arch/ive/ief (2000 - 2005)

Journalistiek in Zimbabwe

BRUSSEL - Maar liefst 25 procent van de Zimbabwaanse bevolking leeft in ballingschap in het Verenigd koninkrijk, Zuid-Afrika en Botswana. Het volk gaat gebukt onder de ijzeren hand van president Robert Mugabe. Hij is al sinds 1987 aan de macht in Zimbabwe en een maand geleden is hij opnieuw verkozen. Meer dan 50 Zimbabwaanse journalisten in ballingschap bundelden op vrijwillige basis hun krachten en richtten samen met de Britse krant The Guardian een nieuwe krant op: The Zimbabwean.

De krant richt zich op de meer dan drie miljoen Zimbabwanen in ballingschap. Zij worden op effectieve wijze afgesneden van alle informatie over hun thuisland en familie. Zowel Zimbabwaans nieuws als nieuws uit het leven in ballingschap komt aan bod in The Zimbabwean. Op de website staat te lezen dat de nadruk grotendeels op de Zimbabwaanse politiek ligt. Maar ook cultuur, sport, gezondheid, business, nieuwsanalyse en lezersbrieven hebben een plaats in de nieuwe krant.

De situatie in Zimbabwe is er erg aan toe. Mugabe begon in 2000 met de herverdeling van land. Dat ging gepaard met illegale onteigeningen en diverse sociale drama’s die leidden tot een ware exodus van de blanke landbouwers. Bovendien verlamde het de Zimbabwaanse economie en zijn er nog altijd wijdverspreide tekorten aan levensmiddelen. In 2002 vervalste Mugabe de verkiezingen om zijn presidentschap te verzekeren, met zware protesten van de oppositie tot gevolg. Protestacties worden in Zimbabwe, dat vroeger gewoon Rhodesie heette, snel onderdrukt. De macht van Mugabe en zijn partij Zanu-PF wordt beschermd door oorlogsveteranen en nieuwe onverschrokken veiligheidsmensen. Morgan Tsvangirai, de Zimbabwaanse oppositieleider, ondervond het al meermaals aan den lijve. Hij werd al drie keer beschuldigd van landverraad en er hing hem 20 maanden lang een terdoodveroordeling boven het hoofd toen hij in de cel zat. Tsvangirai is met zijn MDC (Movement for Democratic Change) zowat de enige weerstand die president Mugabe nog tegen de borst stuit. Mugabe beschouwt het MDC echter als een marionet van de blanke landbouwers en het Verenigd Koninkrijk. Zimbabwe is een ex-kolonie van het Verenigd Koninkrijk.

De recente parlementsverkiezingen geven Mugabe het recht om de grondwet aan te passen. Zijn partij, Zanu PF, heeft immers een tweederde meerderheid behaald. SADC (South African Development Community), een organisatie van waarnemers, zegt dat het resultaat van de verkiezingen de wil van het Zimbabwaanse volk weerspiegelt. Andere waarnemers spreken dat tegen en zeggen dat er massaal werd gefraudeerd. De waarnemers van de Afrikaanse Unie vonden de verkiezingen transparant genoeg maar noteerden toch serieuze problemen met de kiezerslijsten. De waarnemers die bij de vorige verkiezingen in Zimbabwe negatieve kritiek uitten, werden deze keer niet opnieuw uitgenodigd volgens de BBC.

De pers in Zimbabwe is monddood. Tenzij men satelliettelevisie kan veroorloven ziet en hoort men niets anders dan de Zimbabwe Broadcasting Corporation, de staatsgecontroleerde media. Door een nieuwe wet is het vrijwel onmogelijk geworden om onafhankelijk van de staat aan berichtgeving te doen. Je krijgt er één kant van het verhaal te horen, die van de regering. Volgens de BBC worden er volledige verhalen verzonnen. Journalistiek is in Zimbabwe grotendeels fictieschrijven en propaganda geworden. Hoog tijd voor een krant als The Zimbabwean want vrijheid van meningsuiting is in Zimbabwe beperkt tot enkele weekbladen met een kleine oplage zegt John Robertson, een onafhankelijke in Harare. De BBC is verbannen uit Zimbabwe maar Alastair Leithead brengt soms toch clandestiene bezoeken aan het land. Hij zegt dat als er niet gauw iets verandert in Zimbabwe dat de pers een wapen wordt van het totalitaire regime van Mugabe. Het is verboden voor buitenlandse journalisten om permanent in Zimbabwe te werken. Het wordt hen moeilijk gemaakt door allerlei regelgevingen met betrekking tot de visums. Zo zijn er de laatste jaren al tientallen journalisten opgepakt en uit het land gezet.