arch/ive/ief (2000 - 2005)

Welkom voor het vervolg van "Comandante". Zij die "Comandante" hebben gemist kunnen hem vooralsnog zien op het Festival Cinémas d'Espagne et d'Amérique Latine de BXL, dat van 4 tot 23 november loopt. Een festival dat dit jaar ook 2 nieuwe Cubaanse films brengt, "Perfecto Amor Equivocado" en "Suite Habana" (evenals een coproductie met Peru, "Paloma de Papel"). Raadpleeg http://www.intercommunication.be Maar de film "Looking for Fidel" kan u voorlopig alleen hier zien.

Aangezien niet weinigen onder u er bij de vorige voorstelling niet bij waren zal ik voor een deel in herhaling vervallen. Het gaat opnieuw om Oliver Stone en Fidel Castro. Nochtans is "Comandante" een Spaanse opdracht aan Oliver Stone geweest, terwijl "Looking for Fidel" een Amerikaanse opdracht is. Ik verklaar me nader. In februari 2002 heeft Stone gedurende 3 dagen Fidel Castro geïnterviewd voor het Spaanse productiehuis Mediapro, dat de film "Comandante" op de Spaanse televisie wil uitzenden. Gezien het resultaat heeft ook de rest van de wereld interesse. In januari 2003 heeft in de VS de première plaats tijdens het Sundance Festival, in februari 2003 volgt het festival van Berlijn. In de VS tekent de betaaltelevisieketen HBO een akkoord om in mei 2003 "Comandante" uit te zenden. Maar een maand eerder, in april 2003, heeft in Havana de zaak van de ferry- en vlieg-tuigkapers plaats, terwijl nog andere personen worden gearresteerd, die door de buitenlandse pers snel als "dissidenten" worden bestempeld. Waarop HBO zijn uitzending van "Comandante" annuleert en zelfs de verspreiding ervan op DVD verbiedt! Dat is nog niet alles: met het argument dat "Comandante" voortaan onvolledig is eisen ze dat Stone naar Cuba teruggaat om Castro te interviewen over de recente gebeurtenissen. Stone is woe-dend, hij klaagt deze "onduldbare censuur" aan en hij denkt luidop eraan de film gratis op het internet te plaatsen. Maar hij heeft contractuele verplichtingen; hij gaat dus opnieuw naar Cuba maar in plaats van "Comandante" te hermaken, hetgeen Castro niet bevalt, komt hij met een nieuwe film terug, getiteld "Looking for Fidel". Maar HBO heeft niet alleen verklaringen vanwege Castro inzake de dissidenten geëist, Stone moet ook woordvoerders van de genaamde oppositie ontmoeten en filmen! Stone heeft gezegd dat dit van Castro verkrijgen het moeilijkste is geweest, maar tenslotte is het gebeurd. Van zijn kant heeft Fidel eveneens een voorstel gedaan en zo is in "Looking for Fidel" een nogal ongelooflijke scène terechtgekomen, waarvan ik u de verrassing laat. Ik beperk me ertoe aan te geven dat we in een zelfde ruimte enkele gearresteerde vliegtuigkapers, hun advocaten, Oliver Stone en zijn ploeg, en ook Fidel Castro vinden!

U heeft het al begrepen, in het geval van "Looking for Fidel" moet u zich verwachten aan een film die, min of meer, een compromis is. Oliver Stone blijft zeggen dat hij Castro wil ontdoen van zijn duivels imago: "In mijn land neemt dat absurde allures aan. We zouden beter naar hem luisteren, want hij is een heel redelijk man". Tegelijk vinden we in deze film, gezien de eisen van HBO, niet meer de vrolijke toon van "Comandante" en in plaats van een relatie tussen een regisseur en zijn acteur ziet Stone zich ditmaal verplicht de rol van een journalist te spelen, zoniet die van advocaat van de duivel die op Fidel de ene na de andere vraag loslaat, die voor hem penibel geacht wordt te zijn. De film is nogal chaotisch en ik denk dat het te wijten is aan de druk, de door anderen opgelegde vragen en thema's. Dezelfde montage, die in "Comandante" zo goed de tolk wist te verbergen, slaagt daar nu niet meer in. Maar Stone heeft evenmin zijn vest omgekeerd: hij blijft het woord geven aan Fidel.

"Looking for Fidel" is ondertussen op de Amerikaanse televisie uitgezonden geweest, maar voor "Comandante" is dat nog altijd niet het geval. Tot spijt van Stone: "Zo de Amerikanen de kans hadden gekregen "Comandante" te zien, waarin Fidel zich niet voortdurend moet verdedigen zoals in "Looking for Fidel", hadden zij een veel humanere kant van de man gezien. De agressievere toon van "Looking for Fidel" heeft ervoor gezorgd dat hij in de VS getoond werd".

Tenslotte nog het volgende. Recent, nl. in september 2004, is "Looking for Fidel" gelanceerd geweest op het Festival van San Sebastián in Spanje. Tijdens zijn persconferentie hebben de journalisten Oliver Stone gevraagd wat hij na zijn 2 documentaires uiteindelijk had geleerd over Cuba en Castro. Stone: "Ik heb meer over de man dan over het land geleerd. Maar in Cuba heb ik toch een openheid van geest en een vrijheid gezien, die je elders in de regio niet vindt. Ik had al verscheidene politieke leiders ontmoet in Panama, El Salvador en Nicaragua, maar nooit heb ik er een dergelijke affectie van de mensen in de staat voor hun leider gezien. Onze bezoeken aan de ziekenhuizen werden misschien aangekondigd maar, geloof me, ik ken de acteurs en ik weet wanneer mensen een rol spelen en wanneer zij zichzelf zijn. Toen ik soldaat in Vietnam was kende ik de rol van de VS in de wereld niet. Ik heb jaren nodig gehad om wakker te worden en te begrijpen dat mijn land een reusachtig roofdier is. Zij zeggen nu dat ze het terroris-me bevechten, maar zij financieren het". In verband met de dissidenten: "Ik vraag me af welke de rechten zijn van de opposanten in Guatemala of El Salvador, waar men hen de tong afsnijdt? We moeten de zaken vanuit het standpunt van Fidel Castro zien. Wat zou er gebeuren zo Cuba zich opent? De volgende dag zou de CIA ter plaatse zijn om er kranten te publiceren en televisieketens te controleren, terwijl ze met hun dollars iedereen zouden omkopen en met dezelfde rauwe technieken, die ze gebruiken in Centraal-Amerika, Afghanistan of de Perzische Golf, zouden pogen Castro te liquideren. Het is zoals in de film door Fidel wordt gezegd: Washington aanvaardt enkel de onvoorwaardelijke overgave".

Marc Vandepitte:

"Looking for Fidel" is zeer rommelig gemonteerd. Toch is het een zeer interessante film, omdat hij alle punten aanboort, waarover onder ons twijfels en vragen bestaan en, zoals u weet, zijn er nav de gebeurtenissen van april 2003 petities geweest tegen de Cubaanse maatregelen. Men moet de context begrijpen waarin deze maatregelen werden genomen. Hoewel men in Miami een militaire invasie van Cuba gunstig gezind blijft, wordt dat daar niet meer zo luidop gezegd. Omdat men er zich aansluit bij de VS, die voor het destabiliseren van Cuba een dubbele strategie volgen: 1. migratiecrisissen uitlokken 2. het opzetten van een interne oppositie. "Looking for Fidel" toont dat in april 2003 deze twee strategieën ineenvloeiden. Sedert 1966 is elke Cubaanse burger welkom in de VS, op voorwaarde dat hij zijn land illegaal verlaat. De interne oppositie is een nieuw fenomeen. Maar ze is zeer klein en zeer verdeeld. De job van James Cason, de zaakgelastigde bij de officieuze Amerikaanse ambassade in Havana, bestond erin deze oppositie te steunen en vooral bijeen te brengen. Met behulp van dollars en in de film vallen de namen van USAID, de officiële "NGO" van de VS, en van NDE, National Endowment for Democracy, dat zich wijdt aan het bevorderen van de democratie en het beschermen van de mensenrechten wereldwijd. In feite twee instellingen geleid door de CIA. In april bereikt de spanning een hoogtepunt. Na een golf van boot en vliegtuigkapingen oordeelt de Amerikaanse regering dat de "nationale veiligheid" van de VS wordt bedreigd en zij decreteert dat bij een volgen de kaping een militaire blokkade van Cuba zal volgen. Cuba loopt op die bedreigingen vooruit door het aanhouden van kapers. Tegelijk arresteert Cuba 75 personen, die openlijk contact hebben met James Cason, welke trouwens door de Cubaanse overheid al eerder verwittigd was geweest dat zijn activiteiten niet meer zouden worden geduld. De Amerikaanse strategie stuikt ineen. Voorlopig.




Bruno Bové