arch/ive/ief (2000 - 2005)

Het is ongetwijfeld een overwinning voor de voorstanders van een multilaterale aanpak van globale problemen en een psychologische nederlaag voor degenen die liever op eigen houtje handelen. Onder deze laatste neemt de VS, op zijn eentje verantwoordelijk voor een kwart van de mondiale uitstoot van broeikasgassen, een bijzondere plaats in.

Tegelijkertijd zullen de onderhandelingen opgestart worden voor een internationaal klimaatregime na 2012, de vervaldatum van het Kyoto Protocol. Tijdens dit proces zullen het noorden en het zuiden tot een vergelijk moeten komen, dat er in slaagt om de negatieve gevolgen van de klimaatverandering enigszins binnen de perken te houden en tegelijkertijd door allen als rechtvaardig en billijk wordt ervaren.

Wetenschappelijk onderzoek toont in toenemende mate aan dat de negatieve gevolgen van de klimaatverandering vooral in het zuiden voelbaar zullen zijn. Het zijn niet in de eerste plaats de spectaculaire orkanen en overstromingen die het internationale nieuws halen, die het meeste schade zullen brengen. Sluipende wijzigingen in neerslag en temperatuur zullen leiden tot verminderde toegang tot drinkwater, verminderde productie in de landbouw en de uitbreiding van het verspreidingsgebied van tropische ziektes. Dit terwijl driekwart van de uitstoot in de industrielanden gebeurt en hun economie ten goede komt. Het is dan ook terecht dat ontwikkelingslanden eisen dat het noorden zijn emissies drastisch terugschroeft en dat er duidelijke afspraken gemaakt worden over wie voor de veroorzaakte schade moet opdraaien. Door hun historische emissies hebben industrielanden een enorme ‘koolstofschuld’ opgebouwd bij landen uit het zuiden, waarbij de buitenlandse schuld van het zuiden aan het noorden verbleekt.

Het Kyoto Protocol is niet het beste uitgangspunt voor een rechtvaardige verdeling van broeikasgasuitstoot, omdat het vertrekt van historische emissies en dus van ‘verworven rechten’. Er wordt een reductiedoelstelling geformuleerd in verhouding tot de uitstoot van het referentiejaar 1990. Met andere woorden : wie in het verleden een grote uitstoot heeft opgebouwd, wordt daar eigenlijk voor beloond. Daartegenover staat de ‘gelijke rechtenbenadering’, die aan elke wereldburger hetzelfde uitstootrecht toekent. Vanuit een ethisch perspectief is dit de enig verdedigbare benadering. In een recente resolutie pleit ook het Europees parlement er voor dat deze benadering op lange termijn moet worden toegepast.

Een gelijke verdeling van de uitstootrechten op wereldschaal betekent voor industrielanden op lange termijn een vermindering van de broeikasgasuitstoot van om en bij de 80 %, zelfs indien rekening gehouden wordt met een waarschijnlijke globale temperatuurstijging van 2° C. Ook de snelle groeiers in het zuiden, met China als tot de verbeelding sprekend voorbeeld, zullen in de toekomst hun uitstoot van broeikasgassen onder controle moeten houden.

Het terug aan boord brengen van de VS is dan ook een cruciale uitdaging. Het is immers nagenoeg ondenkbaar dat ontwikkelingslanden het risico zullen willen lopen op een concurrentieel nadeel ten opzichte van ’s werelds grootste economische grootmacht en uitstoter van broeikasgassen.

Indien dit toch niet lukt, moet de internationale gemeenschap er voor kiezen om deze verborgen subsidie, waar het niet meewerken aan een multilateraal klimaatbeleid in wezen op neer komt, aan te pakken in het kader van de Wereldhandelsorganisatie.

Het noorden moet het voortouw nemen. Veel van onze buurlanden hebben dit al begrepen. Binnen hun ontwikkelingssamenwerking besteden ze aandacht aan de klimaatproblematiek en er worden ambitieuze lange-termijn reductiedoelstellingen geformuleerd. Dit draagt bij tot een stabiele economische omgeving voor economische actoren en geeft meer gezag aan standpunten op multilaterale fora. België, die in het verleden een voortrekkersrol speelde op de internationale klimaatscène, moet hier ook dringend werk van maken, wil het hier ook in de toekomst een rol van enige betekenis kunnen spelen.
In Buenos Aires moeten het noorden en het zuiden elkaar vinden in de eerste pasjes van een delicate tango. De inzet is niet in de eerste plaats de kost die dit betekent voor onze economie, maar de kansen op duurzame ontwikkeling voor de meest kwetsbaren in deze wereld.

Xavier Declercq – Oxfam Solidariteit
Els Hertogen – 11.11.11 Koepel van de Vlaamse Noordzuid beweging
Bart Bode – Broederlijk Delen
Geert Fremout  - Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling