arch/ive/ief (2000 - 2005)

De discussie over de afbakening van het agrarisch gebied: graag zin voor realiteit


Een paar weken terug gaf de Boerenbond in Brugge een persconferentie waarop de belangenorganisatie een heel militant standpunt innam rond de afbakening van het agrarisch gebied. Voor gans Vlaanderen wil de Boerenbond minimum 750.000 ha agrarisch gebied en binnen dat gebied o.m. maximale ontwikkelingsperspectieven, geen bosuitbreiding, geen aankopen of onteigening voor natuurdoeleinden, … In West-Vlaanderen wil de Boerenbond (BB) naar eigen zeggen een strijdpunt maken van de Handzamevallei en van de Kustpolders. Toevallig of niet maar op 22 februari jl. kondigde minister-president en minister van landbouw Yves Leterme, aan dat het gebied ‘Westhoek Kustpolders, goed voor bijna de helft van de oppervlakte van de provincie West-Vlaanderen door de Vlaamse regering als eerste gebied behandeld wordt voor de afbakening van de agrarische structuur’.

De sp.a-West-Vlaanderen is ook vragende partij om het agrarisch gebied af te bakenen zoals dat afgesproken is in het kader van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV), maar dan wel op een realistische manier. Dit wil zeggen op een manier waarop gelijktijdig de afspraken inzake natuur én bosuitbreiding vastgelegd worden. Bovendien kan er geen sprake zijn om de beschermende statuten van de ‘BB-strijdpunten’ op te geven of zelfs in vraag te stellen. De kustpolders en de Handzamevallei zijn landbouwgebieden, maar evenzeer belangrijke natuurgebieden. De sp.a wil voor deze gebieden een bestemming waardoor landbouw en natuurbehoud hand in hand samen kunnen leven. Er kan hier geen sprake zijn om de ontwikkeling die al vele jaren en vaak met zeer veel moeite ingezet is, terug te schroeven.

De relatie met de landbouw: samen of niks

Valleigebieden als de Handzamevallei (Valleigebied op het gewestplan en erkend als E.U.-Vogelrichtlijngebied, dit laatste voor een oppervlakte van circa 1.400 ha) zijn ook voor de landbouw nuttige gebieden. Dat valt in geen geval te ontkennen, maar onder meer de bodemgesteldheid laat echter niet toe om in zo’n gebied om het even wat van gewassen te telen. Een andere beperking waar de landbouw rekening moet mee houden is de waterstand. Het gaat hier om een waterrijk gebied, maar wanneer men er het waterpeil drastisch gaat verlagen, zijn er niet enkel ecologische gevolgen, maar ontstaan er ook nieuwe en zware problemen voor de landbouw. Een te droge polder of vallei biedt veel minder potenties voor de grasteelt en (eventueel) voor de andere gewassen die er geteeld worden.

De landbouw is willens nillens genoodzaakt om rekening te houden met de natuurlijke beperkingen in een gebied. In polders en in valleigebieden is dat nog meer dan elders aangewezen.

Het uitwerken van bijkomende beschermingsmaatregelen hoeft geen ramp te zijn voor de landbouwers in de gebieden. In bijvoorbeeld Nederland worden reeds vele jaren duizenden ha dergelijk gebied in samenwerking met de landbouwers beheerd (via beheerovereenkomsten). In deze gebieden zijn nog eens honderden ha aangekocht als natuurreservaat. Wat daar mogelijk is, is ook in ons land mogelijk. De verdere oprukkende verstedelijking, de industrie en de steeds intensiever wordende landbouw bedreigen onze valleigebieden in die mate dat het beleid wel een antwoord moet formuleren.

Maar de bescherming van de valleien gaat om veel meer dan het behoud van een waardevol landschap en van flora en fauna. De laaggelegen gebieden vormen tijdens periodes van hevige regenval in veel gevallen ook de (kwetsbare) garantie voor de veiligheid van mensen en goederen. Het is dan ook aangeraden om de polders en de valleigebieden uiterst voorzichtig te behandelen. Want wie de vallei aantast, zou wel eens het dak op zijn/haar hoofd kunnen krijgen. In de Handzamevallei is dat de voorbije tientallen jaren meermaals bewezen. Enkel door selectieve maatregelen (selectieve winterdijken, baggerwerken, bufferbekkens, …) én door het behoud van de broeken kunnen we meer overlast vermijden.

Cijfers zeggen niet alles…

Een van de argumenten van o.m. de BB om een aantal bebossings- en natuurprojecten tegen te werken is het feit dat er reeds bebost en aangekocht wordt terwijl op Vlaams niveau de afbakening van de agrarische structuur nog niet afgewerkt is. Gemeentebesturen en andere beleidsmakers die deze houding volgen, zeggen als het ware dat er plots geen landbouwgrond meer genoeg zal zijn om de 750.000 ha landbouwgrond die het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen bepaalde effectief te krijgen. Maar is er op vandaag wel 750.000 ha landbouwgrond in Vlaanderen? Onze stelling is: er is geen enkele beleidsverantwoordelijke die weet, op 10.000 hectare na, hoeveel landbouwgrond er in werkelijkheid is.

Een schoolvoorbeeld:

Volgens de landbouwtellingen was er in 2000 in Vlaanderen 637. 358 hectare door landbouw in gebruik. In het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen eisen ze 750. 000 hectare en volgens de mestbank waren er dat jaar 684.722 hectare aangegeven. En dan maar leuteren over 20 hectare bos hier en daar...

Boer en Tuinder publiceert de juiste cijfers…

Uit de inventarisatie door de landbouwsector zelf opgemaakt blijkt dat er in Vlaanderen zo goed als 800.000 ha landbouwgrond bestaat (waarvan naar schatting 20.000 à 30.000 ha hobbyboeren: lees paardenhouders, schapenboeren, … Deze cijfers zijn terug te vinden in Boer en Tuinder van 4 februari 2005, pag. 1

Uit de landbouwtellingen blijkt dan weer dat er in Vlaanderen door de beroepslandbouw 633.769 ha gebruikt wordt. Deze cijfers komen uit … Boer en Tuinder van 14 januari 2005, pag. 23.

De landbouwsector komt dus eigenlijk 100.000 ha tekort om de 750.000 ha van het RSV ‘in te vullen’.


Met cijfers kan men veel en kan men weinig bewijzen. We willen niet moeilijk doen over een verschil van een paar honderd of zelfs een paar duizend ha. Laat deze cijferdiscussie en dus ook die rond de afbakening van het agrarisch gebied evenwel geen argument zijn om de zo noodzakelijke bosuitbreiding en natuurontwikkeling tegen te werken. Niet voor de landbouwsector en niet voor politici.

A Tot slot en voor alle duidelijkheid

De sp.a is bereid om mee heel constructief mee te werken aan de afbakening van het agrarisch gebied, maar dan wel enkel als 1) de bos- en natuurafspraken van het RSV ook gelijktijdig vastgelegd worden en 2) de natuurwaarden van de kustpolders en van de Handzamevallei niet in vraag gesteld worden en binnen de afbakening ook duurzaam vastgelegd worden.



Twee jaar terug heeft de sp.a een ontwerp van decreet voor de bescherming van de kustpolders ingediend. Voor de sp.a blijft dit ‘kustpolderdecreet’ de basis om ook de afbakening van het agrarisch gebied te beoordelen. In tegenstelling tot voor de duinen hoeft er voor de kustpolders geen apart decreet opgemaakt worden. Wel moet de Vlaamse Regering ervoor zorgen dat er binnen de afbakening van het agrarisch en het ecologisch gebied voldoende aandacht is voor natuurbehoud – en herstel voor de kustpolders. Deze doelstellingen kunnen het best gerealiseerd door een paar wijzigingen aan het decreet op het natuurbehoud. Volgende zaken zijn daarbij van vitaal belang voor de kustpolders:

- De vergunningsplicht vegetatiewijziging (‘natuurvergunningsplicht’) moet van toepassing worden voor alle weilanden gelegen in poldergebied (wijziging decreet natuurbehoud).

- In de kustpolders moet natuurinrichting mogelijk zijn (wijziging decreet natuurbehoud).

- Door het instrument van het recht van voorkoop voor de kustpolders mogelijk te maken, kan de overheid snel belangrijke polderweiden verwerven. De aankoop van de waardevolle gronden door de overheid of door natuurbehoudsorganisaties om ze als natuurreservaat te beheren, is immers ook voor de polders de beste garantie voor het behoud ervan (wijziging decreet natuurbehoud).

- Beheersovereenkomsten moeten ook mogelijk zijn in de polders, doch buiten de reservaten.

- De mogelijkheid om voor de polders natuurrichtplannen op te stellen moet opgenomen worden. De meeste, zoniet alle poldergebieden hebben nood aan natuurherstel en aan mogelijkheden voor natuurontwikkeling (wijziging decreet natuurbehoud). Het voordeel van natuurrichtplannen is dat, via de planmatige aanpak en de openbare inspraak hier rond, de belangrijkste sectoren in de kustpolders precies weten welke doelstellingen er zijn inzake natuurbehoud en op welke manier die bereikt kunnen worden.


De kustpolders zijn belangrijk voor de landbouw, de natuur, als recreatiegebied, waterbuffer, … Enkel door rekening te houden met deze verschillende aspecten van de polders kan er sprake zijn van een duurzaam beleid. Zonder dat duurzaam beleid zal uiteindelijk iedere betrokkene – ook de landbouwsector- slachtoffer worden.

Sommigen dromen ervan om in de polders zones te voorzien om alle hinderlijke sporten en vrijetijdsactiviteiten in toe te laten en de (rest van de) polders te reserveren voor maximale ontwikkelingsperspectieven voor de landbouw. Laat uit het voorgaande duidelijkheid zijn dat de sp.a enkel verweving van landbouw, natuur en andere duurzame functies kan steunen.

Weer wordt er met onteigeningen gedreigd. Dat is eigenlijk ongelooflijk : gemeenschappsgeld wordt betaald om iemand uit de voedselproductie weg te trekken. Waar zijn de andersglobalisten in dit debat? Moet er niet opgekomen worden voor korte ketens (productie dicht bij huis)? Moet ons voedsel misschien ingevoerd worden , met een beduidend verlies aan kwaliteit tot gevolg? Zo hebben noch de SP.a, noch Agalev kunnnen voorkomen dat hier nog altijd plofkippen uit Brazilië worden ingevoerd. De Sp.a is ook slecht geplaatst om te klagen over de verdere verstedelijking en meer industriegebieden. Wie het niet in eigen gemeente gezien heeft moet maar eens kijken wat de socialisten met Doel gedaan hebben. Ze hebben geen antwoord op de fundamentele kwestie : ervoor zorgen dat de boer een rechtvaazrdige prijs krijgt voor zijn producten, zodat hij niet telkens verplicht wordt om weer te investeren, de grond meer uit te putten..