arch/ive/ief (2000 - 2005)

Protestactie aan hoofdzetel Umicore te Brussel

Gent, 3 mei – Dit jaar herdenken we de atoombommen op Japan. Een uraniumbom op Hiroshima en een plutoniumbom op Nagasaki. Een onnodige test, spierballengerol. We hebben het gevoel alsof dit ver van ons bed gebeurde. Eigenlijk was dit helemaal niet zo.
België was namelijk nauwer betrokken bij de ontwikkeling van deze twee bommen dan algemeen geweten is. Buiten de academische wereld is niemand echt op de hoogte van wat de rol van ons land hierin was. België leverde maar liefst drie kwart van het uranium dat nodig was voor de ontwikkeling van de atoombommen. Nu er vanuit verschillende bronnen een overzicht gemaakt is van de Belgische betrokkenheid én van de cruciale rol van het bedrijf Umicore, willen wij als voorstanders van een actieve vredespolitiek met deze kennis naar buiten treden. Onze eisen zijn duidelijk: Umicore dient publiekelijk haar aandeel te erkennen in de ontwikkeling van de atoombommen en België dient het voortouw te nemen in een wereldwijde ontwapening. Dat kan onder meer op het congres dat op 2 mei in New York van start ging en waar het non-proliferatieverdrag wordt besproken. Volgens ons is de enige positieve uitkomst een wereldwijd verbod op kernwapens.

Ons land speelde een cruciale rol in de ontwikkeling van de atoombom. Het Belgische bedrijf Union Minière (nu Umicore) leverde het uranium voor de eerste atoombommen, waaronder die van Hiroshima en Nagasaki. De Belgische regering sloot later een geheim militair akkoord met de VS en Groot-Brittannië over de levering van uranium voor atoombommen na de Tweede Wereldoorlog. In ruil daarvoor zou België in beperkte mate delen in de wetenschappelijke voordelen (kernenergie) die uit het onderzoek voortkwamen. Zonder de uitdrukkelijke steun van Union Minière (UM) kon de atoombom nooit tijdig ontwikkeld worden om deze alsnog in te zetten voor het einde van de oorlog. Zonder de bijdrage van de toenmalige Belgische regering had de VS zijn kernwapenarsenaal nooit op dergelijke schaal kunnen uitbreiden zoals dit gebeurde tijdens de Koude Oorlog.

Verschillende hoofdrolspelers waren in zekere mate op de hoogte van het onderzoek dat gebeurde voor de ontwikkeling van een atoombom. Zo zou de toenmalige baas van UM, Edgar Sengier, al een mondeling akkoord gehad hebben met de Fransen om als test een uraniumbom tot ontploffing te brengen in de Sahara-woestijn, nog voor de Amerikanen hem hiervoor hadden gecontacteerd. Ook de toenmalige minister van financiën Camille Gutt, de persoon uit de Belgische regering die de Amerikanen en Britten eerst benaderden, was op de hoogte van het Amerikaanse atoomonderzoek. Camille Gutt was overigens een persoonlijke vriend van Edgar Sengier en was voordien nog verkoopsdirecteur van UM te Brussel geweest.

Deze twee hoofrolspelers, zijnde UM en de Belgische regering in ballingschap, hadden bijgevolg een verpletterende verantwoordelijkheid. Men kan argumenteren dat de Belgische regering op het moment van ondertekening niet kon inschatten in welke mate die leveringen gingen bijdragen aan de gruweldaden die nog moesten komen. Echter, 11 jaar na het droppen van de atoombommen én met de rekenschap van het desastreuze karakter van een atoomwapen, werd in 1956 toch opnieuw een akkoord ondertekend.

België is aldus in sterke mate mee verantwoordelijk voor het gebruik, het testen en het verspreiden van atoomwapens. De tijd is gekomen om nu, 60 jaar na het eerste gruwelijk gebuik ervan, deze wapens definitief uit de wereld te helpen.

Het bedrijf Umicore moet zijn fout toegeven voor zijn bijdrage aan de oorlogsmisdaden die 60 jaar geleden gebeurden. Verder moeten ze nagaan wat ze nog kunnen doen om het leed van de slachtoffers en diens nabestaanden te verlichten.

België moet als land een voortrekkersrol kunnen spelen in verdere nucleaire ontwapening. Allereerst moeten alle kernwapens op Belgische bodem verwijderd worden. Onlangs nog protesteerden duizend vredesactivisten tijdens Bomspotting tegen de illegale aanwezigheid van kernwapens in ons land. België dient dan ook dringend een actievere rol te spelen op het internationale niveau om een algehele nucleaire ontwapening af te dwingen en om de militaire strategie van de NAVO te herbekijken in functie van de gewijzigde machtsevenwichten in de wereld. Ons land dient zich daarbij te engageren binnen de New Agenda Coalition (NAC), een groep landen die binnen de VN pleit voor een “vlugge, finale en totale eliminatie” van nucleaire wapens.

De boodschap is duidelijk: tijdens deze toetsingsconferentie van het non-proliferatieverdrag die vorige week maandag van start ging en loopt tot 27 mei, draagt de internationale gemeenschap een zeer grote verantwoordelijkheid en kan het absoluut geen kwaad om stil te staan bij de nefaste gevolgen van kernwapens in het verleden. Laat ons niet opnieuw dezelfde fout maken maar eindelijk werk maken van een wereld zonder atoomwapens.

Vorige week woensdag hebben wij een brief verstuurd naar Umicore met dezelfde eisen als diegene die hier vermeld werden. Wij hebben echter nog geen reactie gekregen. Nu dinsdag om 14 uur zullen wij in de broekstraat 31 te Brussel, aan de hoofdzetel van Umicore onze eisen kracht bij zetten. Wij zullen daar aanwezig zijn met leden van de ondertekenende organisaties. We dragen witte pakken, vaten met een nucleair teken en atoombom-pakken. Zo willen wij Umicore onder druk zetten om op zijn minst met ons te praten over onze eisen.

Vrede vzw Jong Groen! Prego-jongeren met Spirit

Forum voor Vredesactie Greenpeace België

Netwerk Vlaanderen vzw

Contact: Gilles Verbeke, Vrede vzw, 09 233 46 88

De twee atoombommen die gemaakt werden met uranium uit de mijn van Union Minière

"60 jaar Hiroshima en Nagasaki, zonder Umicore waren Hiroshima en Nagasaki onmogelijk"

Dit is een te sterke conclusie. In 1942 hadden de VS al 900 ton uranium besteld bij de Eldorado mijn in Ontario in Canada.

Hier werd trouwens het erts uit Kongo gerafineerd.