arch/ive/ief (2000 - 2005)

-- Het was niet de eerste keer dat je naar Palestina ging. Waren er dingen die je deze keer opvielen?

"Wat me opvalt telkens als ik ter plaatse ben, is dat de Palestijnen steeds minder over een eigen staat spreken, en steeds meer over overleven, over naar school kunnen gaan, naar hun werk gaan, ... Ze praten niet meer over rechtvaardige vrede. De muur is ook elke keer wat langer en de mensen worden moedelozer. Neem bijvoorbeeld de situatie in Bethlehem: in december 2004 stelde de muur daar nog niet zoveel voor. Nu, in mei 2005, is de muur er al heel hoog, zijn er al heel veel velden in beslag genomen en is het erg moeilijk om in Bethlehem te komen."

-- Heel wat mensen weten intussen dat Israël een scheidingsmuur bouwt. Kan je nog es uitleggen wat de precieze bedoeling is van die muur?

"Het plan voor de scheiding tussen Israël en Palestina bestaat al lang. Het begon in de jaren zeventig met het Alon-plan. Daarin stelde men dat Israël bepaalde stukken land en bronnen op de Westelijke Jordaanoever moest kunnen behouden. Dat plan is erg belangrijk om te begrijpen waarom Israël de nederzettingen en de muur bouwt: achter dit alles schuilt wel degelijk een bezettingspolitiek.

Op het einde van de jaren negentig verklaarde toenmalig Israëlisch premier Ehud Barak dat er een scheiding moet komen tussen de Israëli's en de Palestijnen. In 2002 is men het plan van die scheiding beginnen uitwerken door de muur te bouwen.

Israël gebruikte toen bovendien het argument van veiligheid: een veiligheidshek was nodig om bescherming te bieden tegen de zelfmoordaanslagen. Als je het traject van de muur bekijkt, herken je echter heel duidelijk dat plan uit de jaren zeventig om zoveel mogelijk Palestijnse grond te annexeren."

-- Welke concrete gevolgen heeft die muur voor het leven van de Palestijnen?

"De muur zal een Palestijnse staat onmogelijk maken, omdat de muur de Palestijnse gebieden versnippert en opdeelt in kleine eilandjes. Een heel aantal Palestijnse dorpjes liggen aan de 'Israëlische' kant van de muur, waardoor de mensen geen toegang meer hebben tot scholen en ziekenhuizen, en dus volledig geïsoleerd zijn.

De muur heeft ook gevolgen voor de landbouw en economie. Neem bijvoorbeeld grote handelssteden zoals Qalqilya en Tulkarem op de Westelijke Jordaanoever, de zogenaamde voedselmand van Palestina. Palestijnen van over heel de Westelijke Jordaanoever kwamen er groenten en fruit kopen, maar ook veel Israëli's deden er hun inkopen. Nu zijn die steden volledig ommuurd. Er is één checkpoint waarlangs de mensen naar binnen kunnen, export is dus onmogelijk. De economie komt dan ook langzaam maar zeker in een diepe crisis terecht.

De muur heeft ook sociale gevolgen. Eerst en vooral is er de frustratie, omdat iedereen heel goed weet wat Israël van plan is. Die frustratie is een ideale voedingsbodem voor fundamentalisme, dat momenteel sterk aanwezig is in de Palestijnse gebieden."

-- Wat met het vredesplan van de VS, de 'road map'? Heb je daar ooit in geloofd?

"Nee. Maar zoals een van onze Israëlische partnerorganisaties zegt: 'Het is de enige garantie die we nu hebben, en we moeten die vasthouden, zelfs al geloven we niet in dat plan.' De routekaart koppelt alles aan veiligheid. Zolang de Palestijnen geen veiligheid kunnen garanderen, komt er geen volgende stap. Israël moet volgens de routekaart stoppen met nederzettingen te bouwen, maar Israël bouwt gewoon verder. Terwijl men wel voortdurend herinnert aan de Palestijnse verplichting om veiligheid te garanderen.

De Palestijnse Autoriteit heeft bijvoorbeeld geen controle over de politie omdat men zich amper kan verplaatsen. Telkens men mensen wil arresteren die betrokken zijn in extremistische organisaties, probeert Israël daar een stokje voor te steken, zoals in Qaliqilya. De Palestijnse politie had daar vier leden van de Al-Aqsa brigades aangehouden die een aanslag wilden plegen. De politie had hen voorlopig in vier aparte scholen ondergebracht. 's Nachts heeft het Israëlische leger die scholen gebombardeerd. Israël verkiest dus om die mensen te vermoorden in plaats van ze een eerlijk proces te geven. De vraag om veiligheid is dan ook volstrekt onrealistisch."

-- Je zei ook dat het racisme zo fel was toegenomen sinds je vorige reis. Kan je dat even toelichten?

"Het is in elk geval veel zichtbaarder en explicieter dan voordien. Er leefde altijd al een groot racisme in Israël tegenover de Palestijnse burgers van Israël. Ze werden altijd als interne vijand beschouwd, hebben minder recht op kinderbijslag, mogen niet naar het leger waardoor ze minder sociale voordelen hebben, ... Onlangs zei een Israëlische professor dat 'alle Arabieren buiten moeten'. Een heel racistisch discours is dus meer en meer aanvaard."

-- Naar verluidt spelen ook de wegen een erg belangrijke rol in de politiek van Israël. Kan je dat even toelichten?

"Israël probeert de Palestijnse staat tegelijk onmogelijk en mogelijk te maken. Onmogelijk door zoveel mogelijk land weg te nemen, mogelijk door bruggen en tunnels te voorzien om de verschillende eilandjes met elkaar te verbinden.

Palestijnen mogen ook slechts op sommige 'Israëlische' wegen komen, wanneer er bijvoorbeeld geen andere weg is en wanneer Israël het toestaat. Op de meeste nederzettingswegen mogen er geen Palestijnen komen. Als ze dat toch doen, kunnen ze daarvoor in de gevangenis belanden. Er zijn zelfs al mensen neergeschoten omdat ze op de verkeerde weg bevonden. Mensen die de weg overstaken om naar school te gaan."

-- Hoe komt het dat er, ondanks alle media-aandacht voor dit conflict, internationaal zo weinig beweegt, en dan zeker niet ten voordele van de Palestijnen?

"Ik denk dat de aandacht wat verslapt is, omdat het conflict zoveel aanwezig is in de media. Mensen worden suf en zijn niet meer echt geïnteresseerd. Zeker sinds het begin van de Tweede Intifada denken veel mensen, omwille van de zelfmoordaanslagen: 'Och ja, ze moeten het zelf maar uitvechten'. Je merkt ook dat weinig mensen het conflict goed begrijpen. Je hoort bijvoorbeeld vaak: 'Ze vechten allebei om hetzelfde land.' Dat klopt niet. De Palestijnen vragen de toepassing van het Internationaal Recht, Israël vecht om héél het land. Het onderscheid tussen bezet volk en bezettende macht is evenmin aanwezig in de media, en ook niet in de publieke opinie.

Ook de overredingskracht van de pro-Israëlische lobby speelt een rol. Die werkt heel efficiënt, en spelt de mensen leugens op de mouw over de terugtrekking uit de Gazastrook en over de Palestijnse staat. Ze zaait hopen verwarring, waardoor de mensen hier nog meer zeggen: 'Laten we erbuiten blijven, we kunnen er toch niks aan doen'."

-- Hoe zie je situatie verder evolueren?

"Het ziet er volgens mij niet goed uit. Misschien heeft dat ook te maken met het niet gerechtvaardigde optimisme dat in België en Europa leeft. Men gelooft bijvoorbeeld in de terugtrekking uit de Gazastrook. Ik zou er zelf heel graag in geloven, maar als je ziet wat de Israëlische regering wil bereiken, namelijk de Westelijke Jordaanoever annexeren en de muur behouden, dan vraag ik mij af waarom de regering hier zo blind is. Premier Sharon verklaarde twee weken geleden nog dat Israël de Westelijke Jordaanoever nooit zal opgeven. Bovendien zei hij dat er geen Palestijnse staat zal komen met Oost-Jeruzalem als hoofdstad. Sharon zegt dat allemaal en toch blijven ze geloven dat de man goede bedoelingen heeft.

Er is momenteel echt niets positiefs. Behalve dan dat ene lichtpuntje van de dienstweigeraars, de refusniks, die de noodzakelijke verandering in Israël teweeg kunnen brengen. Zolang er geen verandering komt in Israël, zal er niks gebeuren de komende jaren."

-- download het volledige artikel