arch/ive/ief (2000 - 2005)

De richtlijn Bolkestein en de gezondheidszorgen

besproken bij BBTK-SETCa
binnen de sector Social Profit
op 6 september 2004

Op 5 juni 2004 hebben de vakbonden samen met een groot aantal andere organisaties in Brussel betoogd tegen de ontwerprichtlijn van Frits Bolkestein, Nederlands ultraliberaal en Europees Commissaris voor de “interne markt”.

Die ontwerprichtlijn is intussen niet ingetrokken. Wat had je gedacht? Er is trouwens in de andere EU-landen minder geprotesteerd dan in België.

Wel zijn er intussen Europese verkiezingen geweest (waarbij de tegenstanders van de neoliberalisering van Europa er globaal op achteruit gegaan zijn). En er is een nieuwe Europese Commissie samengesteld, die vanaf 1 november de leiding van Europa zal overnemen. Deze Europese Commissie is ook niet bepaald naar links opgeschoven. Dus de kans is zeer klein dat de voorzet van Bolkestein naast het doel terecht zal komen.

Ter herinnering: de richtlijn die Bolkestein begin 2004 voorstelde, en die we hieronder gemakshalve de Richtlijn noemen, heeft als doel om – in het kader van de wereldwijde vrijmaking van alle diensten – alvast de handelsbelemmeringen op te heffen die het vrije verkeer van diensten binnen de Europese Unie in de weg staan.

Wat verstaat Bolkestein in deze context onder het begrip “dienst”?
Letterlijk: “elke economische activiteit, anders dan in loondienst, die bestaat in een dienstverrichting waarvoor een economische tegenprestatie wordt ontvangen”. Cruciaal hierbij is de notie “economische tegenprestatie”. Het komt er gewoon op neer dat elke dienst die betaald wordt (ofwel door de ontvanger, ofwel door een “derde”, een tussenpersoon) vrijheid van vestiging en van verkeer moet krijgen.

Zo’n vrijmaking betekent onder andere het schrappen of verminderen van nationale reglementeringen (deregulering), en veralgemening van het principe dat bij verplaatsing van een dienstverlener van het ene land naar het andere, alleen de regels van het land van oorsprong gelden.

De doelstellingen van de Richtlijn zijn al sinds maanden door alle lidstaten van de EU (ten minste op regeringsniveau) geaccepteerd. Ook door de Belgische. België heeft wel voorbehoud gemaakt bij een aantal principes uit de Richtlijn en bij het toepassingsgebied. Zo wil de Belgische regering onder meer de sociale en gezondheidszorgen uit het toepassingsgebied halen. En de argumenten hiervoor vinden in zekere mate ook gehoor in andere Europese instanties.

Er is dus hoop dat de sociale diensten en de gezondheidszorgen nog uit het toepassingsgebied van de Richtlijn gehaald kunnen worden en dat bijvoorbeeld het principe van het land van oorsprong niet op een algemene, lineaire wijze wordt toegepast. Minstens dat zou toch bereikt moeten worden – al zal dat niet zonder politieke druk en actie gaan.

Wat zou het betekenen
als de Bolkesteinrichtlijn toch
van toepassing wordt op de gezondheidszorgen?

Rita Baeten, lid van een onafhankelijk “sociaal waarnemingscentrum” dat de sociale politiek van de EU op de voet volgt, schetste hiervan een beeld op een bijeenkomst van de BBTK-secretarissen van de Social-profitsector (Doornik, 6 september 2004).

Sinds 1998 heeft het Europese Hof van Justitie op basis van de tekst en de geest van de Europese verdragen geoordeeld dat het verlenen van gezondheidszorg een economische activiteit is. Zij deed dat o.a. in een arrest waarmee werd bevestigd dat medische zorgen in het buitenland terugbetaald moesten worden aan het tarief van het land waar de ontvanger van die zorgen vandaan komt. Of dit specifieke arrest nu positief is voor de patiënt of niet, het principe dat de regels van de vrije interne markt hier van toepassing zijn, was een voorbode van de principes die Bolkestein veralgemenen.

Verstrekkers van medische zorgen, zoals onderzoekslaboratoria of mobiele apotheken, zouden tijdelijk zorgen kunnen aanbieden in ons land zonder dat ze aan de wetgeving van ons land moeten voldoen. En controle over de kwaliteit en de sociale normering (o.a. tarieven) van de aangeboden zorgen wordt extra moeilijk omdat die zorgverstrekker steeds kan opeisen dat de normen van zijn of haar thuisland van toepassing zijn. Dat geldt ook voor het verlenen van attesten (waarvan bijvoorbeeld geen vertaling geëist kan worden), voor de arbeidsverhoudingen in de gezondheidsdienst die uit het buitenland afkomstig is of voor de juridische vorm van zo’ndienst. Voor de praktijk van artsen en andere beoefenaars van de geneeskunde zal er misschien een uitzondering worden gemaakt.

Bovendien moeten lidstaten heel hun reglementering doorlichten, vereenvoudigen en in veel gevallen afschaffen. Zo is het onzeker of de lidstaten in de toekomst hun zorgaanbod nog kunnen plannen, maximumtarieven kunnen bepalen, enz. Lidstaten gaan ook moeten toelaten dat zorgverstrekkers reclame maken.

Gebrek aan controle (wie kan de zorgsystemen van 25 landen kennen?), juridische onzekerheid, onbeheersbare prijzen, kwaliteitsverlies, verlies van jobs… daar gaan we naartoe als Bolkestein het haalt.

Om het nog korter samen te vatten: een onhoudbare spiraal naar beneden.

Is het nog niet te laat?

De ontwerprichtlijn wordt momenteel onder de loep genomen op het niveau van de Europese Raad (in een bijzondere werkgroep van die Raad). Vanaf half september wordt ze in eerste lezing behandeld door een aantal commissies van het Europees Parlement, o.a. de commissie interne markt (waar voor België het nieuwe parlementslid Mia De Vits in zetelt). Het Europees Parlement zelf zal zich tegen het einde van 2004 voor de eerste keer moeten uitspreken, waarna mogelijk een 2^de lezing zal volgen.

Verwacht wordt dat de definitieve versie ten vroegste medio 2005 rond zal zijn.

Dat betekent dat het nog niet te laat is om een uitzonderingspositie voor de gezondheidszorgen en de sociale diensten te eisen. Maar het zal niet volstaan dat de vakbonden of enkele progressieve politici dat beleefd vragen.

Het is zoals gezegd nog niet te laat, maar acties of andere vormen van politieke druk zijn wel hoogdringend nodig.

Dank voor de info over Bolkenstein. Maar waarom spreken over Social-Profit als Non-Profit in alle klaarheid de grond van het probleem en de verdediging blootlegt: Geen commercie in de zorgverlening. Door de spreken over Social Profit aanvaard men 1. De rationaliteit van de werkgevers die zich georganiseerd hebben in de Nationale en ¨Vlaamse Confederatie van Social-Profitwerkgevers en 2. Legitimeert men het mogelijk winstoogmerk in deze 'social-profit' activiteit.

Zodus geachte BBTK uit de Non-Profit - Is dit niet het overwegen waard: Heb hetover de Non-Profit en laat de Social-Profit aan werkgevers en de markt?

De benaming "social profit", naam die de BBTK al jaren verkiest, op uitdrukkelijke vraag van haar militanten, is een goede omschrijving van wat de werknemers in de sector trots maakt: Non-profit betekent letterlijk: "geen voordeel" of "geen opbrengst", maar dat klopt niet: de opbrengst is weliswaar niet financieel (tenzij misschien in de commerciële Caritas-instellingen, waar nonnen nog de baas zijn - aha, vandaar misschien de term non-profit?) maar sociaal: de sector heeft een hoog sociaal nut en ook de opbrengst van de arbeid van iedereen die er werkt is puur sociaal of met andere woorden: maatschappelijk verrijkend en verzorgend. Mag dat niet gezegd worden?

Trouwens, nooit begrepen waarom de LBC zo mordicus vasthoudt aan dat verouderde (en louter materialistisch te begrijpen) woord "non-profit", dat letterlijk uit het Frans is vertaald.

De LBC kiest uitdrukkelijk voor het gebruik van de aanduiding NON-profit als blijvend provocerende uitdrukking van wat wij menen, te weten, deze sector mag niet afglijden naar vermarkting en commercialisering. Evident dat er SOCIAL-profit wordt 'geproduceerd', maar, een gecommercialiseerde 'social'-profit zal dat ook doen. Alleen, het 'social'-profit zal ondergeschikt worden aan de principes van Winst ten koste van de belangen van de bevolking en het personeel.

In 1997 werd door LBC op het ACV-Congres tussengekomen op het in onbruik raken van de term NON-Profit tvv 'SOCIAL'-Profit. Het Congres stemde toen unaniem voor het afzweren van de term SOCIAL en gaf opdracht aan alle instanties om op zorgvuldige wijze de term NON-Profit te gebruiken.

En dat had dus niets van doen met 'paterkes en NONnekes' maar alles met onze uitdrukkelijk wil om de Commercie uit de Non-Profit te houden. Of hoe juiste woordkeuzes ons dagdagelijks en toekomstig gedrag op de juiste sporen kan houden !

Bon, aan beide vakbondskanten wordt door de militanten en het apparaat koppig vastgehouden aan het eigen gelijk. En allebei hebben ze valabele argumenten. Maar of dit termen-gevit het gemeenschappelijk front ten goede komt, durf ik betwijfelen. Ik hoop alleen maar dat de groene vakbond het woord "social" niet afgezworen heeft omdat ze de groeiende "social"istische vakbond in de sector rauw lust...
Wie bedenkt een compromis? Bijvoorbeeld door geen gebruik meer te maken van de Engelse term "profit". De Franse term is trouwens "non-marchand" - betekent dat niet zoiets als "niet-handel" of "acommercieel". Leve de acommerciële sector!

socialist je hebt gelijk.
Non-marchand betekend niet "niet-handel" of "acommercieel" het betekend gewoon non-profit ;-)

Dé vraag is wie van beide vakbonden in de Social Non-Profit het predicaat 'socialistisch' meest verdient.

Met al dat jarenoud gezever en getouwtrek over de best toepasselijke terminologie, hoop ik dat de boodschap van dit artikel niet verloren gaat: stop de liberalisering van de gezondheidszorgen, stop de logica van Lissabon, stop Bolkestein en zijn gelijkgezinde opvolgers (Barroso, McCreevy etc.).
En de sector mag voor mijn part gewoon de "sociale sector" of de "sociale diensten" heten.
Gun de socialisten hun "social profit" en de katholieken hun "non-profit", maar vecht samen tegen die Richtlijn!