arch/ive/ief (2000 - 2005)

Banyamulenge vraagt hulp Belgische NGO's voor verzoening in Oost-Congo
by raf Monday, Nov. 15, 2004 at 5:07 PM
raf@indymedia.be 0476-954290

"Bent u een tutsi van Congolese origine? of bent u een uit Rwanda overgeplante tutsi?" Benjamin Munanira heeft tijdens een informele ontmoeting met medewerkers van 11.11.11 het wantrouwen van enkele landgenoten moeten overwinnen. Het gebeurt ook niet elke dag dat een lid van de Banyamulenge-gemeenschap uit Congo oproept tot verstandhouding.

Munanira sprak tijdens een lunch-bijeenkomst met een aantal medewerkers van 11.11.11, de koepel van de Vlaamse ontwikkelingsorganisaties. Hij was er uitgenodigd door de NGO Geneeskunde voor de Derde Wereld en 11.11.11.

Munanira kwam er de Vlaamse NGO's om steun vragen voor de inspanningen om de gemeenschappen in het Oosten van Congo weer vreedzaam te laten samenleven. Vanuit dat gebied, en meer bepaald vanuit de provincies Noord- en Zuid-Kivu zijn de twee oorlogen voortgekomen die Congo sinds 1996 heeft gekend. Die oorlogen hebben naar schatting aan 3,5 miljoen mensen het leven gekost en vele duizenden op de vlucht gedreven.

Munanira gaf zelf aan dat zijn gemeenschap, de Banyamulenge, een reputatie heeft omdat ze de laatste tien jaar meer dan eens een centrale rol in de conflicten heeft gespeeld. Gewild of niet, want de gemeenschap is volgens Munanira ook als "voorwendsel" gebruikt voor het buurland Rwanda om in Congo militair binnen te dringen.

Nog in 2002 hielden Rwandese militairen gedurende 9 maanden het gebied van Minembwe bezet, terwijl dat juist het "thuisland" van de Banyamulenge is. Rwandese troepen en hun Congolese handlangers van de rebellenbeweging RCD (geleid door een aantal Banyamulenge) waren er in gevechten verwikkeld met de verzetsbeweging van commandant Patrick Masunzu, die tot dezelfde gemeenschap behoort maar de kant van de Congolese regering koos.

Verstandhouding

"Elke keer de Banyamulenge op weg zijn om de haat te overwinnen, doet Rwanda de tegenstellingen weer opflakkeren", aldus Benjamin Munanira. Dit voorjaar gebeurde dat volgens hem opnieuw, toen de Banyamulenge-militairen Mutebutsi en Nkunda gesteund door Rwandese troepen aan het muiten sloegen en enige tijd de stad Bukavu terroriseerden. "Die gebeurtenissen van mei-juni sloegen ons opnieuw achteruit", aldus Munanira.

Want eind 2003 had een aantal leden van de gemeenschap diverse bijeenkomsten gehouden met zes andere Congolese gemeenschappen uit Kivu: eerst van 12 tot 16 november en opnieuw in december. Daar is een inter-communautaire commissie van 9 leden opgericht, waarvan Munanira lid is.

"Het is een onafhankelijke commissie", aldus Munanira, "die los staat van de Congolese regering en de civiele maatschappij, maar er wel mee samenwerkt. We willen onafhankelijk zijn, precies omdat we in de verschillende gemeenschappen willen werken. Zo is het gebeurd dat ik de afgevaardigde van de Babembe meenam naar mijn gebied in Minembwe en omgekeerd dat ik een Babembe vergezelde naar zijn streek rond Baraka".Doel van de commissie is te zoeken naar manieren "om de haat te overwinnen en vreedzaam samen te leven", aldus Munanira.

Terugkeer

Hijzelf is de afgelopen maanden zeer actief geweest, in de nasleep van de gebeurtenissen van Gatumba. Daar zijn op 13 en 14 augustus honderden mensen vermoord. Gatumba is een plaatsje in Burundi, op enkele kilometers van de grens met Congo. Na de zware gevechten van begin juni waren veel mensen uit Zuid-Kivu daar naartoe gevlucht. De massamoord van augustus is opgeëist door een radicale hutu-organisatie uit Burundi, de FNL. Maar er zijn ook extremistische Congolezen beschuldigd. Een officiëel onderzoek van de Verenigde Naties heeft niet kunnen uitmaken wie de daders waren.

"Ik ben in augustus naar Congo gegaan", zegt de in Denemarken wonende Munanira, "maar ik ben er 98 dagen gebleven. Waarom ik zeg: 98 dagen? Omdat het bijzonder moeilijk is geweest, ik telde de dagen af". Munanira heeft geholpen om de vluchtelingen in Gatumba en in een ander kamp in Rwanda ervan te overtuigen dat ze terug naar huis moesten gaan. Hij drukt erop dat er niet alleen Banyamulenge-vluchtelingen waren.

Toch leidde hun terugkeer tot nieuwe haat-uitbarstingen in de Congolese grensstad Uvira. "Toen de eerste groep van vluchtelingen terugkeerde, hebben ze twee dagen in de bufferzone moeten wachten. De tweede groep heeft daar zes dagen moeten wachten". Maar kennelijk is de repatriëring gelukt, want sinds oktober hebben zich geen spanningen meer voorgedaan.

Onderzoeksmissie

Benjamin Munanira vraagt uitdrukkelijk dat de Vlaamse ontwikkelingsorganisaties in Zuid-Kivu zouden helpen. Zijn meest concrete voorstel is dat de NGO's een onderzoeksmissie naar het gebied zouden steunen, om uit te maken hoeveel vluchtelingen en Displaced Persons er nog altijd zijn. Er wordt gewag gemaakt van 150.000 Congolese vluchtelingen in Tanzania en 20.000 in Burundi, maar de werkelijke cijfers liggen volgens Munanira hoger. Hij pleit ook voor een Ronde Tafel-conferentie van de groepen die in Zuid-Kivu actief zijn.

Munanira is ervan overtuigd dat de vredesinspanningen in Kivu hun effect zullen hebben voor heel Congo. "De oorlog is telkens in Kivu ontstaan. Als wij vrede kunnen stichten in Kivu, zal dat heel snel tot vrede leiden in de rest van het land".