arch/ive/ief (2000 - 2005)

“Globalisering heeft mij altijd al geïnteresseerd,” verklaart Kris Van Elsen zijn stokpaardje. “In 1968-69 nam ik als KAJ'er deel aan de wereldraad over internationale solidariteit. De getuigenissen die ik daar hoorde, zijn blijven nazinderen. Ik leerde dat onze welvaart gebouwd is op grondstoffen uit het Zuiden.” Toen hij later bij de vakbond ging werken, nam hij die ervaring mee. “Ik heb altijd nagedacht welke rol een vakbeweging daarin kan spelen. Met drie vierde van de wereld hebben wij een economische band zonder dat er daar een sociale dimensie bestaat. De derde wereld kan toch geen honderd jaar wachten op een waardige sociale zekerheid en wetgeving.”

Eind 1999 stromen de straten van Seattle vol met betogers die elk vanuit hun eigen invalshoek kritiek hebben op de Wereldhandelsorganisatie. De anderglobaliseringsbeweging is geboren. “Als vakbeweging waren wij wel actief op Europees niveau en hadden we ook wel contacten in de derde wereld, maar plots was daar een mondiale beweging die niet akkoord ging met het primaat van de vrijhandel. Met een aantal mensen hebben we toen gezegd: die trein mogen we niet missen.”

Was het moeilijk om de hele vakbond mee te krijgen? “Wel, een vakbond heeft veel leden en veel structuren. Er is een gans proces dat je moet respecteren. Bij een NGO schrijft de studiedienst een rapport en kunnen de medewerkers aan de slag. In een vakbond moet je met duizenden mensen de discussie aangaan. Maar we zijn er langzaam wel van overtuigd geraakt dat we er moeten bij zijn. Als je de toestand van de derde wereld wil verbeteren, zal je iets moeten doen aan de arbeidsvoorwaarden. De sleutel ligt dus bij de arbeidersbeweging.”

Renault
De globalisering laat zich niet enkel voelen in de derde wereld. Ook in België leerden arbeiders het fenomeen kennen via delocalisaties en herstructureringen. Zal het congres antwoorden vinden op die problemen? “Europa is geen oase in de wereld. Het is geen probleem dat de arbeid zich verspreid over de wereld zolang dat maar gepaard gaat met respect voor de sociale wetgeving. Wij dringen er op aan om de regels van de Internationale Arbeidsorganisatie overal te doen naleven in alle schakels van het productieproces en niet alleen op het eindproduct.”

Kris Van Elsen gelooft ook niet dat vakbonden machteloos staan tegenover delocalisaties. “Indien de Bolkestein-richtlijn er was gekomen, zou dat geleid hebben tot een nieuwe golf van delocalisaties. Vanuit België hebben we onze stem laten horen en is het protest van sociale bewegingen en vakbonden op gang gekomen.” Van Elsen wil voortbouwen op die ervaring. “Militanten in globale bedrijven moeten elkaar leren kennen en heel directe contacten onderhouden. Zo moeten we vermijden dat werknemers van vestigingen van multinationals tegen elkaar uitgespeeld worden. Bij Opel is dat voor een stuk gelukt. Daar heeft de Europese vakbeweging een Renault-scenario kunnen vermijden.”

Internationale contacten kunnen ook een dam opwerpen tegen racisme en onwetendheid. “De doorsneemens beleeft de realiteit vanuit zijn eigen leefwereld. Je mag 10 films laten zien over andere culturen, zolang er geen direct contact is geweest zal dat weinig uithalen. Door die delocalisaties zien de werknemers buitenlandse collega's als concurrenten. Maar iemand die op een sociaal forum rechtstreeks in contact komt met buitenlandse syndicalisten, blijft daar mee bezig. Een wereld gaat open. Zo'n forum geeft een energiestoot voor het leven.”