arch/ive/ief (2000 - 2005)

Hoe de geschiedenis over dit opmerkelijk pontificaat zal oordelen valt af te wachten. De geschiedenis heeft tijd.

Het was in Sint-Jacob van Compostella dat Johannes Paulus II zijn visie op kerk en wereld heel duidelijk formuleerde in een boodschap aan de jeugd:
“…een beschaving die werkelijk menswaardig is, moet christelijk zijn (…) De crisis van de Europeaan is de crisis van de christen. De crisis van de Europese cultuur is de crisis van de christelijke cultuur. We moeten proberen Europa opnieuw op te bouwen volgens haar werkelijke identiteit, die in haar oorspronkelijke aanzet een christelijke identiteit is (…)
Een wereld zonder God, richt zich vroeg of laat tegen de mens. Men kan de mens van God niet scheiden, zonder te mens te verminderen (...) Als God niet bestaat, is alles toegelaten(…)maatschappijen worden bedreigd door geloofsafval, bedreigd door moreel verval. Welnu de ineenstorting van de moraal veroorzaakt de ineenstorting van de samenleving.”

Hier vinden we de klare en duidelijke geloofsovertuiging waaraan Karol Wojtyla zijn sterke persoonlijkheid en zijn charismatische ‘présence’ levenslang gewijd heeft. In zijn ogen was hij nu eenmaal door de goddelijke voorzienigheid aangesteld als de vertegenwoordiger van God op aarde, aan hem de taak om Europa en de wereld te hernieuwen in Christus.

In een eerste periode van zijn pontificaat speelde de Reaganadministratie zeer oordeelkundig in op deze wereld- en zelfvisie van de paus uit Polen. Het is door het samenspel van deze partners dat het Oostblok vernietigd werd. De Poolse paus gaf hier duidelijk blijk van een uitzonderlijk politiek instinct en van een even opmerkelijke ‘plankvastheid’ op het toneel van de wereldpolitiek.
Vermits hij het atheïsme als de grondoorzaak van alle menselijke ellende beschouwde en het communisme volgens hem nu eenmaal de ergste vorm van atheïsme was, lag de vernietiging van de Oostblokregimes als een vanzelfsprekende eerste etappe op zijn kruistocht om de wereld te hernieuwen in Christus.

Met de tweede etappe is het mis gegaan. Toen de ondergang van het Oostblok een feit was, had het 'Vrije Westen', geleid door de VS, geen katholieke morele wereldleider meer nodig. Vader Bush maakte dit duidelijk door Irak binnen te vallen ondanks de veroordeling van deze inval door de Heilige Vader.

Ook toen de paus het kapitalisme poogde te kerstenen vanuit de herkerstening van Europa, leidde dit tot een fiasco. Het wereldtoneel was ondertussen grondig veranderd.
De paus zou het echter niet opgeven. Altijd opnieuw zal hij de wereld trachten beter te maken door de sociale leer van de Kerk te promoten maar ook door een zeer conservatieve katholieke seksuele moraal voor te houden.
Voor paus Wojtyla was het duidelijk: de Kerk moest opnieuw met lef en duidelijke taal de wereld de waarheid voorhouden. Dit veronderstelt een kerk van massa’s verenigd rond haar mannelijke, gewijde kaders en rond haar sterke, charismatische leider.
Dit veronderstelt dat alles blootstaat aan de door de kerk geformuleerde kritiek. Alles behalve de eigen kerkstructuren. De kerk verenigd rond de paus is, in die ecclesiocentrische opvatting immers de modelgemeenschap waaraan de wereld zich best zou spiegelen. Zo komen we terug bij een heel klerikale kerk met heel weinig ruimte voor het geweten van de kerkelijke kaders.
In zo’n kerk is er geen plaats voor de bevrijdingstheologie, deze is immers besmet door 'het goddeloze marxisme' en door de zelfstandigheid van het denken, ook van het denken over de kerk.
In zo een kerk is er een plaats voor de vrouw als maagd of moeder, maar niet als gelijkwaardige aan de man.
In zo een kerk bestaat een diepe kloof tussen de 'gewijde dienaren' en de ‘gewone’ leken.

Nu de mens Karol Wojtyla, paus Johannes Paulus II, gestorven is, lijkt het wel of de politieke en economische machthebbers hem een laatste keer een nooit geziene media-hype gunnen waarin hij opgevoerd mag worden als dé morele leider van de wereld. Deze mens verdient ongetwijfeld beter.
Hoe de geschiedenis zal oordelen weten we nu nog niet.
Misschien, zal blijken dat hij ongemerkt binnen het Vaticaan poorten naar morgen heeft geopend. Misschien zijn alle vensters niet zo dicht als het nu lijkt, misschien komen de Franse Revolutie, de moderne tijd, de moderne mens, de moderne vrouw, de moderne man, het moderne kind morgen binnen in de kerk, zelfs in het Vaticaan.

Misschien krijgen we ooit een kerkleiding die zegt: kijk wij weten het ook allemaal niet wat God met de wereld en de kerk voor heeft, wij nodigen jullie uit te spreken, we zouden graag luisteren.
Vanuit zijn verleden, zijn wereldbeeld en zijn kerkbeeld, vanuit zijn persoonlijkheid ook, was deze paus alles behalve een twijfelaar. Als hij heel intens bad en heel diep nadacht was hij zeker te weten wat Gods wil was voor de mensen.
Misschien krijgen we ooit een kerkleiding die gaat luisteren naar mensen, groepen en volkeren die niet meetellen, om een beetje beter te weten waartoe ze geroepen worden. Een kerk die de waarheid niet langer in pacht heeft, maar die zich laat roepen.

Ondertussen is de Kerk veel meer dan haar structuren en leeft ze, ondanks die centralistische structuren, op de plekken waar mensen aan de basis partij kiezen voor mensen, groepen volkeren die tot hiertoe niet meetellen maar rechtop willen leven. Kerk gebeurt daar waar het evangelie daadkracht wordt. Kerk gebeurt daar waar de bewoners van onze planeet de christenen als eerlijke medestanders ervaren in de strijd voor een leefbare en rechtvaardige wereld.

Belgradestraat 78, 2800 Mechelen
christenen.v.h.socialisme@skynet.be