arch/ive/ief (2000 - 2005)

Neen, dit is niet Bush of één of andere neo-conservatieve havik uit zijn omgeving. Aan het woord is Robert Cooper, de ideoloog en nummer twee (achter J. Solana) van het defensiebeleid van de EU. Dat is dus de man die de toekomstige oriëntaties uitwerkt voor het gemeenschappelijk defensiebeleid van Europa. Strookt dit met de nieuwe grondwet? Laat ons terug wat passages onder ogen nemen.

• "De Unie is bevoegd om een gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid te bepalen en te voeren, met inbegrip van de geleidelijke bepaling van een gemeenschappelijk defensiebeleid." (12,4, cfr. 16,1)

België heeft dus over het defensiebeleid geen bevoegdheid meer, dat wordt exclusief bepaald op het niveau van de Unie. Maar belangrijker is te weten over welk beleid het gaat.

• "Het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid is een integrerend deel van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid. Het voorziet de Unie van een operationeel vermogen dat op civiele en militaire middelen steunt. De Unie kan daarvan gebruik maken voor missies buiten het grondgebied van de Unie met het oog op vredeshandhaving, conflictpreventie en versterking van de internationale veiligheid overeenkomstig de beginselen van het Handvest van de Verenigde Naties. De uitvoering van deze taken berust op de door de lidstaten beschikbaar gestelde vermogens." (41,1)

Het woord 'defensie' is hier volstrekt misleidend. Defensie betekent de verdediging van het grondgebeid. Hier staat expliciet missies ‘buiten het grondgebied’. Hier wordt het karakter van het Euroleger dus definitief vastgelegd als een offensieve interventiemacht. De Unie kan zich in de toekomst probleemloos militair tussenbeide komen, waar ook ter wereld, indien dat gericht is op de 'versterking van de internationale veiligheid' (lees: de economische en geostrategische belangen van de Unie).

Om de geest van deze passage goed te begrijpen is het volgend citaat uit de 'Europese Veiligheidsstrategie' van 12 december 2003 heel leerzaam: "Wij moeten kunnen optreden alvorens de situatie in de ons omringende landen verslechtert, wanneer sporen van proliferatie worden gevonden en voordat humanitaire noodsituaties ontstaan. Een preventieve betrokkenheid kan ernstiger problemen in de toekomst voorkomen. Een actievere Europese Unie, die meer verantwoordelijkheden op zich neemt, aµzal een groter politiek gewicht in de schaal leggen. We moeten een strategische cultuur ontwikkelen die vroegtijdige, snelle en waar nodig, krachtige interventie bevordert."

Oorspronkelijk stond het woord 'pre-emptive' in de tekst, maar dat was blijkbaar te gevoelig, men heeft er dan maar 'preventieve betrokkenheid' van gemaakt. In de grondwet luidt dat hygiënisch 'conflictpreventie'. Wat is het ontwikkelen van een 'Strategische cultuur' die 'krachtige interventie bevordert' anders dan een het verwoorden van imperiale ambities? In de grondwet staat het niet met zoveel woorden geformuleerd, maar hij verwoordt wel een opvatting om politieman van de wereld te spelen.

Het is soms belangrijker aan te stippen wat er niet staat dan wat er wel staat. Zo zijn in de discussies over de formulering van de grondwet de pogingen mislukt om de Unie 'medeverantwoordelijk te maken voor het behoud van de vrede in de wereld'. Er was ook het voorstel van een passage waarin stond dat er vanuit het territorium van de EU-staten nooit meer oorlog mag uitgaan. Dat is eveneens niet gelukt. Het is vruchteloos zoeken naar een uitbanning van een aanvalsoorlog of een verbod op militaire interventiepolitiek. De oprichting van een agenstchap voor ontwapening, reconversie en controle of verbod op wapenexport zal je ook niet vinden. Tenslotte staat nergens te lezen dat de rol van de VN dient versterkt te worden. Sterker, een Europese militaire interventie in de toekomst, kan zonder goedkeuring van de VN, het moet enkel 'overeenkomstig de beginselen van het Handvest'.

Alweer kan Verhofstadt zich perfect vinden in deze imperialstisch geörienteerde grondwet. Hij zegt het haast met zoveel woorden: "Het moet een politiek sterk Europa zijn dat een prominente rol speelt in de wereld, dat zijn zeg kan doen en kan krijgen, en dat zijn idealen en waarden universeel uitdraagt. Dat is geen imperialistische attitude (sic)… We willen een Europa dat in staat is om samen met andere supermachten in de wereld controle uit te oefen en de weg te banen, zowel moreel als economisch."

De grondwet stuurt aan op een verhoging van de militaire capaciteiten en het scheppen van een oorlogsindustrie. Ik vind niets uit, leest u het zelf maar:

• "De lidstaten verbinden zich ertoe hun militaire vermogens geleidelijk te verbeteren. Er wordt een agentschap op het gebied van de ontwikkeling van defensievermogens, onderzoek, aankopen en bewapening (het Europees Defensieagentschap) opgericht, dat de operationele behoeften bepaalt,maatregelen bevordert om in die behoeften te voorzien, bijdraagt tot de vaststelling en, in voorkomend geval, tot de uitvoering van alle nuttige maatregelen om de industriële en technologische basis van de defensiesector te versterken, deelneemt aan het bepalen van een Europees beleid inzake vermogens en bewapening, en de Raad bijstaat om de verbetering van de militaire vermogens te evalueren." (41,3)

Bewapening en verdere bewapening wordt dus een grondwettelijke verplichting alsook de uitbouw van een militair industrieel complex. We zijn heel ver verwijderd van een Unie die zich ertoe verbindt om het bewapeningsniveau tot een minimum te beperken alsook het gebruik van geweld bij conflicten, of die zich engageert om massavernietigingswapens te ontmantelen.

Uit het recente verleden weten we dat de imperialistische ambities van Europa vooral gefnuikt werden door de politieke verdeeldheid. Dat zal met de uitbreiding tot 25 nog meer bemoeilijk worden. Geen nood, de grondwet heeft daarvoor een oplossing voorzien, namelijk de uitbouw van een militair kern-Europa.

• "De Raad kan de uitvoering van een missie in het kader van de Unie toevertrouwen aan een groep lidstaten, teneinde de waarden van de Unie te beschermen en haar belangen te dienen. De uitvoering van een dergelijke missie wordt beheerst door artikel III-310. (41,5) De lidstaten waarvan de militaire vermogens voldoen aan strengere criteria en die terzake verdergaande verbintenissen zijn aangegaan met het oog op de uitvoering van de meest veeleisende taken, stellen in het kader van de Unie een permanente gestructureerde samenwerking in. Deze samenwerking wordt beheerst door artikel III-312. Zij laat de bepalingen van artikel III-309 onverlet." (41,6)
  
  "De in artikel I-41, lid 6, van de Grondwet bedoelde permanente gestructureerde samenwerking staat open voor alle lidstaten die met ingang van de datum van inwerkingtreding van het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa zich ertoe verbinden:
  
  a) intensiever te werken aan de ontwikkeling van hun defensievermogens, door hun nationale bijdragen te ontwikkelen en in voorkomend geval deel te nemen aan multinationale strijdkrachten, aan de voornaamste Europese programma's voor materieel en aan het werk van het Europees agentschap op het gebied van de ontwikkeling van defensievermogens, onderzoek,aankopen en bewapening (hierna het "Europees defensieagentschap" genoemd),
  
  b) uiterlijk in 2007 in staat te zijn tot levering, hetzij op nationale basis hetzij als component van gezamenlijke taakgroepen, van specifiek voor de voorgenomen missies bestemde gevechtseenheden, (…)" (protocol 23,1)

Het is de Europese tegenhanger van de 'coalition of the willing'. Het moet in de toekomst mogelijk maken dat Europese landen autonoom, d.w.z. los van de VS kunnen optreden, indien hun belangen op het spel staan. Zelfs Groot-Brittannië schaart zich reeds een tijdje achter die eis: "De Europese Unie moet de capaciteit hebben voor een autonome actie, ondersteund door een geloofwaardige militaire kracht en met middelen en de bereidheid om ze in te zetten als antwoord op internationale crisissen." Dat verklaarden Tony Blair en Jacques Chirac in een gemeenschappelijke verklaring in december 1998. De grondwet maakt deze droom mogelijk. Verhofstadt verwoordt het zo: "Wat we willen is een Europa dat op zijn eentje acties onderneemt in de Balkan, (…) en niet een Europa dat zit te wachten tot zijn Amerikaanse bondgenoot het initiatief neemt. (…) We willen een Europa dat zijn verantwoordelijkheid opneemt buiten zijn eigen grenzen, bvb. in Afrika. (…) Want dat is onze verantwoordelijkheid en niet die van de rest van de wereld. Niet alleen is dit het continent het meest nabij van Europa, juist over de Middellandse Zee. Het is ook het continent waarvoor we een historische verantwoordelijkheid hebben."

De lidstaten van dit militaire (of spreken we niet beter van militaristisch?) kern-Europa verbinden zich bovendien tot het verhogen van hun uitgaven.

• “Teneinde te voldoen aan de in artikel 1 genoemde doelstellingen verbinden de lidstaten die deelnemen aan de permanente gestructureerde samenwerking, zich ertoe: vanaf de inwerkingtreding van het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa samen te werken met het oog op het halen van de overeengekomen streefcijfers betreffende de investeringsuitgaven voor militair materieel en die streefcijfers regelmatig opnieuw te bezien in het licht van het veiligheidsklimaat en de internationale verantwoordelijkheden van de Unie (…)” (protocol 23,2)

De Maastrichtnorm gold voor de begroting en andere monetaire zaken. Nu komt er ook een militaire norm. Bij mijn weten is er geen enkele grondwet ter wereld die militaire 'streefcijfers' voorschrijft. De Europese constitutie vermeldt dat wel. Wie nog nu nog durft beweren dat de Europese Unie de vrede in de wereld nastreeft wens ik veel succes om dat uit te leggen aan de hand van de grondwet.

Bronnen en inspiratie:

http://bx:.attac.be
http://tobiaspflueger/twodays.net

Voor de referenties van de citaten en de cijfers, zie Vandepitte M., Dit Europa willen we niet. De mythes ontmaskerd. Brussel 2001.