Ramonet geeft nog voorbeelden van de kaalslag in Frankrijk. De persgroep
Socpresse, uitgever van zo'n 70 titels waaronder Le Figaro, L'Express,
L'Expansion en een tiental streekkranten, is overgenomen door wapenfabrikant
Serge Dassault. Arnaud Lagardère, die ook wapens fabriceert, bezit
al de groep Hachette die 47 tijdschriften (Elle...) en een aantal kranten
(Nice-Matin, La Provence...) bezit.
"Als de daling van de krantenverspreiding voortduurt", schrijft
Ramonet, "riskeert de onafhankelijke pers stap voor stap in handen
te vallen van een klein aantal industriëlen". Hij noemt de bouwonderneming
Bouygues (ook in TF1), Dassault, Lagardère, Pinault, Arnault, Bolloré
(rederij), Bertelsmann (Duitse media-groep).
Volgens Ramonet ondervindt nu ook zijn eigen krant Le Monde Diplomatique
dat het slecht gaat. Het maandblad verhoogde vanaf 1990 gestaag zijn "verspreiding"
(diffusion = abonnementen + losse verkoop, RC) en zag tussen 2001 en 2003
de verkoop zelfs met ruim 25% stijgen. "Maar in 2004 zal de 'verspreiding'
waarschijnlijk met 12% teruglopen".
"Vertrouwenscrisis"
"Het fenomeen blijft niet beperkt tot Frankrijk", aldus Ramonet.
De verkoop van de International Herald Tribune daalde in 2003 met 4,16%,
die van de Financial Times met 6,6%. De totale verspreiding van dagbladen
over de voorbije vijf jaar daalde in Duitsland met 7,7%, in Denemarken
met 9,5%, in Oostenrijk met 9,9% en in België met 6,9%. In de Europese
Unie daalde het aantal verkochte dagbladen de laatste acht jaar met 7
miljoen exemplaren. Wereldwijd loopt de verkoop elk jaar gemiddeld met
2% terug. Tot zover de cijfers van Ramonet.
Ignacio Ramonet geeft een aantal redenen die volgens hem het afkalvende
sukses van de dagbladen verklaren. De externe redenen zijn bekend: de
opmars van de gratis kranten, de marchandisering van de krantenuitgevers
die steeds meer nevenproducten zoals DVD's en boeken verkopen en zo de
"identiteit van de krant" doen verwateren, en "natuurlijk
de fenomenale expansie van het internet" en de toegang via breedband
tot info-websites, informatie per SMS en de opkomst van de bloggers wier
subjectiviteit de lezers volgens Ramonet beter bevalt dan "de valse
objectiviteit en de schijnheilige onpartijdigheid van een bepaalde pers".
Ramonet ziet ook interne oorzaken die maken dat de pers haar geloofwaardigheid
verliest. Onder die interne oorzaken: het feit dat de pers steeds meer
toebehoort aan industriële groepen "die de economische macht
bezitten en met de politieke macht onder één hoedje spelen",
en vervolgens het zichtbare verlies aan kwaliteit van de kranten met tal
van voorbeelden van leugens, verzonnen verhalen en zelfs regelrechte propaganda.
Jachtvliegtuigen
"Al die schandalen èn de steeds nauwere alliantie tussen de
economische en politieke machten hebben onherroepelijk schade toegebracht
aan de geloofwaardigheid van de media", aldus Ramonet. En er komt
geen beterschap nu industriëlen hun greep op de media versterken,
integendeel.
Serge Dassault, fabrikant van jachtvliegtuigen, kocht onder meer Le Figaro
omdat "een krant toelaat bepaalde gezonde ideeën te laten doorstromen".
Nog enkele sprekende quotes van Serge Dassault aan het adres van de redacteurs
van 'zijn' krant Le Figaro: "Ik had graag gehad, in de mate van het
mogelijke, dat de krant meer het belang van de bedrijven zou laten primeren.
Sommige informatie moet omzichtig behandeld worden. Het gaat om artikels
die spreken over contracten waarvoor de onderhandelingen nog lopen. Er
is informatie die meer kwaad doet dan goed. Ze kan de commerciële
en industriële belangen van ons land in het gedrang brengen".
"Schoonste jaren"
Ook Belgische kranten hebben het moeilijk, al zijn er ook titels die goed
boeren. Dit zijn cijfers over de kranten-verspreiding in België.
Op lange termijn is er een aanzienlijke terugval. De totale oplage van
de Belgische kranten evolueerde van 2.585.970 exemplaren in 1971, naar
2.033.873 in 1987, 1.987.050 in 1991, 1.895.711 in 2000 en 1.781.330 in
2003 (of in 2003 nog 10.600 meer als De Lloyd wordt meegeteld).
De recentste cijfers van de Belgische Vereniging van Dagbladuitgevers
gaan over de betaalde verspreiding (abonnementen niet meegerekend) gedurende
het derde trimester van 2004: die bedroeg toen 961.932 Nederlandstalige
en 487.690 Franstalige dagbladen of een totaal van 1.449.622. Dat was
een achteruitgang van 0,37% tegenover het derde trimester van 2003.
De Belgische krantenuitgevers panikeren echter niet. "De voorbije
tien jaar waren de schoonste die ik heb meegemaakt", aldus commercieel
directeur Xavier Verellen van Het Laatste Nieuws (De Persgroep), "we
hebben nu 1 miljoen lezers per dag". Hij wijst op de vooruitgang
van Het Laatste Nieuws ("van 225.000 naar 290.000" verkochte
kranten), De Morgen, De Standaard en Het Nieuwsblad. Hij wijst ook op
het sukses van de gratis kranten (Metro voorop) en concludeert: "het
aantal lezers stijgt".
Verellen erkent wel dat het "vechten is voor de tijd van de consument.
Die is individualist geworden en stopt radikaler dan vroeger als hij iets
niet goed vindt. Daarnaast is er de concurrentie van het internet".
Dat betekent volgens Verellen dat een krant toegevoegde waarde moet bieden,
"zoals de beste columnisten en de beste katernen, met de beste verhalen
die het best zijn uitgewerkt. Het grote nadeel van het internet: je hebt
informatie maar geen duiding. Die geven wij met onze krant wel".
"Het is wel onze ambitie een massa-medium te zijn", aldus Xavier
Verellen, "die zullen er in de toekomst haast niet meer zijn. Er
komen immers steeds meer specifieke televisie-kanalen". Het maken
van een krant kost ook veel geld. Dus moeten krantenmakers extra-inkomsten
zoeken, onder andere door zelf websites te maken. "We hebben een
veilingsite gekocht", zegt Xavier Verellen, "we weten ook dat
de classified ads [zeg maar: de zoekertjes, rc] onherroepelijk naar het
internet zullen gaan".
|
