• Home
• About
• Indymedia.be

Journalistiek / Tips voor speurneuzen by raf Sunday, Nov. 21, 2004 at 10:23 PM

raf@indymedia.be 0476-954290

Souvenirs van Rotterdam: Tips, knepen, wenken en 'tooltjes' voor wie informatie wil vergaren. Eén en ander hebben we opgepikt tijdens de Conferentie Onderzoeksjournalistiek.

Team-work Héél opvallend: als journalisten onthullingen doen, dan werken ze héél vaak in team. Neem de Lernout&Hauspie-affaire in België. Dat spraaktechnologie-bedrijf had jarenlang de wereld wijsgemaakt dat het miljoenen waard was. Rene De Witte volgde L&H gedurende maanden voor zijn krant De Tijd. Dat deed hij weliswaar alleen, maar zonder de rugdekking van zijn collega's had hij het nooit klaargespeeld. Het AHOLD-schandaal in Nederland kwam stap voor stap aan het licht door het werk van verscheidene teams van journalisten. Tip (van Rene De Witte): elk dossier zou door een titularis èn een medewerker aangepakt moeten worden. De medewerker kan op de voorgrond treden als het heet wordt. De titularis heeft dan dikwijls als al een tè close relatie met zijn het onderwerp van zijn speurwerk. Bronnen voor Belgen De website Journalinks.be bevat een lange lijst van zoekinstrumenten voor België. Maar als je zoeksleutel aanklikt ga je naar een lijst van nuttige databanken. Die zijn volgens Computer Assisted Reporting (CAR)-Vlaanderen een stuk minder spam-gevoelig. Via de databanken kan je bestuurders van vzw's natrekken, luchtfoto's van GisVlaanderen vinden, adressen van politici achterhalen enz. Tell Me No Lies John Pilger, de Australische topjournalist, bracht vorige maand een nieuw boek uit, Tell Me No Lies, met een verzameling van top-verhalen van onderzoeksjournalisten. Uitschuivers Zelfs de beste onderzoeksjournalisten schuiven wel eens uit. Daarom moeten nieuwsredacties, net zoals kerncentrales, zichzelf Security-procedures opleggen. Dat vindt de Zweedse TV-maker Nils Hanson van het Current Affairs-programma Uppdrag Granskning. Tip (van Nils Hanson): Edit line by line. Journalisten werken nauw samen met eindredacteurs. Ze ondervragen elkaar voortdurend. Eindredacteurs lezen artikels lijn per lijn, woord per woord op mogelijke fouten of onzorgvuldigheden na. "We are constantly quizzing each other", bevestigt Steve Bradshaw van BBC-Panorama. De eindredacteur stelt minstens 4 vragen: - zijn alle feiten correct? - ontbreken er geen belangrijke gegevens? - steunen de conclusies op stevig bewijsmateriaal? - zijn alle aanklachten of beschuldigingen aan de betrokkenen voorgelegd? Deugdelijk werk Tegen het groeiende wantrouwen van het publiek deugt, nog volgens Nils Hanson, maar één middel: kwaliteitsonderzoek. Om dat te presteren, somt hij volgende Aanbevelingen/Guidelines op. Eén en ander is zeker vatbaar voor discussie. Test je werkhypothese: is er ècht iets aan de hand? Praat al in een vroeg stadium met je "target", de persoon of instelling waarover je onderzoek doet. Geef je "target" een kans (in plaats van het te "demonizeren"). Ondervraag iedereen: zowel de Goeien als de Slechten Als je ongewone methoden gebruikt, zoals een verborgen camera, leg dan uit waarom. Publiceer je interviews onverkort (bvb. op een website) Leg uit hoe je onderzoek is verlopen. Het moeilijkst van al: geef je fouten toe Typo in 5 gangen Ernstige schrijvers balen van "hapklare" en "opgeleukte" artikels: voor hen mag, nee moet journalistiek lang, uitvoerig en gort-droog zijn. Fout, zegt de Nederlandse grafisch ontwerper en typograaf Gerard Unger. Wat verteert het makkelijkst? een ketel hutsepot? of een maaltijd met 5 gangen, maar met tussendoor wat digestiefjes? Elk auteur die wil dat zijn verhalen gelezen worden, moet zijn tekstboterhammen uit elkaar halen en verteerbaar maken, liefst samen met een graficus. Dat tweespan kan ook beslissen welke informatie best in een info-grafiek of een illustratie wordt uitgedrukt. Want niet alle informatie laat zich in letters vertellen, dikwijls gaat het veel duidelijker in een beeld. Nog een beeldspraak van Unger: lezen is zoals een zeehond, die komt ook regelmatig boven om lucht te happen!