkoper zijn van een product met een petje op van de betreffende ngo. Bij DDF ben je ‘verkleed’ in een ngo, bij Greenpeace zoekt men nog mensen die echt voor Greenpeace staan. In tegenstelling met Greenpeace spelen bij de nv DDF menselijke waarden in het algemeen niet zo’n grote rol. Ontslagen worden wegens het niet halen van de doelstelling is hen blijkbaar niet vreemd. Greenpeace-fondsenwervers distantiëren zich dan ook van het DDF-concept, zeker na de negatieve geluiden in het artikel in De Morgen. Op die manier worden de ngo’s nog meer als concurrenten tegen elkaar uitgespeeld, wat uiteindelijk geen enkele ngo te goede komt.

En nog eens, jawel het concept van de nv DDF ‘werkt’. In cijfers welteverstaan: de ledenaantallen van de ngo’s stijgen. De vraag die ik wil opwerpen is of niet andere indicatoren mee in rekening moeten gebracht worden? Op korte termijn worden de betreffende ngo’s er misschien wel beter van, maar is dat op lange termijn wel het geval? Is sensibilisering niet minstens even belangrijk als het invullen van een permanente opdracht? Mensen hun geweten is vaak gesust na het invullen van een permanente opdracht. Ze doen iets ‘goed’ (ik stort een beetje en dat is dat, nu heb ik mijn deel gedaan) en voelen het toch niet. Maar of het een echte verandering in het bewustzijn tot stand brengt?

Het geld dat naar het bedrijf DDF gaat, de concurrentiële positie waarin ngo’s terechtkomen, het beu-gevoel om telkens weer als consument aangesproken te worden, het pure marketingdenken achter het concept van DDF, de winstlogica die erachter schuilgaat, enz. Allemaal argumenten die hopelijk de ngo’s eens opnieuw doen nadenken over het concept van fondsenwerving. Het is duidelijk dat deze manier van geld inzamelen op termijn niet gezond kan zijn. Als er op het ingeslagen pad verder gegaan wordt, staan de filosofie en de geloofwaardigheid van de ngo’s op de helling. En dat is toch iets om over na te denken …

(Ikzelf heb vier jaar geleden met grote gedrevenheid en vol enthousiasme een zomer lang mensen proberen warm te maken om Greenpeace te steunen. Belangrijk verschil: Greenpeace is de eerste die met het ‘streetcanvassen’ is begonnen en doet ook vandaag nog steeds de fondsenwerving in eigen beheer en doet dus geen beroep op de nv DDF.)

Filip Loobuyck – juni 2005
filip.loobuyck1@telenet.be

Echt to the point deze kritiek, en zeer terecht.
Maar zou toch greenpeace niet willen verheerlijken, want ook deze jongens en meisjes kunnen je een 'beu' gevoel geven. Zonder te willen veralgemenen deze persoonlijke anecdote:

ik loop door de Lange Munt, gehaast (niet alleen om uit die gruwelijke straat weg te komen, echt gehaast), klampt mij zo'n meisje vast, vraagt ze me of ik al lid ben (was ik ook), dus ik zeg ja.
En wil doorlopen. Vraagt ze me: je krijgt dus elke week het boekje? Zeg ik 'ja', loop al door. Krijg ik: "betrapt, 't komt maar om de twee maand". Of zoiets, in elk geval: een echte feel-bad ervaring, samenlevingsafbraak, zeg maar.

Als ze daar nu gewoon eens stonden zonder iets te willen verkopen...

Heiligt het doel de middelen ?

Als het Westen vindt dat democratie haar ideologisch uithangsbord is, moeten we de vraag niet in de eerste plaats stellen aan diegenen die het meest betrokken zijn bij de aktiviteiten van NGO's, namelijk de Derde Wereld ? En moeten we ons dan niet eerst de vraag stellen wat het doel is van een doorsnee NGO ?

Ik heb het artikel in De Morgen niet gelezen, dus ga hier enkel in op wat F. Loobuyk op indymedia publiceerde.

Voor zover ik weet is het objektief van de meeste NGO's niét het omverwerpen van het mondiale neoliberale systeem. Velen onder hen zijn precies opgericht met het doel het massaal aantal slachtoffers van dat systeem te proberen naar beneden te halen. Je kan vinden dat dat olie op een hete plaat is, maar ik vrees dat je een burger moet zijn die dagelijks geniet van de voordelen van het leven in een neoliberaal systeem om die 'kritiek' te kunnen uiten. Wanneer AZG via commerciële vliegtuigmaatschappijen 200 ton Plumpy Nuts, een supervoedende aardnootpasta ontworpen en gecommercialiseerd door een Franse KMO naar Niger transporteert, en met fondsen binnengerijft via commerciële fondsenwervingsbedrijven ter plaatse dokters uitbetaalt om die pasta te verdelen en op die manier 30.000 kinderen van de hongersnood te redden, moet je daar dan 'kritiek' op hebben ? Denk je dat moeders uit Niger éerst van het Westen eisen dat hun NGO's in staat zijn volledig buiten de markteconomie om ideologisch 'clean' te kunnen funktioneren vooraleer ze Plumpy Nuts gaan accepteren ? Of verwachten dat de fondsenwervers eerst genoeg professionaliteit aan de dag leggen om rijke Westerse voorbijgangers niet af en toe nogal onhandig te benaderen ?

Kortom, de redenering lijkt mij nogal pervers. Natuurlijk werken NGO's idealiter maximaal samen met vzw's, en natuurlijk zijn ledenwervers idealiter én professioneel, én vriendelijk, en zéér gemotiveerd enz., maar het doel van een NGO is nu eenmaal niet in het rijke Westen zo snel mogelijk zoveel mogelijk vzw's te creëren. Hun doel is IN een neoliberaal systeem zoveel mogelijk slachtoffers, hic et nunc, te voorkomen. Dat doen zonder beroep te doen op commerciële leveranciers allerhande is momenteel simpelweg onmogelijk. Je kan daar kritiek op hebben (en het behoort tot onze Vlaamse Identiteit maximaal 'kritisch' te zijn, so let it be), maar kritiek heeft nu eenmaal zijn grenzen, qua slagkracht, vooral als je doel is aktief een 'samenleving op te bouwen'.

Wat mijn ervaring met NGO ledenwervers in Brussel betreft : die was duidelijk alleen maar positief. Hadden ze mij niet op straat aangesproken, dan was ik nu waarschijnlijk (nog) geen lid van een aantal NGO's. Ik ben ze dus vooral nogal dankbaar. Het gesprek dat ik met hen had was heel grondig en overtuigend. Ik kan dus alleen maar hopen dat ze regelmatiger in het straatbeeld gaan verschijnen. Dat ze hiermee een aantal Westerlingen op een soms iets te pijnlijke manier een geweten schoppen, zoals Louis Paul Boon het uitdrukte, valt te betreuren, maar als je dat moet afwegen tegen het extra aantal kinderen dat hiermee overleeft, vrees ik dat mijn keuze snel gemaakt is.

Dus: het doel heiligt niet de middelen : als het doel een ander wereldsysteem is, kan je niet vragen aan de huidige miljoenen slachtoffers even te wachten tot we dat hier in het Westen uitgevonden hebben. Maar als het doel is IN een neoliberaal systeem urgentie interventies uit te voeren om humanitaire rampen te voorkomen, dan lijkt het feit dat er een aantal niet-vzw's meewerken mij volledig aanvaardbaar. Als je daar tegen bent, moet je eigenlijk het principe van NGO's op zich in vraag stellen. Dat is natuurlijk altijd interessant (vooral als het toelaat betere alternatieven uit te denken), maar laten we niet vergeten dat dat de moeders in Niger ondertussen waarschijnlijk iets minder interesseert ... .

Anja Van Rompaey.

Anja, da's een mooi voorbeeld dat je daar geeft: Nigeriaanse kinderen ontvangen van MSF Plumpy Nut, dat door een commercieel bedrijf uit Frankrijk op de markt gebracht wordt, overgevlogen werd door een commerciele Europese vliegtuigmaatschappij en dat betaald wordt met fondsen die door DDF, een commercieel bedrijf uit Nederland, binnen gerijfd zijn. Ongetwijfeld moeten we daar nog aan toevoegen dat die pindanoten en andere grondstoffen van Plumpy Nut door een ander Europees commercieel bedrijf worden ingevoerd vanop een of andere commerciele plantage in... euh... Afrika.

Het is een mooi voorbeeld omdat het aantoont dat er inderdaad veel mensen beter worden bij deze noodhulp--spijtig genoeg vooral Europeanen. Het doel heiligt de middelen? Ik zou me eerder afvragen wat het doel hier eigenlijk is: het Europese bedrijfsleven aanzwengelen of de honger de wereld uithelpen?

Laat het ons anders stellen. Wat is het probleem van de kinderen in Niger? Dat ze een acuut gebrek aan Plumpy Nut hebben? Dan zou het scenario hierboven inderdaad een goede oplossing zijn. De werkelijkheid is natuurlijk anders. Het probleem van de kinderen van Niger is dat ze in een land leven dat jaren lang door de slavenhandel en kolonisatie werd leeggezogen om nadien door het Westen verder “structureel aangepast” te worden tot het land alle weerbaarheid verloren had. En je zal het met me eens zijn dat het uitdelen van Plumpy Nut daarvoor niet de oplossing is.

De oplossing is inderdaad eerder te zoeken in een ander wereldsysteem. Je hebt het echter verkeerd voor als je denkt dat de “slachtoffers” in de Derde Wereld op ons zullen wachten tot we dat hier in het Westen hebben uitgevonden. Deze “slachtoffers” in de Derde Wereld zijn hic et nunc een ander wereldsysteem aan het uitbouwen en hebben daarvoor onze solidariteit en steun nodig. Wees maar zeker dat ze niet hulpeloos op ons zitten te wachten.

“En cette période de mobilisation contre la mondialisation néolibérale, les luttes menées par ce peuple, de façon presque permanente, loin des médias qui édifient l’opinion internationale souffrent d’un flagrant déficit de solidarité de la part du mouvement altermondialiste,” besluit het artikel dat je postte op http://archive.indymedia.be/news/2005/07/98482.php.

Ik vrees echter dat zulke solidariteit niet sexy genoeg is om door de DDF boys en girls in onze winkelstraten aan de man te brengen.

Hallo Wim,

drie zaken:

1) in Niger worden vandaag 3 miljoen mensen met de hongersnood bedreigd. (vergelijk: in België zou dat betekenen dat de helft (!!!) van de Vlamingen op héél korte termijn zou sterven omdat in de buurlanden wél eten is, maar bij hen niet.) Kinderen sterven in Niger vandaag (niet: 'in deze tijden', maar vandaag, vrijdag 29 juli 2005, op dit eigenste uur) enkel en alleen omdat ze geen eten hebben, en een aantal van hen overleven als je hen zes weken Plumpy Nut geeft. Los van hoe dat daar geraakt is en van de oorzaak van deze hongersnood, is en blijft het een feit dat tienduizenden kinderen nu nog leven mét die pasta, en dood waren als het Westen die niet had uitgevonden en/of niet tot daar had gebracht. Voor mij is dat énorm belangrijk. Als je alle acute middelen die de huidige wereld kan inzetten vergelijkt, is het énige wat een aantal van die kinderen NU, om 10h32, kan redden, inderdaad die Plumpy Nut, of je dat nu leuk vindt of niet. Geef hen ander stevig voedsel, maar dat moeders niet kunnen naar huis meenemen, en je bereikt een deel van die kinderen sowieso niet meer (veel moeders kunnen niet voor 6 weken de rest van hun kroost achterlaten). Die kinderen gaan NU, 10h33, dus simpelweg dood als ze toevallig in een gebied leven waar Plumpy Nut niét geleverd kan worden.
Als het volstaat dat elke Belg maandelijks 2,5€ stort om 100.000en kinderen te doen overleven in dergelijke megarampen, dan vind ik het zonder enige aarzelen totaal verantwoord dat dat zo snel mogelijk realiteit wordt.

2) natuurlijk is noodhulp geen strukturele oplossing. Wie heeft dat ooit beweerd? Als AZG burgers in hun spoedopname reanimeert, wetende dat in een aantal gevallen diezelfde burgers van zodra ze de spoed verlaten, meer dan 50% kans lopen om opnieuw in dezelfde burgeroorlog gedood te worden, of om vijf jaar later in de volgende hongersnood toch om te komen, is het duidelijk dat geneeskunde daar geen strukturele hulp biedt. Maar nogmaals, dat is ook helemaal niet wat ze beweren of nastreven. Als ik hen maandelijks geld stort, dan wil ik dat ze, in gevallen van leven of dood, daar waar momenteel accuut geen medische middelen zijn om mensen in leven te houden, ze er toch alles aan doen om dat wel te doen. Meer verwacht ik niet van dergelijke NGO's. Een Belg die één jaar lang maandelijks 2,5 euro stort en verder niet met AZG bezig is, heeft ondertussen al minstens één persoon in dergelijke omstandigheden voor een tijdje het leven gered. Als je vindt dat élk menselijk leven telt, zonder enige uitzondering, dan is dat de moeite waard.

3) natuurlijk is het evident dat een strukturele oplossing het enige is wat dergelijke rampen kan voorkomen. En natuurlijk heeft het Westen een énorme historische verantwoordelijkheid in wat o.a. in Afrika gebeurt. En natuurlijk moet er een enorme verandering op mondiaal economisch en politiek vlak. En dat zal zeker inhouden dat we in het Westen rijkdom gaan moeten afstaan. En een alternatief systeem kan maar werken als de Derde Wereldlanden héél aktief deelnemen aan het uitdenken en uitvoeren daarvan. En héél wat mensen in die landen zijn absoluut bekwaam om die taak op zich te nemen, en zijn daar momenteel heel intensief mee bezig.

Er zijn dus volgens mij twee heel verschillende problemen, die oorzakelijk gelinkt zijn, maar die qua oplossing een heel andere aanpak vragen:

a) het urgentieprobleem.
Hier kan ik niet anders dan vinden dat vandaag miljoenen mensen laten doodgaan omdat de middelen die hen nu, op 29 juli 2005, zouden kunnen in leven houden, tegelijk een onderdeel vormen van een pervert economisch systeem, totaal onaanvaardbaar is. Het doel is en blijft mensen. Die mensen bewust laten sterven gaat datzelfde economische systeem helemaal niet sneller doen veranderen, en gaat de paar Westerlingen die winst boeken op de transakties met NGO's er niet armer op maken (ze vinden die winst elders heus ook wel). Dus: de voordelen van noodhulp weigeren zijn nihil, de nadelen zijn gewoonweg afschuwelijk.
En de oplossingen voor dit probleem zijn pijnlijk eenvoudig: er is geen wereldrevolutie nodig, Westerlingen moeten niet plots armer gaan leven. Als iedereen maandelijks een totaal belachelijk bedrag aan een paar NGO's overmaakt, zijn dit soort doden grotendeels te vermijden. Dat een aantal firma's in het Westen bij het vermijden van miljoenen doden tegelijk ook een paar miljoenen euro's rijker worden, doet, voor dit probleem, totaal niet terzake.

b)het urgentieprobleem.
Je in het Westen alleen maar bezighouden met noodhulp, en elke strukturele hulp weigeren, zoals nu grotendeels gebeurt, is even onverantwoord en erg als noodhulp weigeren. Als één of andere vzw (of zelfs bedrijf) grote sensibilisatiecampagne's zou opzetten zodat Westerse burgers goed ingelicht zijn en gemotiveerd zijn om hun regeringen werkelijk onder druk te zetten om SAPs, Trade not Aid programma's, IMF leningen, neoliberale handelsakkoorden enz. radikaal te gaan weigeren, dan zou dat schitterend zijn. Alleen is dat een oplossing die nu eenmaal tijd vergt. Een heel aantal vzw's en NGO's zijn daar momenteel mee bezig, zowel hier als in de Derde Wereld landen. Maar het moeten er veel meer worden als we willen dat zo'n zaken echt impact krijgen.

Conclusie: als je schrijft:
"Het is een mooi voorbeeld omdat het aantoont dat er inderdaad veel mensen beter worden bij deze noodhulp--spijtig genoeg vooral Europeanen. Het doel heiligt de middelen? Ik zou me eerder afvragen wat het doel hier eigenlijk is: het Europese bedrijfsleven aanzwengelen of de honger de wereld uithelpen?"

dan klopt die redenering voor mij helaas totaal niet. De vraag van een Nigeriaan is niet: wie wordt béter bij noodhulp? De vraag van die mensen is: laat mij vandaag overleven! Of de Westerlingen die hem dat toelaten ondertussen een loon hebben dat 25 keer hoger ligt dan het zijne, tot zolang hij leefde, en eventueel 26 keer hoger wordt als die Westerling hem noodhulp kan leveren via zijn eigen bedrijf, is op dat moment totaal niet terzake. Het gaat niet om beter worden, in Niger, het gaat om in leven blijven vandaag. De vraag 'hoe beter worden?' stelt zich helaas pas nadat je zeker bent dat je morgen nog gaat leven. Die luxe hebben momenteel 3 miljoen mensen in Niger niet meer. Noodhulp is geen kwestie van de honger definitief uit de wereld te helpen, noodhulp is een kwestie van IN een pervert systeem mensen tot morgen te laten leven.

Kritiek hebben op NGO's die voor een aantal diensten beroep doen op commerciële bedrijven is dus volgens mij behoorlijk misplaatst (nogmaals: ik het het niet specifiek over DDF en eventuele wantoestanden in dat bedrijf zelf, maar over het principe op zich). Het is twee héél verschillende problemen door elkaar halen, en een oplossing voor het ene probleem voorstellen als een oplossing voor het andere. Als het gaat om 3 miljoen mensenlevens vandaag van de dood redden is het weigeren van noodhulp bij gebrek aan een strukturele oplossing voor mij echt wel, ik herhaal: totaal onverantwoord.

Een laatste citaat uit je commentaar:
"Wat is het probleem van de kinderen in Niger? Dat ze een acuut gebrek aan Plumpy Nut hebben? Dan zou het scenario hierboven inderdaad een goede oplossing zijn. De werkelijkheid is natuurlijk anders. Het probleem van de kinderen van Niger is dat ze in een land leven dat jaren lang door de slavenhandel en kolonisatie werd leeggezogen om nadien door het Westen verder “structureel aangepast” te worden tot het land alle weerbaarheid verloren had. En je zal het met me eens zijn dat het uitdelen van Plumpy Nut daarvoor niet de oplossing is."

Ik vrees dat de realiteit nog véél erger is ... . Het probleem van kinderen in Niger is BEIDE problemen. Zonder neoliberaal systeem is de kans klein dat ze vandaag op punt stonden te sterven. Maar dat neemt niet weg dat ze NU op punt staan te sterven, en dat een plotse miraculeuze wereldrevolutie morgen, nog altijd niet zou kunnen verhinderen dat ze tegen dan morsdood zouden zijn, en die dus niét zouden kunnen meemaken. Als die revolutie er morgen zou komen, maakt het voor een Belgie niet uit of hij vandaag 2,5€ aan AZG heeft betaald of niet. Het maakt alleen maar een verschil uit als je in Niger woont.

Anja Van Rompaey.

erratum: punt b) in de vorige post is natuurlijk 'strukturele hulp'.

Anja, ik vind het mooi hoe je het opneemt voor de slachtoffers van de vergeten hongersnood in West Afrika. Deze speelt zich hier en nu af en nog veel te weinig mensen zijn ervan op de hoogte. Blijf dus vooral dergelijke passionele pleidooien houden!

(Let wel: ik ga er hier nog altijd vanuit dat je niet betaald wordt door DDF om op internet hun verdediging op te nemen. Begrijp je hoe pervers dit eigenlijk is als je je telkens moet afvragen of iemand nu echt uit overtuiging bepaalde standpunten inneemt of enkel omdat hij/zij ervoor betaald wordt?)

Wat het debat noodhulp/structurele hulp betreft, dat heeft vele facetten en bovendien wordt het best niet in te algemene termen gevoerd. Laat het ons dus toespitsen op DDF. Mijn punt was dat een model als dat van DDF er zich enkel toe leent om "sexy" hulp aan de man te brengen, die bovendien enkel in financiele termen uitgedrukt wordt.

Ik kan me dus best voorstellen dat ik straks aangesproken word door zo'n DDF boy die me vraagt "of ik weet dat er hier en nu in Niger kinderen van honger sterven" om me nadien uit te leggen dat ik daar wat kan aan doen door een maandelijkse betaling van x euro etc. De kans dat ik door deze DDF-er zal worden aangespoord om iets te doen aan het flagrant gebrek aan solidariteit met de strijd van de Afrikaanse volkeren voor een andere wereld is bijzonder gering.

Het toespitsen van hulp op "sexy" financiële, korte termijn oplossingen is dus inherent aan de commercialisering van de hulpverlening. Het structurele verhaal, dat je zelf blijkbaar ook wel belangrijk vindt, geraakt er enkel nog meer door in de verdrukking. Ooit al een DDF boy of girl tegen gekomen die je aanspreekt over de onrechtvaardige wereldverhoudingen? Neen, in de commerciele logica gaat men immers enkel te koop aanbieden wat verkoopbaar is en in geld kan uitgedrukt worden. En dan zijn we toch wel heel ver van jouw verhaal over noodhulp en structurele hulp.

Hallo Wim,

je schreef:

"Anja, ik vind het mooi hoe je het opneemt voor de slachtoffers van de vergeten hongersnood in West Afrika. Deze speelt zich hier en nu af en nog veel te weinig mensen zijn ervan op de hoogte. Blijf dus vooral dergelijke passionele pleidooien houden!

(Let wel: ik ga er hier nog altijd vanuit dat je niet betaald wordt door DDF om op internet hun verdediging op te nemen. Begrijp je hoe pervers dit eigenlijk is als je je telkens moet afvragen of iemand nu echt uit overtuiging bepaalde standpunten inneemt of enkel omdat hij/zij ervoor betaald wordt?)"

Ik vrees dat ik inderdaad iets te snel in de pen gekropen ben om duidelijk te kunnen maken wat ik bedoelde. Een volgende poging: het belangrijkste bezwaar tegen een ledenwerving voor NGO's via commerciële bedrijven lijkt te zijn dat betaalde ledenwervers eventueel niet écht uit overtuiging bepaalde standpunten inneemt, en dat dat niet kan in NGO kader. Mijn probleem met dat bezwaar is dubbel:

1) de 4 miljoen mensen die NU op sterven na dood zijn, kan het totaal niet schelen met welke intenties mensen in verre landen NGO's financieren. Waar het om gaat, voor hen, is dat er NU een NGO voor de deur staat mét de nodige hulp om hen te morgen te doen overleven. That's it. Met goeie of slechte intenties win je in het hiernamaals de hemel of de hel, maar een Nigeriaan die wil overleven wil NU overleven, en is niet begaan met het hiernamaals. En dus ook niet met de eventuele intenties of motivaties van donors.
Het is dus voor mij eerder pervers te denken dat je je zou MOETEN afvragen wat de intenties van iemand zijn om pro hongersnoodslachtoffers te zijn of te pleiten. Je moet je dat volgens mij helemaal niet afvragen, integendeel: als je daarbij stilstaat, stel je een vraag die in die context net helemaal pervers is (in de letterlijke zin van het woord: die de waarden omdraait: de belangrijkste waarde is dan niet meer het overleven van 4 miljoen mensen in het Zuiden, maar de intenties van de paar tienduizenden rijke donors/burgers in het Noorden).
(PS: om je bekommernissen i.v.m. goeie intenties gerust te stellen: ik ken DDF enkel van het artikel van F. Loobuyck, dus je hoeft je i.v.m. mijn tussenkomsten geen 'complot' theorieën van 'bad guys' in te beelden ... .)

2) de bedoeling van veel NGO's is niét het veranderen van de wereldstruktuur (velen zouden dat wel graag zien gebeuren, maar het behoort niet tot de objectieven van de organisatie). De bedoeling is snel een mega noodhulp kunnen uitvoeren. Dus op elk moment een groot budget ter beschikking hebben, en dat zonder overheidstussenkomsten. Dus via een zo groot mogelijk aantal burgers dat regelmatig geld stort. Om zo'n mensen te werven, o.a. op straat, moet je niet een specialist in internationale betrekkingen zijn, noch enorm verontwaardigd zijn over de ellende in de miserie. Je moet snel en duidelijk kunnen verwoorden waarom ledenwerving voor een NGO cruciaal is, terwijl het eventueel voor het lid zelf weinig moeite kost. Zo'n communicatie is een techniek, die kan aangeleerd worden. Sterk gemotiveerd zijn kan dan zowel positief als negatief werken. Ik denk niet dat betaalde werknemers per definitie slechter zijn in zo'n dingen dan onbetaalde vrijwilligers. Ik zie dus niet in wat er principieel problematisch zou aan zijn (maar nogmaals: ik ken DDF niet, en weet dus niet wat daar de specifieke wantoestanden zijn; ik heb het over het principe).

Je schrijft verder:
"Wat het debat noodhulp/structurele hulp betreft, dat heeft vele facetten en bovendien wordt het best niet in te algemene termen gevoerd. Laat het ons dus toespitsen op DDF. Mijn punt was dat een model als dat van DDF er zich enkel toe leent om "sexy" hulp aan de man te brengen, die bovendien enkel in financiele termen uitgedrukt wordt.

Ik kan me dus best voorstellen dat ik straks aangesproken word door zo'n DDF boy die me vraagt "of ik weet dat er hier en nu in Niger kinderen van honger sterven" om me nadien uit te leggen dat ik daar wat kan aan doen door een maandelijkse betaling van x euro etc. De kans dat ik door deze DDF-er zal worden aangespoord om iets te doen aan het flagrant gebrek aan solidariteit met de strijd van de Afrikaanse volkeren voor een andere wereld is bijzonder gering.

Het toespitsen van hulp op "sexy" financiële, korte termijn oplossingen is dus inherent aan de commercialisering van de hulpverlening."

Het toespitsen op ledenwerving op straat, een werving die snel en efficiënt verloopt, voor een noodhulp NGO, is inderdaad logisch gezien vooral interessant voor NGO's die op korte termijn grote budgetten moeten hebben. Maar ik zien niet in waarom dat inherent zou zijn aan de commercialisering van hulpverlening? Het zoeken van korte termijn financiële oplossingen is gewoon inherent aan de kernaktiviteit van een noodhulp NGO. Of die nu met betaalde ledenwervers werkt of niet.

Wat betreft het gebrek aan strukturele solidariteit: ik weet niet welke NGO's momenteel met DDF in zee gaan, maar de mensen die mij op straat hebben aangesproken ivm Oxfam Solidariteit waren tegelijk héél geïnformeerd en heel professioneel. Oxfam Solidariteit werkt, voor zover ik weet, vooral op lange termijn projekten. Eerder strukturele zaken dus. Zo'n soort ledenwerving op straat, dus in omstandigheden waarin je geen hele dag kan discussiëren omdat mensen op weg zijn naar iets, is niet alleen wat ik in Brussel regelmatig tegenkom, maar wat volgens mij ook best mogelijk is, op zich. Ik heb met die mensen een discussie gehad van een goed kwartier, wat mij heeft doen nadenken over Oxfam Solidariteit, wat ik voordien niet echt kende (ik kende enkel Oxfam over het algemeen). Wat voor mij van secundair belang was, was of die mensen zelf lid waren of niet. Het gaat niet om het storten van geld aan die mensen (als het hun job is leden te werven gaat natuurlijk een deel naar hen, maar ik vermoed dat een NGO er netto méér aan overhoudt als ze hen betaalt dan als ze dat niet doen, dus au fond levert het meer geld op aan de NGO in kwestie). Het gaat dus niet om het doen van een 'zuivere intentietest' van de ledenwerver zelf, als persoon. Het gaat hem om het snel even kort kennismaken met het bestaan van één of andere NGO, het hebben van de gelegenheid daar even over na te denken, en het inzien dat iets essentieel doen eigenlijk weinig moeite kost (bv. 2,5€ per maand). Eens je lid bent, krijg je meer dan voldoende info van de betreffende NGO's om te gaan uitmaken, voor jezelf, of wat de ledenwerver zei overeenkwam met wat de NGO praktisch doet of niet. Is dat niet zo, kan je nog altijd stoppen met lid zijn. Is dat wel zo, welk belang heeft het dan dat de persoon die je de eerste keer informeerde zelf eventueel eerder lid is van een andere NGO, of zelfs helemaal niet?

Je schrijft tenslotte:
"Het structurele verhaal, dat je zelf blijkbaar ook wel belangrijk vindt, geraakt er enkel nog meer door in de verdrukking."

Dat kan ik mij niet voorstellen. Wie nog niet het idee heeft dat er een struktureel probleem is, kan dat alleen maar makkelijker krijgen als hij nadien, eens hij lid is, maandelijk info ontvangt over de aktiviteiten van een NGO, zelfs als dat een noodhulp NGO is. Het feit van elke maand geconfronteerd te worden met miserabele toestanden doet je vanzelf wel beginnen nadenken over wat de oorzaak is. Niet zo sterk en zo grondig als een aantal goeie cursussen internationale politiek en economie, maar wel al méér dan voordien.
Natuurlijk zouden mensen daarnaast best ook aktief gesensibiliseerd worden voor strukturele problemen, maar dat via een snel gesprek op straat doen lijkt mij niet zo evident. Andere kanalen (bv. televisiedocumentaires, scope's in nieuwsberichten, enz) lijken mij daarvoor meer aangewezen.

WDC:
"Ooit al een DDF boy of girl tegen gekomen die je aanspreekt over de onrechtvaardige wereldverhoudingen? "

ik weet niet of het mensen waren die voor DDF werkten, maar ze waren wel heel professioneel, dus het lijkt mij niet uitgesloten dat ze via een commercieel bedrijf tewerkgesteld waren. Dus ik zou zeggen: ja, ik ben waarschijnlijk al zo'n mensen tegengekomen, in Brussel. Waarom lijkt je dat per definitie onmogelijk? Waarom trouwens spreken over 'boy' of 'girl' en 'sexy', van zodra ze betaald zijn? Er wordt toch al langer handel gedreven tussen volkeren dan in dit neoliberale tijdperk waarin americanisme en erotiek centraal staan? Voor zover ik weet hoef je niet noodzakelijk een Amerikaanse debatkultuur over te nemen of zwaar de nadruk op erotiek te leggen om goed te leren zijn in communicatie ... ?

"Neen, in de commerciele logica gaat men immers enkel te koop aanbieden wat verkoopbaar is en in geld kan uitgedrukt worden. En dan zijn we toch wel heel ver van jouw verhaal over noodhulp en structurele hulp."

Vergeet niet dat wat ledenwervers proberen te 'verkopen', niét een produkt is dat enkel op de markt gebracht wordt om de consument er beter te doen van worden en de producent meer winst voor de aandeelhouders op te leveren. Het 'produkt' van ledenwervers is geen produkt, maar een aktiviteit: op sterven staande mensen via héél eenvoudige en goedkope maar ter plaatse, om heel onrechtvaardige redenen, niet beschikbare middelen, een paar dagen langer in leven houden, in de hoop dat de situatie nadien nét iéts beter is om het weer even vol te kunnen houden. Dat doel heeft niks met winst te zien, en is dus per definitie niet commercieel. Als dat doel beter en sneller bereikt wordt (humanitair doel dus) via een tussenschakel die commercieel werkt, dan maakt dat toch dat doel nog niet commercieel?

Dus: ik begrijp nog steeds het probleem niet. Als zou blijken dat de DDF werknemers gewoonweg niet goed zijn in communicatie, een aantal essentiële beleefheidsregels overtreden, niet op de hoogte zijn van de aktiviteiten van de NGO die ze proberen te 'verkopen' enz., tja, dan is dat bedrijf gewoon niet zo efficiënt, en zal het vroeg of laat wel uit de markt vallen (tenzij er groot kapitaal achter zit, maar ik vermoed dat dat in het huidige stadium nog niet het geval is?). Maar waarom het probleem veralgemenen en elke commerciële tussenschakel in een humanitaire interaktie diaboliseren?

Anja Van Rompaey.

Hierbij een commentaar die ik eerder op Indymedia Oost-Vlaanderen heb gepubliceerd met enkele extra elementen.
--
Heel interessante discussie die je nu begint. Ik wil heel graag mijn bijdrage leveren, niet om jou te overtuigen, maar om enkele elementen toe te voegen die het hele gedoe rond DDF en fondsenwerving door NGO's op straat misschien kunnen verduidelijken.

Even ter verduidelijking, ik was tot enkele maanden geleden verantwoordelijke fondsenwerving bij Oxfam-Solidariteit, en daardoor ben ik grotendeels “verantwoordelijk” voor de beslissing van Oxfam-Solidariteit om met het bedrijf DDF samen te werken. Vandaag voel ik me vrij commentaar te geven over jou artikel.

Dus even jou argumenten bekijken:
als iemand “lid” wordt van een ngo via DDF gaat ten minste 45€ rechtstreeks naar DDF.

Dat klopt. Dat is heel veel geld dat niet 'rechtstreeks' naar de werking van de ngo gaat (duurzame ontwikkelingsamenwerking in het geval van Oxfam-Solidariteit). Maar daarbij zijn er meerdere bedenkingen:
- na heel veel onderzoekwerk in België en buitenland (en ik meen echt heel veel) is gebleken dat “direct dialogue” momenteel het meest “rentabel” middel blijft om fondsen te werven voor de activiteiten van een ngo. Concreet betekent het dat fondsenwerving via DDF eigenlijk minder betekent voor het budget van een ngo dan bv het opsturen van mailings naar duizenden mensen.
- als je zegt dat een gift naar Amnesty via internet 100% naar de projecten of campagnes van Amnesty gaat, klopt het ook niet. Het gebruik van een online giftensysteem kost ook (soms veel) geld dat niet rechtreeks naar de ngo gaat : dienstlevering van de internet provider of van het internetbedrijf dat online fondsenwerving mogelijk maakt, commissie van sommige credietkaartmaatschappijen, onderhoud van de website (in huis of buitenhuis),...
- als een ngo zoals Greenpeace beslist om zelf (dus zonder een bedrijf als DDG) aan direct dialogue te doen zijn er ook heel veel kosten die daaraan verbonden worden. Als je vroeger als werver voor Greenpeace hebt gewerkt heb je ook een salaris ontvangen, heb je ook materiaal (kledij, rugzak,...) ontvangen, trainingen gevolgd,... Dit alles heeft veel geld aan Greenpeace gekost, geld dat niet rechtstreeks naar de campagnes van Greenpeace is gegaan....

Het zou jou inziens al een stuk geloofwaardiger zijn als de organisatie die zich toelegt op professionele fundraising voor de non-profitsector een vzw zou zijn die niet gedreven is door enkel en alleen een winstlogica.

Jou argument klopt enkel voor een deel. Misschien zou het geloofwaardiger zijn maar in de praktijk blijkt het vaak onmogelijk. Ngo's zoals Oxfam of Greenpeace werken ook met bedrijven samen, en ik heb het niet over CocaCola, Unilever of McDonalds, maar internetproviders, drukkerijen, communicatiebureau's, PR-bedrijven, en ja, ook een bedrijf zoals DDF.
Binnen Oxfam-Solidariteit is er maandenlang discussie geweest over een samenwerking met DDF. Zouden we het niet beter zelf doen : wervers aanwerven, de administratie regelen, trainingen geven, de wervers opvolgen op dagelijkse basis,... Uiteindelijk zijn we tot de volgende conclusie gekomen : zolang de ngo meester blijft over de inhoud van de boodschap en altijd de beslissing neemt over wat er in haar naam gebeurt, is het efficienter (en ja, goedkoper) om met een bedrijf als DDF samen te werken. Tot enkele maanden geleden (over de laatste maanden kan ik niet oordelen aangezien ik niet meer voor Oxfamsol werk) zonder spijt, integendeel.

Meer en meer hoor je ook mensen die het beu zijn om meermaals op een dag in de stad aangesproken te worden door één of andere ngo.

Ik hoor dat ook, ook binnen mijn eigen gezin, maar misschien moet je met de volgende elementen rekening houden.
- er zijn ook veel mensen die het na een tijd beu zijn brieven in hun brievenbus of e-mails in hun mailbox te krijgen. Moeten dan ngo's geen brieven of e-mails sturen? Welke middelen 'mogen' ngo's dan gebruiken volgens jou? Volgens mij is dezelfde redenering geldig voor direct dialogue. Dagelijks worden nog tientallen mensen overtuigd dat de steun aan een ngo belangrijk is. Is dat niet de moeite? En als je het beu bent kan je die embetante straatwervers gewoon negeren, ze gaan jou toch niet bijten (voor zover ik het weet :-)
- in jou tekst heb ik de indruk dat er ook een onderliggend element is : zolang Greenpeace (bijna) de enige was die aan direct dialogue deed was het geen probleem, maar nu dat andere ngo's ook die techniek gebruiken wordt het te veel... Over concurrentie gesproken?
- je vergelijking tussen direct dialogue voor ngo's en de “boekenclubs” en dergelijke vind ik eigenlijk vernederend. Als je het verschil niet ziet tussen een puur commerciële initiatief en het overtuigen van mensen om steun te geven aan een ngo (ook via middelen die je niet goedkeurt) kan ik je waarschijnlijk moeilijk overtuigen.
- en inderdaad, je zegt het zelf, 'de grote massa moet nog overtuigd worden en zou er nooit aan denken om uit zichzelf een ngo te steunen'...

En dan je “vergelijking” tussen Greenpeace en de andere ngo's... Ik begrijp dat je ervaring als werver voor Greenpeace je mening kleurt, maar je redenering is volgens mij eigen ervaring volledig verkeerd. Ik kan uiteraard enkel spreken over mijn ervaring met Oxfam-Solidariteit, maar ik zie niet waarom het niet geldig zou zijn bij andere ngo's.
- tijdens de aanwervingprocedure om als werver voor Oxfamsol te werken wordt evenveel aandacht gegeven aan de “feeling” voor de ngo als aan de “verkooptalenten”. Iemand die niet weet waarmee Oxfam bezig is zal zeker niet aangeworven worden.
- naast vorming rond marketing- of 'verkoop'-technieken krijgen de nieuwe wervers voor Oxfam een degelijke inhoudelijke training. In de loop van hun werk als “Oxfam-wervers” (en niet gewoon DDF-wervers) nemen de wervers ook deel aan talrijke Oxfam-activiteiten (opendeurdagen, interne vorming, gesprekken met projectbeheerders, partners of andere mensen betrokken bij de werking van Oxfam). Ze zijn dus eerst en vooral de “ambassadeurs” van Oxfam op straat en moeten zich dus deel van de “Oxfam-familie” voelen.
- nogmaals op dat vlak vind ik je vergelijking tussen Greenpeace en de andere ngo's zwaar getint. En dat je je tekst grotendeels baseert op een artikel in de hoe-zo-objectieve en progressieve Morgen bevestigt mijn mening...

Als conclusie ga ik je een geheimpje vertellen: de mensen die aan de basis van DDF in België zijn dezelfde mensen die vroeger de direct dialogue activiteiten hebben opgestart binnen Greenpeace België, en dezelfde mensen zijn ook heeeel lang geleden betrokken geweest bij de oprichting van sommige Oxfam-wereldwinkels...

Zoals je ziet is niks zo zwart en wit, goed of kwaad.
Reactie meer dan welkom.
Fabien

Hallo Fabien,

deze gegevens maken inderdaad een aantal zaken iets duidelijker. Ik had ondertussen oa. een mail naar Oxfam Solidariteit gestuurd met enkele vragen (voorlopig zonder reaktie), maar wat je hier schrijft vormt wel een min of meer volledig antwoord daarop. Wat voor mij belangrijk is in je post:

- 45€ gaat naar DDF per aanwerving. Dat betekent dat wie 2,5€ per maand stort, dus pas na anderhalf jaar rechtstreeks campagne's begint de financieren, en de eerste 18 maanden Oxfam steunt in haar dagelijkse werking hier ter plaatse. Aangezien het één (leden werven) niet zonder het ander kan (voldoende budget hebben om ter plaatse te kunnen werken), kan ik daarmee best leven.

- bedrijven als DDF blijken, met 45€ per nieuw lid, minder duur te zijn qua ledenwerving dan andere kanalen (die ook onvermijdelijk via commerciële bedrijven verlopen). Met andere woorden: als Oxfam Solidariteit zou stoppen met dergelijke samenwerkingen en zou overschakelen op de andere beschikbare middelen, en als ik rechtstreeks via de website lid zou worden en 2,5 euro per maand betalen, dan duurt het langer dan anderhalf jaar vooraleer dat geld niet gewoon naar de werking ter plaatse gaat, maar rechtstreeks naar campagne's. Ingaan op een rekrutering op straat betekent dus dat je geld eventueel zelfs sneller in het Zuiden zelf terecht komt dan als je via de website lid wordt.

- zoals kan verwacht worden van elk bedrijf dat zich bezighoudt met ledenwerving voor NGO's en in de praktijk resultaten boekt, is de opleiding van de wervers in principe degelijk, t.t.z. krijgt het personeel een grondig inzicht in de aktiviteiten van de NGO, is persoonlijke motivatie van de werknemer voor de inhoud van zijn taak belangrijk, en is er een goeie communicatie tussen de wervers en de 'klant', in dit geval de NGO. Blijkbaar was dat tot voor kort ook zo wat DDF betreft.

- dat mensen het gesolliciteerd worden door NGO's beginnen 'beu' te worden, hoeft niet noodzakelijk voornamelijk verbonden te zijn aan het medium via het welke ze in contact komen met die NGO.

Naar mijn persoonlijke mening heeft dat er trouwens weinig mee te zien, maar komt die frustratie eerder voort uit een te groot (al dan niet bewust) gevoel van onmacht i.v.m. een aantal mondiale problemen om het eerder interessant of aangenaam dan vervelend te vinden daar regelmatig over aangesproken te worden.
Maar zolang het gevoel overheerst dat je aan dergelijke wantoestanden wel degelijk iets grondig kan veranderen, is een regelmatig contact met wervers eerder geruststellend, lijkt mij. Het toont aan dat 1) mensen aktief bezig zijn met het proberen aanpakken van dergelijke problemen, en 2) er blijkbaar voldoende mensen op straat blijven lid worden, anders was het investeren in straatwervers niet betaalbaar. Die twee dingen zijn alleen maar bemoedigend, als je hoopt dat het Westen zo snel mogelijk op een zo groot mogelijke schaal in aktie gaat schieten.

Dus: als ledenwerving zou kunnen gebeuren via een vzw in plaats van via een commercieel bedrijf, is dat alleen maar toe te juichen. Maar dat oa. een aantal van de 4 miljoen hongerende Nigerianen daar niet moeten op wachten om nu al geholpen te worden, is voor mij een meer dan voldoende reden om straatwerving via een commercieel circuit principieel te aanvaarden.

Dank voor de info,
Anja