arch/ive/ief (2000 - 2005)

Nie Wieder, Yad Vashem - Yad Vashem, Nie Wieder?


Het was drummen in Jeruzalem vorige week. Naar aanleiding van de opening van het vernieuwde holocaustmuseum aldaar mochten politieke celebrities hun opwachting maken. Onder hen ook onze premier Guy Verhofstadt.

Zijn guestappearance kan er in de annalen als opmerkelijk genoteerd worden. Om dan te worden vergeten. Best.

Wat is er aan de hand? Onze premier bood zijn verontschuldigingen aan voor ‘de rol die sommige politieke overheden in België gespeeld hebben in de deportatie van joden ten tijde van de Duitse bezetting in WO II’. Het was een herhaling van een reeds eerder gemaakte verontschuldiging, maar met betrekking tot genocide zijn dergelijke uitlatingen zeer zeldzaam, zeker in de internationale politiek. Maar hoe gemeend, en als ze gemeend zijn hoe serieus kunnen dergelijke uitlatingen genomen worden?

Ten eerste. Verklaren dat slechts “sommige” politieke overheden, daarmee lokale besturen bedoeld, de deportatie mee mogelijk maakten en bijgevolg ook meewerkten met de genocide, is een zwak moraal achterpoortje voor iemand die ondertussen gewend is ‘in naam van’ ons allen te spreken. De morele verantwoordelijkheid ligt niet enkel bij diegenen die effectief meewerkten maar ook bij diegenen die niets ondernamen. Sharons speech bij de opening van het museum legde ook daar de nadruk op: “The Holocaust was our tragedy, the tragedy of the Jewish people – but those days were dark for many peoples, in front of whom the horror was carried out: many of them cooperated with the murder machine, a few righteous gentiles risked their lives to rescue Jews, and many millions of them stood idly by and did nothing to save even one person out of six million.” In hoeverre Verhofstads verontschuldiging ginds aanvaard wordt is dus weinig waarschijnlijk; voorgoed.
Ten andere opent het de veronderstelling dat het ‘nationale’ bestuur, dat gedurende de oorlogs -en bezettingsjaren in Londen zat, gevrijwaard zou zijn geweest van mogelijke (al dan niet gedwongen) collaboratie, zelf al zetelde ze nog in Brussel ! IJdele hoop. Dat bewijzen of bewezen de regeringen uit die landen die niet vluchtten.

Ten tweede. Er is een groot verschil tussen woorden en daden. Aan de ene kant spreken over de strijd tegen racisme en vol afschuw staan tegenover de mogelijke gevolgen daarvan, maar tegelijk wel een uitwijzingsbeleid voeren dat gebaseerd is op dezelfde pseudo-argumentatie als die welke de nazi’s destijds o.a. aanvoerden om deportaties te vergoelijken, nl. de (mogelijke) ontwrichting van het bestaande sociaal model, om het racisme te verschuilen, kan, zelf al wordt dit beleid met een ‘fluwelen handschoen’ uitgevoerd en toegegeven niet met dezelfde grootschalige gevolgen, enkel als hypocriet omschreven worden. Is de grootschaligheid, de numerieke waarde van tel in morele handelingen?
En dan heb ik het nog niet over het stelselmatig stigmatiseren van die ‘anders gecultiveerden’.
Na de hoofddoeken en de verplichte taallessen om kans te maken op een sociale woning, .. werd deze week een nieuwe -nog grotere- vuurpijl afgevoerd: “moslims kunnen geen democraten zijn”. Voila, het is eruit. Bemerk de stijgende lijn in de eisen/voorwaarden. Het is nooit genoeg. Maar vooralsnog is het wachten op een ronkende verklaring/reactie van onze premier welke dergelijke racistische uitspraken zal bestrijden. Tenzij ze politiek niet opportuun is natuurlijk...

Ten derde. Bij het begeleidende interview (radio 1) met de premier had hij het steeds over de strijd tegen racisme én antisemitisme. Wie antisemitisme steeds in één adem met racisme vernoemd wekt de indruk dat er ten gronde een verschil (mogelijk) is. Dat er keuzes kunnen gemaakt worden. Zoals: men is geen racist, maar wel een antisemiet; of, men is geen antisemiet, maar wel een racist; of, men is zowel racist als antisemiet, of men is geen van beiden. U begrijpt, onnodige verwarring. Tenzij ze bedoeld is..
Sharon verwoordde het in diezelfde openingsspeech zo: “..the State of Israel is the only place in the world where Jews have the right and the strength to defend themselves by themselves. It is the only guarantee that the Jewish people will never again know a Holocaust.  It is our historic commitment to the Jewish people.” Maar ik hoorde verder geen verwoede discussies over democratie, scheiding van kerk en staat..

Verhofstadt pleitte er tevens voor de genocide op te nemen in de eindtermen (voor geschiedenis) zodoende racisme én antisemitisme in de toekomst geen kans te geven. Terug thuis blijkt de kennis van geschiedenis met een gemiddelde van 6/10 -in àlle leeftijdscategorieën!- eerder ondermaats te zijn (enquête Davidsfonds). 81% van de geënquêteerden plaatst A. Hitler bij de meest gehate personen. Dat kan tellen voor een dode! Meteen wordt ook duidelijk dat zolang er geen juiste lessen getrokken worden uit de geschiedenis, zij zich zal blijven herhalen. Het racisme, de concentratiekampen, en nadien: het herdenkingsmonument of museum. Een cyclus waarbij elk onderdeel niet zonder het andere kan.