Porto Alegre: de participatieve democratie in gevaar

Laten we maar meteen beginnen met een rechtzetting. In een eerder artikel op deze site hadden we het over de 'centrum linkse' Fogaca. Dat dachten we ondermeer af te leiden uit de naam van zijn partij, de PPS, wat staat voor socialistische volkspartij. In de praktijk is het echter duidelijk dat Fogaca zich tot de rechterzijde rekent. Bovendien liep hij in het verleden niet hoog op met de participatieve democratie en het Wereld Sociaal Forum.

We bezochten hier vandaag een woonbezetting. Drieduizend mensen bezetten een stuk grond om er houten huisjes op te bouwen en zo toch tenmiste een dak boven het hoofd te hebben. De aanblik was aangrijpend: 700 kinderen, 980 families die in erg primitieve omstandigheden overleven in huisjes zo groot als een ruim hondenhok en zonder elementaire sanitaire voorzieningen.

De bezetting ging in november van start. Inmiddels ontvingen deze mensen een brief ondertekend door Fogaca, met de melding dat hun stuk grond zal ontruimd worden op 18 februari. Wat er dan verder moet met deze mensen is absoluut niet duidelijk. Nog straffer is dat volgens een participatief genomen beslissing op het stuk grond een sociale woonwijk zou worden opgetrokken. Die beslissing legt Fogaca nu éénzijdig naast zich neer. Hij heeft beslist dat het stuk ontruimd moet worden om er appartementen te bouwen voor de middenklasse.

We kunnen hier dus drie dingen uit besluiten:
1) Het nieuwe bestuur werpt zich niet langer op als een bestuur dat bezettingen tracht te beschermen en repressie tracht tegen gaan. Dit is eveneens slecht nieuws voor landbezettingen door boeren...
2) Het nieuwe bestuur lapt de besluiten van de participatieve democratie aan haar laars. Juridisch gezien kan dat, maar politiek gezien doet het vermoeden dat Fogoca en co zich voornemen om het systeem af te bouwen.
3) Fogoca trekt ongegeneerd de kaart van de rijkere inwoners van de stad, de middenklasse en wat zich daar boven bevindt. In een stad waar de bevolking steeds maar toeneemt en waarbij de nieuwkomers veelal in de sloppenwijken terecht komen, zou dit op enkele jaren tijd tot een enorme toename van armoede en sociale problemen kunnen leiden.

De verdienste van het uittredende bestuur bestond er net in dat het de investeringen liet beslissen door de bevolking zelf, waardoor er heel wat geld is gevloeid naar de armste wijken van de stad. Over de resultaten van dat beleid hebben we het eerder al gehad (ondermeer de levensverwachting die in Porto Alegre bijna 10 jaar hoger ligt dan het Braziliaanse gemiddelde).

Rest dan nog de vraag hoe het dan komt dat het uittredende bestuur de macht heeft kunnen verliezen als het dan toch zo een progressief beleid voerde. We hebben hier niet de plaats en de tijd om daar echt diep op in te gaan. Toch geven we enkele elementen. Ten eerste blijft de PT wel de grootste partij in de gemeenteraad. De burgemeester wordt echter rechtstreeks verkozen (en die benoemt dan eigenhandig de schepenen van de stad). Tijdens de eerste ronde van die burgemeesterverkiezingen kreeg PT-kandidaat Raul Pont (DS) de meeste stemmen achter zijn naam. Tijdens de tweede ronde maakten echter de andere partijen een front tegen de PT en riepen op voor Fogaca. Ten tweede kampte de PT met een strijd in eigen rangen, tussen de antikapitalistische vleugel rond de DS en de sociaal-democratische vleugel rond ex-burgemeester Tarso Genro. Die kameradentwist zelf deed de PT van Porto Alegre geen goed... Ook zeggen sommigen hier dat Genro het de jongste tijd ook een stuk minder deed.

Het is in ieder geval pijnlijk om te zien hoe de mensen die hun stad gedurende vijftien op de wereldkaart wisten te plaatsen door middel van een opmerkelijke vernieuwende socialistische en radicaal-democratische politiek, nu weer in de oppositie beland zijn en moeten toekijken hoe de rechterzijde nu tracht de verwezenlijkingen terug te schroeven. Uiteraard zal dat niet zomaar kunnen. De PT en de grote sociale bewegingen zullen de verworvenheden met hand en tand verdedigen. Toch bezorgt die electorale nederlaag samen met de neoliberale koers van de Lula, de PT van Porto Alegre een dubbele kater.

arch/ive/ief (2000 - 2005)