arch/ive/ief (2000 - 2005)

Inleiding

Vandaag 7 maart, wordt er in onze provincie gestapt tegen armoede en geweld bij vrouwen.

Want vijf jaar na de grote marsen in Brussel en New York wil de Wereldvrouwenmars opnieuw de straten veroveren.

Ook nu nog, in 2005, zijn armoede en geweld bij vrouwen zeer actueel. Hier in ons eigen land en ver buiten de grenzen.

Morgen 8 maart, op de Internationale Vrouwendag, wordt het ‘Vrouwencharter voor een andere wereld’ bekendgemaakt. Met dit charter willen we de positie van de vrouwen wereldwijd verbeteren.

Want vrouwen vertoeven nog steeds in erbarmelijke omstandigheden. Vele meisjes en vrouwen krijgen geen onderwijs, vinden geen plaats op de arbeidsmarkt en vertoeven hierdoor in armoede.

Daarom willen we (ABVV, ACV, Vormingplus en het Platform Wereldvrouwenmars Kempen) met de actie ‘Drink een glas op Awa en Mia’ de aandacht vestigen op de thema’s onderwijs, vorming en arbeidsomstandigheden wereldwijd.

Actie

Het is vandaag een gewone werkdag en heel wat vrouwen en mannen vertoeven op de werkvloer.

Met onze actie willen we de vrouwen en mannen in de bedrijven even laten stilstaan bij de omstandigheden waarin vrouwen dagelijks verkeren. We plaatsen de vrouw in de kijker.

Symbolisch hebben we daarom gekozen voor de getuigenis van 2 vrouwen. Awa, een vrouw uit Zuid-Afrika en Mia, een vrouw van bij ons.

Awa woont dus in een dorpje in Zuid-Afrika en is elke dag 4 à 5 uur onderweg om water te halen. Omgerekend betekent dit 32 uur per week. Awa is voortdurende bezig met de zorg voor haar gezin en het halen van water. Er is geen tijd om zichzelf te ontplooien of een inkomen te verwerven. Ze heeft ook geen school gelopen. Reeds vanaf haar 12 jaar is ze dagelijks bezig met water halen.

Mia daarentegen, een vrouw uit de Kempen, werkt wel buitenshuis. Maar voor Mia is het ook allemaal niet rooskleurig. Ze werkt 38 uur per week en heeft het moeilijk om haar voltijds job te combineren met de opvoeding van haar 3 kinderen. Daarnaast vraagt haar werkgever meer en meer om zich flexibel op te stellen. Ook zij voelt de concurrentie van de lageloonlanden aan de lijve. Mia droomt daarom wel eens van de 32-urenweek. Het zou het voor haar een beetje leefbaarder maken.

Maar ook het loon van Mia is niet formidabel. Haar uurloon ligt 30 cent lager dan het uurloon van de mannen in het bedrijf, die hetzelfde werk doen. En dit fenomeen stellen we nog dikwijls vast in verschillende sectoren.

Honderden Kempische vrouwen herkennen zich in het verhaal van Mia. Ze worstelen dagelijks met de combinatie arbeid, gezin en vrije tijd. Ze worden dagelijks geconfronteerd met de ongelijkheid tussen laag- en hogergeschoolden, tussen mannen en vrouwen.

We denken vandaag aan alle Mia’s en Awa’s .

Daarom delen we vandaag drinkbekers uit en vragen we ieder om om 10 uur een glas water te drinken en stil te staan bij Awa en Mia. 10 uur is het tijdstip dat Awa aanschuift aan de waterput en dat Mia 5 minuutjes mag pauzeren en even kan ademhalen.

Eisenpakket

We schuiven vandaag 4 eisen naar voor:

1. We vragen onvoorwaardelijk recht op onderwijs voor alle meisjes en vrouwen wereldwijd.

Wereldwijd gaan 65 miljoen meisjes niet naar school en haken miljoenen meisjes voortijdig af. Eén op 3 kinderen maakt de lagere school niet af. Dit zijn meestal kinderen uit minderhedengroepen, werkende kinderen , kinderen die erg afgelegen wonen of in gebieden waar gewapende conflicten zijn. De meerderheid zijn meisjes. 2/3 van de ongeletterden in de wereld zijn dan ook vrouwen.

Waarom is onderwijs voor meisjes zo belangrijk?

Onderwijs is de kern van ontwikkeling: Ieder jaar dat een kind naar school gaat, is een stap op weg naar minder armoede en meer duurzaam welzijn.

Onderwijs is de beste investering die een samenleving zich kan indenken: Geschoolde vrouwen zijn beter op de hoogte van hygiëne en gezondheid. Zij kunnen zich beter beschermen tegen ziektes en vormen van uitbuiting. Als zij moeder worden, zijn ze beter in staat voor hun kinderen te zorgen, en sturen ze ook hun kinderen naar school.

Waarom volgen meisjes geen onderwijs?

In heel wat landen zijn er gewoon niet genoeg scholen en leerkrachten om alle kinderen aan hun trekken te laten komen. Veel ouders sturen hun dochters niet graag elke dag op pad naar een school die veraf ligt. Arme gezinnen moeten soms beknibbelen op schoolgeld, en dan blijven meestal eerst de meisjes thuis.

In dergelijke gezinnen moeten kinderen vaak ook helpen in het huishouden of meewerken om de familie te helpen rond komen.

Ook aan het beleid schort er in heel wat landen wat: overheden hebben geen specifiek beleid dat op meisjes is gericht, investeren te weinig in onderwijs of laat het lager onderwijs en de onderwijsinstellingen op het platteland verkommeren.

Vaak werken ook de tradities tegen: vrouwen krijgen een rol toegewezen waarvoor onderwijs niet belangrijk is.

Welke oplossingen zijn er?

Politieke wil is het allerbelangrijkste - sommige arme landen hebben ondanks een lege staatskas en het ongunstige internationale klimaat succesverhalen geschreven. Bangladesh lanceerde in 1992 een nationale campagne om meer kinderen en vooral meer meisjes lager onderwijs te doen volgen. Tien jaar later zitten er bijna evenveel meisjes als jongens in de Bengalese basisscholen..

Ontwikkelingslanden doen er goed aan het basisonderwijs gratis te maken - schoolgeld houdt arme kinderen en vooral meisjes uit arme gezinnen weg. Vaak zijn er zelfs gerichte subsidies nodig om meisjes uit arme gezinnen naar school te lokken en ze daar te houden - gratis maaltijden en beurzen voor schoolmateriaal bijvoorbeeld

Campagnes om ouders te overtuigen al hun kinderen naar school te sturen, kunnen ook helpen.

Meestal moet er ook meer geïnvesteerd worden in infrastructuur, lesmateriaal en de opleiding van leerkrachten. Voor afgelegen gebieden en in de slums bij de grote steden is er bijzondere aandacht nodig. Leerkrachten moeten extra gemotiveerd worden om in dergelijke gebieden te gaan werken - met een goed loon en voldoende ondersteuning. De vaak verkommerde schoolinfrastructuur moet gerepareerd of verbeterd worden, en directies moeten voldoende werkingsmiddelen krijgen.

Ten slotte moeten ontwikkelingslanden er ook voor zorgen dat alle omgevingsfactoren zo gunstig mogelijk zijn. Meisjes worden meer gestimuleerd om de school af te maken als ze later ook kansen krijgen op de arbeidsmarkt.

2. Wij vragen recht op bijscholing en vorming voor elke werkneemster en werknemer, ongeacht functie en opleiding

Om zich vandaag volwaardig op de arbeidsmarkt te profileren en in een werksituatie te functioneren moet men getuigen van heel wat vaardigheden. Je moet over heel wat kwalificaties beschikken om zich in het werk te handhaven. Je moet getuigen van sociale en communicatieve vaardigheden en zich op een vlotte manier in een team kunnen gedragen. Vorming en opleiding zijn dus zeer belangrijk voor ieder van ons. Toch stellen we vast dat hogergeschoolden, werknemers en werkneemsters in hogere functies meer mogelijkheden hebben (krijgen) tot het volgen van bijscholing en vorming dan de lagergeschoolden en de werknemers/werkneemsters in lagere functies.

Het gevolg hiervan is dat deze groep weinig doorstroomt naar andere of leidinggevende functies. Deze groep kent een vlakke loopbaan zonder uitdagingen.

Vandaag vragen we de werkgevers om aandacht te hebben voor deze groep van werknemers en werkneemsters en te investeren in vorming en bijscholing voor deze doelgroep.

3. Wij vragen recht op waardig werk, leefbaar loon en sociale bescherming wereldwijd

Wereldwijd hebben veel mensen geen of onvoldoende betaald werk. En het werk dat er al is, is vaak verre van waardig: lage lonen, slechte arbeidsomstandigheden, schending van rechten, uitbuiting op grote schaal.

Denk maar aan de miljoenen mensen die werken in vrijhandelszones. In deze industriezones worden grote multinationale bedrijven “vrijgesteld” van een aantal verplichtingen. Ze hoeven de wetgeving niet toe te passen en hebben de vrije hand om werknemers zo min mogelijk te betalen voor zo lang mogelijke dagen. Vakbonden worden er meestal botweg verboden. Hier werken hoofdzakelijk jonge meisjes en vrouwen o.m. in kledingbedrijven.

Gebrek aan werk en perspectief dwingt massa’s mensen om hun land te verlaten om elders werk te zoeken.

Het recht op een waardig werk is ook niet voor iedereen in ons eigen land gegarandeerd. Terwijl velen de tijd niet meer vinden om werk, gezin en andere activiteiten te combineren, blijft het voor veel anderen moeilijk om een volwaardige job te vinden.

Voor vele vrouwen (en mannen) wordt het moeilijker om arbeid, gezin en vrije tijd op een ‘menswaardige manier’ te combineren. Er wordt meer en meer gevraagd van werknemers en werkneemsters. Flexibiliteit wordt door heel wat werkgevers hoog in het vaandel gedragen. Vaste werktijden zijn niet meer ‘evident’, zondagrust kent minder en minder grenzen, en weekendwerk moet kunnen. Mogelijkheden om tot een waardige job en wat meer levenskwaliteit te komen, zijn daarentegen uit den boze. Over arbeidsduurvermindering kan in vele sectoren niet meer gesproken worden, tijdkrediet en deeltijds werken wordt moeilijk. Vrouwen besteden minstens twee keer zoveel tijd aan onbetaald werk dan mannen.

Daarom vragen we vandaag aandacht voor waardig werk en meer levenskwaliteit.

Steeds meer mensen komen bij gebrek aan beters terecht in de informele economie. De informalisering van de economie grijpt gulzig om zich heen. In het Zuiden vormen “informele werkers” een meerderheid. Het gaat om mensen die noodgedwongen voor eigen rekening een zaak beginnen als schoenpoetser, straatverkoper, transporteur, of die thuis werken of in een klein ateliertje op de rand of net buiten de wet.. Meer dan mannen werken vrouwen informeel en totaal onbeschermd. Ze werken in de landbouw, als thuiswerker, huismeid of in kleine illegale ateliers.

Sociale zekerheidssystemen zijn dikwijls vanuit het verleden gebaseerd op het principe van de ‘mannelijke kostwinnaar’. Dat beantwoordt niet meer aan de realiteit van vandaag. Vrouwen hebben ook als het op gezondheidszorg aankomt, specifieke noden.

Waardig werk, leefbaar loon, sociale bescherming zijn voor mannen en vrouwen noodzakelijk. Maar voor vrouwen zijn een specifieke aanpak en extra maatregelen nodig.

4. Wij vragen gelijk loon voor gelijk werk en werk van gelijke waarde

In België hebben we een goed uitgebouwd wettelijk kader dat het principe ‘gelijk loon voor gelijk en gelijkwaardig werk’ afdwingt. De Europese Unie lanceerde 30 jaar geleden reeds het principe ‘gelijk loon voor gelijk werk. Toch bedraagt het loonverschil tussen vrouwen en mannen nu nog gemiddeld 24% in bruto jaarloon en 12% in bruto uurloon. Op juridisch gebied en in theorie is gelijke behandeling een feit. Maar in praktijk gebeuren er andere dingen.

Uit een enquête van Vacature blijkt niet enkel dat vrouwen minder verdienen dan mannen maar ze hebben ook minder recht op extralegale voordelen zoals een GSM, een PC en een bedrijfwagen.

De loonkloof tussen mannen en vrouwen is het grootst in de bank-, en verzekeringsector, de elektriciteitsector en de kledingsector.

Oorzaken van de loonkloof tussen mannen en vrouwen in België

Mannen verdienen gemiddeld per uur 2,41 euro meer dan vrouwen. De helft van dit loonverschil is toe te schrijven aan het feit dat vrouwen andere posities innemen op de arbeidsmarkt. Dan andere helft is moeilijker te verklaren.

• Vrouwen worden minder betaald omdat mannen in de beter betaalde sectoren werken en beter betaalde beroepen innemen. De onderwaardering van de zogenaamde ‘vrouwensectoren’ en ‘vrouwenberoepen’ is nog steeds realiteit. Hier moeten dringend de loonsvoorwaarden verbeterd worden.

• Vrouwen stromen weinig door naar hogere functies en blijven hangen in de uitvoerende jobs.

• Vrouwen nemen vaker loopbaanonderbrekingen, werken meer deeltijds en bouwen dus minder anciënniteit op.

• Discriminaties spelen ook nog een grote rol. Dan denken we o.m. aan de manier waarop functies gewaardeerd worden, en de manier waarop deze waardering vertaald wordt in een salaris dat systematisch nadelig uitvalt voor vrouwen. Ook heel wat functieclassificatiesystemen zorgen nog steeds voor ongelijkheid.

We vragen vandaag om deze toestanden die leiden tot discriminatie uit de weg te ruimen en ‘daadwerkelijk’ te gaan voor ‘gelijk loon voor gelijk werk en werk van gelijke waarde’.