arch/ive/ief (2000 - 2005)

... “Omdat de VRT verantwoordelijk is voor alles wat ze uitzendt.” ...


Het maandblad Deng kwam op de proppen met eigenzinnige (radio)reclame. Meer ter verduidelijking van haar (gewenste?) eigenheid dan om haar (vermeende) inhoud. Een beetje zoals de reclamespots van het weekblad Humo met Guy Mortier. Eén daarvan, met een (stem)imitatie van Vlaams Behang Stormtrooper Filip Dewinter, werd weerhouden van uitzending omdat ze een politieke boodschap bevat en “volgens het mediadecreet mag reclame geen enkele politieke strekking vertonen”, verduidelijkt VRT-woordvoerster Hilde Debackere. “Omdat de VRT verantwoordelijk is voor alles wat ze uitzendt” werd dus beslist dat dit niet kon. Een ander reclamespotje met de imitatie van Sp.a voorzitter Stevaert kon blijkbaar wel. Nog volgens Debackere (bron De Standaard) moet je het hele spotje, dat de gratis-politiek ironisch parodieert, beluisteren om het verschil op te merken met dat van Dewinter.

Een nogal logische vaststelling lijkt me. Vlaams Behang en Sp.a hébben -hoewel men dat soms moeilijk kan zien- een ander politiek programma, of toch tenminste een andere aanpak. Maar, of daar lijkt men bij de VRT niet van overtuigd, of men begrijpt ironie / parodie niet. Vervolgens kan er een gefundeerde kritiek komen op het mediadecreet dat dergelijk voorwaarden stelt. Want in hoeverre is in ons populistisch gekleurde politieke landschap elke mededeling (van regering of oppositie) geen reclame? Of omgekeerd.

Misschien zijn ze wel geschrokken van het in het spotje voorkomende woord ‘extreem’, zoals in ‘extreem-links’, en willen ze via deze censuur vermijden dat de doelgroep, het luisterpubliek van Studio Brussel, komt te verstaan dat dergelijke politieke strekking kan bestaan en wel degelijk bestaat? Het ‘Actieplan Radicalisme’ werpt dus, hoewel nog niet goed en wel van start gegaan, reeds haar vruchten af. Via zelfcensuur (?) wordt elke vorm van radicalisme / extremisme, ook in reclame, bestreden. Voor een goed onderscheid tussen beiden zie ook het artikel in de Nar, nr. 196 (http://www.denar.be).
Maar dan nog valt het schizofrene en hypocriete van de beslissing op door het wél laten spelen van die andere spots (er zijn er naar verluidt drie, een derde imiteert kardinaal Danneels, en wie -wie niet?- de afgelopen weken de Vatikaan-perikelen heeft gevolgd wéét ondertussen dat de Kerk staat voor Politiek, en zo ook haar vertegenwoordigers, omdat ze enkel in die hoedanigheid kunnen optreden).
De kruisbestuiving tussen politiek, media en reclame is trouwens iets waar de VRT reeds jaren gewillig in meespeelt, zoniet het voortouw neemt. Bijvoorbeeld onder het mom van emo-tv en infotainment waarbij de persoonlijke kant van (het leven van) een politicus -jaja ook Dewinter zelf mocht reeds de revue passeren- breed wordt uitgesmeerd, en waarbij vooral wordt ingegaan op ‘het sympathieke’ in de desbetreffende karakters.
Maar nu dus niet meer? Benieuwd wat de toekomst brengt.
Ik meen mij ook nog te herinneren dat parodie behoort tot die vrijheiden dewelke onlosmakelijk verbonden zijn met de vrijheid van pers.
Of misschien is men geschrokken van ‘de boodschap’, namelijk dat Deng als extreem-links wordt voorgesteld, dat Soulwax, Daan, Arsenal en Millionaire Vlaamsch en ofwel subversief zijn, en dat elementen van vreemde origine beter op een C130 worden gezet? Terwijl iedereen ondertussen toch wel op de hoogte moet zijn van de programmapunten van het voormalige Vlaams Blok? Niet zo bij de VRT? En mag daar dan -zoals dat andere verre en donkerbruine verleden- helemaal niet meer aan herinnerd worden? Zeker niet op humoristische wijze?
Lijkt mij dat de VRT vooralsnog haar eigen verleden niet verwerkt krijgt... laat staan haar huidig beleid. Of misschien staat ze gewoon versteld van de onverschrokkenheid van een racistisch programma en voelt ze meer voor subtiliteit in tendentieus racistisch en demagogische berichtgeving?

Want wat te denken bij deze berichtgeving, ook vandaag (3 mei 2005) te lezen op de VRT-nieuwssite: “Aantal allochtone werklozen gestegen met 75%”. Uit de cijfers van de nieuwe databank van de VDAB (Arvastat) blijkt namelijk dat de voorbije vijf jaar het aantal allochtone werklozen gestegen is met 75% tot 37389. Pittig detail: de cijfers hebben betrekking op alle mensen van niet-Europese afkomst, ook al hebben ze de Belgische nationaliteit ! Dat de VDAB maatstaven hanteert die daarmee duidelijk indruisen tegen een grondwetsartikel, namelijk dat alle Belgen gelijk zijn, is één ding. Dat de VRT deze berichtgeving blijkbaar zonder morren overneemt is een ander.

Voor alle duidelijkheid; dit is geen klacht tegen het bestaan van dergelijke cijfers, wel tegen hun toepassing en mogelijk gebruik om niet te zeggen misbruik voor politieke doeleinden waarvan de VRT zich wel degelijk bewust moet zijn, of, gezien haar maatschappelijke relevantie, zou moeten zijn.
Volgens mijn berekening blijkt 37389 naar boven afgerond 17% te zijn van het totale aantal ‘Vlaamse’ werklozen. Misschien eerst eens even het totaal aantal niet-Europeanen in Vlaanderen vergelijken met het totaal aantal inwoners ervan en dan voortpraten? Zonder te vergeten dat daar ook Vlamingen bijzitten natuurlijk. Men zou immers bij al deze cijfers wel eens kunnen vergeten dat, naast de stijging van 75%, de 184289 werkloze (echte?) Vlamingen niet zonder werk zitten omwille van die 37389 allochtonen van niet-Europese afkomst, of dat de in totaal 221678 werklozen van Vlaanderen op zich niet dramatisch genoeg te noemen zijn voor een op wereldschaal vergeleken hoog opgeleide en efficiënt werkende samenleving. Ja, hoe efficiënt zijn we wanneer meer dan 200000 mensen in Vlaanderen niet mogen werken?

Of wat van het vorige week verspreidde bericht van een ondernemer die gekwalificeerde kandidaten niet wenst aan te nemen omdat ze onaanvaardbaar zouden zijn voor zijn klanten? Of wat van de Zaak Remmery en de ‘betrokkenheid’ van het koningshuis. In alle drie gevallen waarbij de VRT zich (uiteraard volgens mij) profileert als het doorgeefluik van politieke boodschappen via sluikreclame. En, “omdat de VRT verantwoordelijk is voor alles wat ze uitzendt”... bezit de VRT nog wel journalisten?

In elk geval is het 30-seconden-spotje in kwestie, te beluisteren op http://www.deng.be, grappiger dan de volledige uitgezonden (én niet uitgezonden?) afleveringen van die politieke satire (ik vergeet even de naam) die we onlangs nog op Canvas -òòk VRT !- mochten meemaken.

Frank Colle
Gent