Verslag Sociaal Forum voor WERK

VERSLAG : SOCIAAL FORUM VOOR WERK. (6 SEPTEMBER 2004).
Opgesteld door : Stefan Roumen

Sprekers :
PIERRE VRANCKEN (ABVV-CMB hoofdafgevaardigde bij Ford-Genk).
ROB URBAIN (provinciaal secretaris ABVV Algemene Centrale Limburg).
HERVE HALL (CGT-afgevaardigde JABIL-BREST).
PAUL RUTTEN (KEER HET TIJ- afdeling Maastricht).

Verontschuldigd : Antonio Cocciolo (Caterpillar Charleroi) en Gust Haverbeke ( secretaris ACOD-Limburg).

WELKOM vanwege het Sociaal Forum voor WERK : Allen een goede avond en van harte welkom op dit Sociaal Forum voor Werk. Het is verheugend te zien dat er een talrijke opkomst is. De bedoeling van deze avond is dat er een open gesprek zal worden gevoerd over de gehele sociale agenda die deze voorbije zomermaanden op ons afgekomen is. Lange inleidingen zijn echter overbodig, dus we laten nu zonder verwijl de aanwezige sprekers aan het woord en die zullen nu beurtelings in het kort hierover hun mening zeggen. We zullen starten met Hervé Hall van de vakbond CGT uit de Franse stad Brest (Bretagne).

Hervé Hall : Ik werkt bij Jabil-Brest dat tot voor kort in handen was Alcatel. De grote baas van ALCATEL Tchuruk decreteerde dat Alcatel een groep zonder fabrieken zou worden. Wij werden dus verkocht aan de Amerikaanse groep JABIL, een internationale onderaannemer voor de ICT-sector Zij zijn ook de (gedeeltelijke) overnemers van Philips Hasselt. Naar aanleiding van deze aankoop kwamen wij in contact met de werkgroep economische democratie van ATTAC in België en via hen met de plaatselijke vakbondsafgevaardigden van Philips Hasselt. Deze contacten werden onderhouden en sindsdien namen wij deel aan enkele sociale fora. In Brest zijn wij via die weg beginnen samenwerken met Attac. We namen de beslissing dat deze contacten zowel nu als in de toekomst onderhouden moesten worden.
Na de overname door JABIL werden productieafdelingen uitbesteed (zo’n 120 arbeidsplaatsen) aan o.m. China en Hongarije. We zijn bezig om de arbeiders en hun syndicale afgevaardigden van al die ICT-onderaannemers te hergroeperen en onze sociale strijd te voeren. Te beginnen in het Westen van Frankrijk. De problemen voor de CGT in Frankrijk zijn dezelfde als die van de vakbonden hier in België. Belangrijk voor ons is ook het wetsvoorstel van Vincent Decroly in verband met de sluitingen en afdankingen, dit om collectieve ontslagen beter op te vangen en sociaal draaglijker te maken.

De algemene situatie van de bonden in Frankrijk is niet al te rooskleurig. Jacques Chirac werd er met 82% van de stemmen verkozen en denkt zich nu alles te kunnen permitteren. De Parti Socialiste werd in de voorgaande verkiezingsrondes voorbijgestoken door het Front National van Le Pen, waardoor de eindstrijd zich afspeelde tussen Chirac en Le Pen, m.a.w. tussen ‘slecht’ en ‘nog slechter’. (Wie herinnert zich niet de beelden op de Franse televisie van de huilende en verontwaardigde communisten die verplicht waren voor Chirac te stemmen om een machtsgreep door fascist Le Pen te voorkomen ? S.R.) Er werden grote acties gevoerd tegen de hervorming van het pensioenstelsel waarbij mensen een langere loopbaan moeten opbouwen om recht te hebben op volledig pensioen. Hierover werd tussen vakbonden en regering een akkoord bereikt. Rond de maatregelen in de ziekteverzekering en de andere takken van de sociale zekerheid is weinig verweer georganiseerd door de vakbonden.. Vandaag wordt de 35-urenweek in Frankrijk in vraag gesteld. De neoliberalen vinden dat de mensen langer zouden moeten werken voor minder geld. Wij willen dat de vakbonden in actie komen en op alle vlakken de discussie voeren. Wij zijn nu bezig met de voorbereiding van de Europese Ondernemingsraad. Ook daarom ben ik vandaag in Hasselt. Het is daarom dat dit forum vandaag en hier doorgaat, zodat ik zonder te veel extra moeite en planning hier aanwezig kon zijn.

Paul Rutten : Ik ben vertegenwoordiger van de Keer-Het-Tij-beweging uit Nederland, afdeling Maastricht. Deze beweging is een overkoepelende organisatie van inmiddels meer dan 475 organisaties die zich verzetten tegen het harde rechtse beleid van het kabinet Balkenende 2. Lokale afdelingen van de PVDA, Groen Links en de Socialistische Partij (van Marynissen) hebben zich bij ons aangesloten, evenals vele kleinere organisaties, partijen en bewegingen, milieuactivisten en andersglobalisten. Twee jaar geleden werd Keer-Het-Tij opgericht tijdens het kabinet dat wij spottend ‘Balk-ellende’ noemen, een kabinet dat zich onsympathiek heeft gemaakt door een hard optreden tegen de sociaal zwakkeren in het algemeen en tegen de asielzoekers in het bijzonder. Allerlei sociale uitkeringen werden sterk beknot, de pensioenen en sociale premies stonden sterk onder druk. Ook de uitgeprocedeerde asielzoekers kregen een hard uitzettingsbeleid te verduren onder minister Verdonk. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld Spanje, waar ongeveer 500.000 illegalen werden gelegaliseerd. In Nederland dreigde men 26.000 uitgeprocedeerden zonder pardon over de grens te zetten. Heel veel van die mensen waren al jaren in Nederland, spreken Nederlands, hebben kinderen die er naar school gaan enz… Een waar sociaal drama dus. De weerstand in Nederland groeide echter snel. Allerlei actiegroepen zijn er toen spontaan opgestaan.
Ook in Nederland verzwakt de positie van de vakbonden : voor hen is ‘uur U’ nu aangebroken, ze staan met de rug tegen de muur, net als in België, Frankrijk en Duitsland.
Op 2 oktober zullen we een landelijke demonstratie houden in Amsterdam, gedragen door alle bij ons aangesloten organisaties en veel lokale vakbondsafdelingen. Deze demonstratie zal zich specifiek richten tegen de neoliberale beleidsmaatregelen. Maar de algemene tendens is ook dat het kabinet Balkenende de democratische rechten tracht te beperken en op slinkse wijze te ondermijnen. Zelfs de ‘strijd tegen het terrorisme’ wordt als propagandistische maatregel aangevoerd om de solidariteit te breken en vormen van sociale actie buiten spel te zetten. De vakbonden hebben zich aanvankelijk teveel verbonden met de regeringspartijen, maar nu komen ze daar stilaan van terug. De kritiek begint luider en luider te klinken, er gaan steeds meer stemmen op om de krachten te bundelen. De roep om hernieuwde solidariteit en rechtvaardigheid weerklinkt nu in heel Nederland, van het noorden tot op de markt in Maastricht. En daarom roepen wij jullie allemaal op om solidair met ons te zijn en samen met ons een massabetoging te organiseren op 2 oktober in Amsterdam. Zouden jullie dit in overweging willen nemen, in naam van de internationale solidariteit ?

Pierre Vrancken (ABVV-Ford) : Ook wij hebben zopas te kampen gehad met aanvallen vanuit neoliberale hoek. Er wordt gesproken over een mogelijke arbeidsduurverlenging, er worden vragen gesteld rond de financiering van de sociale zekerheid in België en het systeem van de brugpensionering staat onder druk. Als vakbond trachten wij te wijzen op de problemen van de arbeiders : een eenzijdige doorvoering van sociale afbraak valt voor de werkende mensen altijd slecht uit. Wij wijzen de patroons op het feit dat veel bandwerkers tegen hun 55ste jaar vaak uitgeblust en vermoeid zijn. De gezondheidsklachten (en niet alleen stress) stijgen, de motivatie daalt na zoveel jaren van saai, hard en geestdodend werk. Een hele carrière lang aan de productieband bij Ford doorbrengen, dat is misschien één van de oninteressantste jobs ter wereld, mede door het lawaai en de monotonie. Men ziet dat ook in de bouwsector of in de zorg. Onderhandelingen met Ford-Europa verliepen nogal stroef. Na de afdankingen bij Ford-Genk bleek het bedrijf het plots weer ‘goed’ te doen. Bedrijven die pas mensen hebben afgevloeid verschijnen vaak in de media door een zgn. ‘opleving’ van de vraag. Nu roept men bij Ford mensen terug die getekend hebben voor brugpensioen maar die in afwachting van de vereiste leeftijd in tijdelijke werkloosheid zitten.. Deze mensen, voelen zich als een vuilzak. Ze zijn weggegooid als een versleten schoen en niet erg gemotiveerd om terug aan de slag te gaan. Dat is ook begrijpelijk. Eerst krijg je te horen dat je overbodig bent, daarna wil men je terughalen. Ik hou mijn hart vast als ik denk wat er gaat gebeuren met al die mensen die nu in brugpensioen willen gaan of al zijn. Ford wil méér flexibiliteit doorvoeren. Voor de directie betekent dat : meer uren werken als de vraag groter is, minder uren presteren als de vraag tijdelijk zakt. Op jaarbasis zou zich dat dan moeten compenseren, zegt men. Theoretisch klopt dat misschien wel allemaal, maar welke garanties zijn er voor de arbeiders als de praktijk blijkt tegen te vallen ? Een groot deel van onze macht zijn wij kwijt doordat er geen aanwervingen meer zijn. Ook is het zo dat verschillende bedrijven tegen elkaar worden uitgespeeld. Tegen 2006 vallen de CAO-onderhandelingen in de verschillende Europese FORD-vestigingen samen. Dit kan een kans zijn Wat zal er uit de bus komen ? De werkgeversorganisatie (VBO) hamert op een daling van de loonkosten. Nu is het zo dat er in iedere wagen die bij Ford van de band rolt ongeveer 10% loonkosten zitten. Dat is op zich niet overdreven, maar toch vindt men het nog teveel. We moeten concurrentioneel blijven met het buitenland, heet het dan. In Turkije verdienen de Ford-arbeiders maar een equivalent van zo’n 150 euro per maand. Zullen wij de loonkosten zodanig kunnen laten dalen dat we met hen kunnen concurreren ? Dat is een onmogelijke zaak, gezien de levensstandaard hier, zoveel is wel duidelijk. Al deze strubbelingen veroorzaken veel onrust bij de mensen op de werkvloer. Alles wordt telkens opnieuw in vraag gesteld en het is een groot probleem dat zeer veel arbeiders in die onrust extreem-rechts hebben gestemd. Bij de sociale verkiezingen merkte men dat al goed. Meer solidariteit is nodig. De herstructurering bij Ford werd doorgevoerd, ondanks onze inspanningen. Toch kregen we al bij al veel solidariteitsbetuigingen van de Limburgse bevolking.

Rob Urbain : Ik ben secretaris bij de Algemene Centrale Limburg (ABVV). Ik wil even wijzen op de uitbreiding van de Europese Gemeenschap tot 25 landen. Mede door die uitbreiding is er een andere visie op economische ontwikkeling ontstaan. Men is bezig een Amerikaans model te installeren, waar ‘economische groei’ het nieuwe toverwoord is. De nieuwe lidstaten investeren naar verhouding veel te weinig in een sociaal vangnet. Europa dreigt mee in die boot te stappen : men wil de tewerkstellingsgraad gevoelig opdrijven, niet door jobs te creëren, maar door de brugpensionering af te schaffen, de arbeidstijdverlenging en wellicht nog andere maatregelen in het nadeel van de werkende bevolking. De tewerkstelling brokkelt bij ons af, mede door de houding, visie en levensomstandigheden in de nieuwe lidstaten. Europa wil in plaats van de hoogst mogelijke noemer, de laagst mogelijke noemer tot norm verheffen. Het zijn niet de nieuwe lidstaten die opgekrikt zullen worden tot ons niveau inzake sociale bescherming, maar integendeel wij die een stap terug zullen doen. De grotere ‘socialistische’ partijen zijn stukje bij beetje geliberaliseerd. Kijk maar eens naar Labour in het Verenigd Koninkrijk, of naar de SPD in Duitsland. Zelfs in België stellen wij ons de vraag : zal de Parti Socialiste er in slagen om de vakbondseisen meer kracht bij te zetten ?
Wat is nu de rol van het ABVV ? Wij moeten de taal spreken van de arbeiders, hen duidelijk informeren en tegelijkertijd geloofwaardig vertegenwoordigen, hun eisen krachtdadig naar voren brengen in discussie met het patronaat. Gemakkelijk is dat echter niet. De délégué zit altijd tussen twee vuren. Hij of zij moet er altijd het beste proberen uit te halen, maar de druk vanuit het patronaat is zwaar en sommige beslissingen van de vakbond komen bij de achterban niet goed over, terwijl ze vaak genomen zijn om erger te voorkomen. Daarom is informatie naar de werkers toe essentieel. Opdat het gezond verstand zegeviere. Men moet weten dat een bruggepensioneerde de staat minder kost dan een oudere werkloze. Door de opleg van de werkgever. Het is dus een foute voorstelling dat dit systeem de sociale zekerheid ondermijnt. Het probleem is gewoon dat de werkgevers niet meer zoveel willen bijleggen. Wij dienen de mensen hieromtrent goed en objectief te informeren, zodat de standpunten ook door de arbeiders gedragen zullen worden. We verwachten, indien de neoliberale pogingen tot de afschaffing van dit systeem zich zullen doorzetten, wel vakbondsacties in het najaar.

Het woord aan de zaal:

zaal : Ik heb hier een lijst bij de hand, opgesteld aan de Universiteit van Antwerpen, over de gemiddelde kosten die een huisgezin heeft per maand. Het gaat hier om een berekening van hoe een bescheiden huisgezin z’n budget zou kunnen beheren in normale omstandigheden. Berekend op een maandinkomen van 971.52 Euro en volgens de kosten die zij inbrengen, zou men dan inderdaad net kunnen rondkomen. Maar als ik deze cijfers iets nader beschouw, valt het me op dat er haast niemand nog een huishuur betaalt van 204 Euro per maand. In werkelijkheid bedraagt de huurprijs meer dan het dubbele, tot het driedubbele toe. En uw gezondheid, kost die maar 19 Euro per maand ? Kost de school van uw kinderen maar 9 Euro per maand ? Mijn conclusie is dat de mensen hun geld steeds minder waard wordt, maar dat de werkelijke kostprijs van het leven deze cijfers van de universiteit allang is voorbijgestoken. De modale werker met een modaal inkomen zit er zeer krap voor, om over degenen die leven van een vervangingsinkomen nog maar te zwijgen. (Citeert nog meer cijfers, en toont op o.i. overtuigende wijze aan hoe onrealistisch de door de universiteit geproduceerde cijfers wel zijn ).

zaal : Waarom reageren de bonden niet op Europees niveau op alles wat er nu gebeurt, o.a. bij Siemens Duitsland ? Indien het neoliberale offensief Europees wordt ingezet, dan lijkt het nogal logisch dat ook de vakbonden zich moeten verenigen op Europees niveau om hiertegen gezamenlijk in stelling te komen ? Een hernieuwde Europese solidariteit met gecoördineerde acties in meerdere lidstaten zou het tij wellicht kunnen keren ?

Rob Urbain : Als het patronaat met de affaire van Siemens iets heeft bereikt dan is het dat niemand nog het antwoord van de collectieve arbeidsduurvermindering durft voor te stellen in interprofessionele of sectorale onderhandelingen. Het patronaat is er in geslaagd om het debat te verleggen om druk uit te voeren voor arbeidsduurvermeerdering. Er zijn in Herentals enkele kleinere aanpassingen doorgevoerd. Kaderleden mogen nu hun overuren recupereren (6 dagen). Bedienden komen sowieso gewoonlijk vroeger op het werk en zullen nu ook vroeger moet intikken. Weinig verandert er in praktijk. Behalve voor de arme 13 arbeiders (tegenover 800 kaders) die altijd gewoon waren op tijd in te klokken en die nu effectief wat vroeger zullen moeten beginnen werken. Het belang ligt hem dus daar niet. Maar wel in de media-aandacht voor Siemens Herentals. Die heeft een enorme propagandistische functie voor een ongebreidelde flexibiliteit. Als we kijken naar de schoonmaaksector dan zien we dat flexibele uren daar allang een feit zijn. Er worden veel contracten afgesloten van gemiddeld 12 uur per week. Maar daar zitten weken van 32 uur tussen. Het probleem is dat men die manier van werken nu wil overnemen in andere sectoren, ook waar dat eigenlijk helemaal niet nodig is. En daar ligt uiteraard het gevaar. Bij een veralgemeende flexibilisering zullen de werkgevers België laten evolueren tot een luilekkerland voor de ondernemers waar vermogende nog rijker worden en wij hun inkomens niet kennen. We zullen, om tot een eerlijke belasting en een gelijkere verdeling te komen, de fiscale fraude intensiever moeten bestrijden. Daar wordt vandaag helaas nog te weinig werk van gemaakt.

zaal : (herhaalt zijn vraag) De druk vanuit Europa wordt groter en groter. Waarom leggen de vakbonden onderling geen contacten om dit tij ook op Europees vlak te keren ?

Rob Urbain : Nu is het zo dat de vakbonden nogal versplitst zijn in veel onderafdelingen. Het ABVV is duidelijk een voorstander van meer en betere contacten, laat dat duidelijk zijn. Wij willen absoluut sterkere banden en daar zou meer tijd en moeite in geïnvesteerd moeten worden. Maar dat is een werk van lange adem, waar we dagelijks voor moeten strijden, en het kan nooit het gevolg zijn van een plotse, eenmalige bevlieging.

zaal : Kunt U iets meer zeggen m.b.t. het sociale zekerheidssysteem in België, hebben wij werkelijk het best ontwikkelde systeem in Europa, waardoor het vanuit neoliberale hoek aannemelijk gemaakt kan worden dat wij een stapje terug moeten doen t.o.v. de andere landen ?

Rob Urbain : We moeten dat soort uitspraken niet altijd verabsoluteren. De Belgische sociale zekerheid is zeker geen slecht systeem, maar toch ook niet op elk vlak het beste van Europa, nietwaar ? Indien we kijken naar de pensioenen, bijvoorbeeld, dan komt België er zeker niet als beste uit. Zelfs Italië doet het op dat vlak beter. Daarom maken de bonden zich sterk dat wij op het vlak van pensioenen geen toegevingen hoeven te doen. Waarom zouden we inleveren als we weten dat in België een volledige carrière geschat wordt op 45 jaar, terwijl het in sommige andere landen 40 jaar is ? Op dat punt verwachten wij dus niet te moeten toegeven onder druk van Europa.

Paul Rutten : Overal in Nederland ontstonden er bewegingen die in verzet komen tegen de huidige liberaliserende tendens. De mensen beginnen het nu ook werkelijk in hun beurs te voelen. In Nederland is het bijvoorbeeld zo dat alle gedeeltelijk arbeidsongeschikten nu plots in de bijstand belanden. Alléén de ‘volledig arbeidsongeschikten’ genieten nog van een volledige invaliditeitsuitkering. Maar dat betekent dat je bij wijze van spreken zelfs je pink niet meer moet kunnen bewegen, om hiervoor in aanmerking te komen.
Wat ook opvallend is : na de aanslagen van 11 september ontstond – en niet alleen in Nederland – de tendens om vreemdelingen van Arabische origine te discrimineren en te criminaliseren. Ze worden op allerlei manieren verdacht gemaakt, de repressie neemt hand over hand toe. Naast de vakbonden en sociale bewegingen in de grote steden zien wij dan ook dat de christelijke bewegingen in het Noorden en het Oosten van Nederland van zich laten horen en vooral rond deze zaken. Door onderdak te verschaffen aan uitgeprocedeerde vluchtelingen bv.. De neoliberale politiek en het grootkapitaal tasten en het sociale systeem én de rechten van de mensen aan.

Rob Urbain : Er is toch een verschil met Nederland. Daar was weinig sociale onrust in de tijd van het Poldermodel omdat de meeste hervormingen via overleg zijn doorgevoerd. Dat is tot nog toe in ons land ook het geval. De laatste grote sociale bewegingen hebben wij in België bij het begin van de jaren ’80 gekend tegen de volmachtentreinen. Sindsdien is alles via overleg stelselmatig doorgevoerd, maar daarom niet minder grondig. Neem de flexibiliteit in uren Neem de interimsector. Veel is haast ongemerkt doorgevoerd en dat heeft vermeden hetgeen vandaag onder Balkenende aan de gang is.

zaal : Wat kan men zeggen over het thema van de lastenverlaging ? Ik citeer hier een interview met vice-eerste minister Laurette Onckelinckx in De Tijd: “De regering heeft zware lastenverlagingen toegezegd. Geconsolideerd gaat het in 2004 om 5 miljard euro. Men heeft ons verteld dat wie lastenverlagingen werkgelegenheid zouden creëren. We stellen vast dat dat niet het geval is.” Net toen op basis van dit gegeven Vincent Decroly zijn wetsvoorstel indiende om beslag te leggen op deze fondsen om er werk mee te scheppen werd hij door haar in de Kamer afgeblokt. Kunnen de afgevaardigden van de vakbond hier aanwezig daar iets meer over vertellen ?

Pierre Vrancken : Ook bij Ford werd een voorstel ingediend voor de invoering van een 4-dagen week betaald door de loonlastverlagingen. Netto zouden de werknemers hun loon behouden. 1100 jobs zouden kunnen gevrijwaard worden en FORD zou er nog geld aan overhouden. Maar dat paste de directie niet en dit plan ging niet door. Het grootkapitaal pakt gewoon alle fondsen die ze te pakken kunnen krijgen maar niet de maatregelen die er aan vast hangen. Tijdskrediet, 4-dagen week, loopbaanonderbreking en andere vormen van arbeidsduurvermindering via loonlastverlaging zijn een item waar we hard voor hebben gevochten in het verleden. Doch dat leverde géén nieuwe banen op. In geen enkel bedrijf. We hebben hiermee wat meer jobs kunnen behouden. Ook het tijdskrediet bracht geen extra banen met zich mee. De tijd is misschien inderdaad aangebroken dat de vakbonden weer straffere taal moeten gaan spreken. De werkgevers hebben hun personeel opgedeeld in vaste werknemers met een vast contract die niet gemist kunnen worden. Alle anderen zijn gereduceerd tot de status van ‘tijdelijken’, die opgeroepen worden als er extra werk op de plank ligt, maar die terug weggestuurd worden vanaf het moment dat het weer wat rustiger wordt. Die tendens is realiteit geworden. Deze situatie is vooral voor interimarbeiders héél moeilijk. Zij werken hard (in de hoop toch te mogen blijven), maar hebben in feite geen enkele toekomst. Veel jonge mensen komen zo stilaan in de problemen, kunnen geen leningen of hypotheken afsluiten e.d. omdat ze ook niet weten of ze die ooit gaan kunnen afbetalen. Grotere aankopen (auto, huis,…) blijven voor hen riskant en als ze het risico toch nemen, dreigt het vaak slecht af te lopen met een schuldenberg tot gevolg.
België heeft veel geld gepompt in bepaalde multinationals zonder echter de nodige garanties te krijgen. De multinationals zijn toch hun arbeidsintensieve afdelingen gaan uitbesteden en hebben ze naar het buitenland verplaatst.

Rob Urbain : Daarbij komt nog dat er sprake is van een soort sneeuwbaleffect. De loonkostenverlaging (het stokpaardje van het VBO) wordt beurtelings in Duitsland, Nederland, Frankrijk en België doorgevoerd. Iedere keer als er ergens een toegeving gebeurt, tracht men het in de andere landen ook zover te krijgen en wordt de druk om toe te geven aan de wensen van het patronaat weer opgevoerd. De ‘onzichtbare hand’ van Adam Smith wordt weer ten tonele gevoerd, want ze past perfect binnen de neoliberale logica. De markt zal zichzelf regelen. Als we dat niet aanvaarden dan is er geen werk. Werk is er genoeg, maar niet sociaal beschermd. We zullen slechtbetaalde, onveilige, onbeschermde en onzekere baantjes moeten aannemen volgens de ijzeren wetten van vraag en aanbod. De verschillende landen in Europa doen op die manier aan onderling opbod wie het best de sociale zekerheid van de werknemer kan ondermijnen. Het één brengt het ander mee en iedere toegeving hier doet zich elders gevoelen, en vice versa. Zo komen we onszelf steeds weer tegen in die negatieve spiraal en wordt de druk allengs opgevoerd.

Pierre Vrancken : Tja, hoe ver moet je gaan om je baan te behouden ? Men spreekt van de invoering van de 40-urenweek in bepaalde bedrijven in Duitsland. Vergeet niet dat deze invoering niet alleen gepaard gaat met geen enkele loonscompensatie. Maar dat de helft van het verlofgeld en de eindejaarspremies bovenop wordt ingeleverd. In ruil voor 2 jaar werkzekerheid (!) (geen delokalisatie) wordt ongeveer 30% van de loonkost bespaard (?). Dit heeft voor grote onenigheid gezorgd binnen IG-metaal in Duitsland. Nu probeert men in de andere deelstaten ook gedaan te krijgen. Als we heel eerlijk zijn : solidariteit is broodnodig, maar uiteindelijk kiezen de mensen steeds weer voor hun eigen baan, hun eigen fabriek, hun eigen kantoor. Toen Ford staakte in Engeland, wat hebben wij toen gedaan ? Hebben wij toen meegestaakt, blokkades veroorzaakt ? Laat ons eerlijk zijn en oprecht : wat hebben wij toen gedaan ? Dat is de trieste realiteit.

Rob Urbain : Toch is ABVV van mening dat we meer solidariteit moeten vragen en vormingen moeten organiseren om de mensen uit te leggen dat solidariteit over de grenzen heen de beste oplossing is op middellange èn op lange termijn. Anders geraken we denkelijk niet uit het straatje van opbod om de sociale zekerheden van de werkers te ondergraven. Eigenlijk is dat het enige wat ons nog kan redden, maar hoe communiceer je dat naar de werkvloer toe ? En welke beslissing zal het gros van de werknemers dan onderschrijven, indien ze niet inzien dat hetgeen ze doen gevolgen heeft op langere termijn ? Indien ze bij een actie niet een onmiddellijk voordeel zien voor zichzelf en hun eigen bedrijf ?

Hervé Hall : In Frankrijk heeft men door de invoering van de 35-urenweek in totaal zo’n 300.000 jobs gecreëerd terwijl het er ongeveer 1,5 miljoen hadden moeten zijn. Wat het patronaat voor die minimale jobcreatie gekregen heeft in de keiharde onderhandelingen is een enorme flexibiliteit. Heel veel uurroosters zijn doorheen gehaald, ploegsystemen en oproepsystemen zijn ingevoerd en dat maakt de 35 uren week dikwijls lastiger dan voorheen. Vandaag wil men de klok terug draaien.

zaal : De afspraak was dat we minder zouden werken met als doel méér banen te creëren. Daarmee geeft men uiteindelijk toch toe dat men er niet in geslaagd is voor meer werkgelegenheid te zorgen. Het overgebleven personeel wordt nu warm gemaakt om langer te werken, wat hoogstwaarschijnlijk ook geen banen zal opleveren. Bij Ford jaagt men de mensen weg om ze daarna weer terug te halen ? Waarom trouwens net die mensen, en niet de langdurig werklozen ?

Pierre Vrancken : Langdurig werklozen zijn economisch oninteressant voor bedrijven in het algemeen en dus ook voor Ford : ze zijn niet onmiddellijk inzetbaar omdat ze ervaring missen en omdat men vreest dat ze het werk dus niet meteen goed kunnen doen. Vaak is dat ook de reden waarom langdurig werklozen moeilijk aan een baan geraken : ze worden na een aantal jaren uit het arbeidscircuit verdwenen te zijn, als volstrekt oninteressant èn onbruikbaar bevonden door de werkgevers. De teruggeroepen bruggepensioneerden daarentegen hebben een jarenlange ervaring en kennen het werk als hun broekzak. Niet alleen demotivatie, ook het ziekteverzuim is bij die groep enorm toegenomen.

zaal : Het is moeilijk een strijd aan te gaan als je niet duidelijk weet waartegen of waarvoor. Mensen zien niet in op welke concrete punten de vakbonden kunnen ingrijpen. Welk tegenwicht kan je als délégué nog kan bieden. Als er geen concrete positieve uitweg van een bepaalde syndicale druk is dan loont het niet de moeite je voor iets in te zetten. Politiek is er niets aangeboden waarop enige globale tegendruk kan opgebouwd worden. Met het wetsvoorstel Decroly hebben we een oefening gemaakt dat als de bedrijven reorganiseren dat het perfect mogelijk is tewerkstelling te behouden en het patronaat te onderwerpen aan opschortende voorwaarden. Zonder zo’n oefeningen staan we machteloos tegenover de multinationale ondernemingen.

zaal : Ja, wat doet de vakbond in feite concreet om dat voorstel te ondersteunen en erdoor te krijgen ? Zou iemand ons dat eens kunnen verduidelijken ?

Pierre Vrancken : Je kan niet zeggen dat er politiek geen tegendruk heeft uitgeoefend of dat onze strijd niet gewogen heeft. We zijn bij de afdankingen ongeveer gelijktijdig geïnformeerd met de directie (er zat maar twee uur tussen). Dat is al een heel ander verhaal als bij Renault in Vilvoorde, waar de directie allang op de hoogte was van de geplande sluiting, terwijl de vakbonden in het ongewisse werden gelaten tot op het laatste moment. Ford was op dat ogenblik verplicht om te investeren. De Transit vertrok naar Turkije, en als compensatie kregen wij de Focus. De bonden hebben wel degelijk lobbywerk verricht en veel druk uitgeoefend. Darbij stond e politiek op het standpunt dat investeringssteun werd opgeschort Keiharde garanties werden afgedwongen. We hebben maximaal gebruikt gemaakt van de macht die we als vakbond hadden. Dat kwam dan vooral door onze voorbeeldige acties in het bedrijf zelf. De mensen wilden niet de straat op. Er is geen boel gemaakt toen we de straat opgingen, geweld en vandalisme bleven serieus binnen de perken. Er zijn – helaas – 2770 mensen afgedankt, maar we hebben ondanks alles nog veel kunnen redden van het bedrijf. Alle anderen zijn aan het werk gebleven.

zaal : Ik zou het zo niet durven stellen : echt veel garanties zijn er niet afgedwongen en daarbij staan er bijna 3000 werkers op straat. Ben je nu niet wat al te optimistisch, Pierre ? Aan dit tempo en met deze intensiteit van afdankingen zullen we snel het onderspit delven, al hebben we nu wellicht enkele jaren respijt. Maar wie zegt dat het geen uitstel van executie zal zijn ?

zaal : Is men hier wel voldoende anti-neoliberaal ? Ook al scandeert men op betogingen anti-neoliberale slogans en trekt men door de straten met toeters en bellen. Is het niet zo dat men gee greintje kritiek op het neoliberalisme heeft zolang men zelf niet geraakt wordt in zijn portemonnee.Wat is er van de eisen van de arbeidende klasse vertaald op politiek vlak ? Er is vooralsnog onvoldoende duidelijkheid. Jullie beschermen wel een aantal verworvenheden, maar denken jullie echt niet dat de strijd tegen dit neoliberale offensief gevoelig, zéér gevoelig, opgevoerd moet worden ?

Rob Urbain : Zozo, komt gij eens mee naar de volgende reorganisatie bij Ford ? Ook al heb je gelijk (maar je stelt het wel hard), hoe moet een délégué in België, die dan ook nog zoveel arbeiders vertegenwoordigt, omgaan met die gigantische verantwoordelijkheid ? Zo een délégué heeft daar wel eventjes het menswaardig bestaan van 9000 huisgezinnen in zijn mapje steken. Als de acties tè hard worden, dreig je dan niet die 9000 banen volledig te verliezen ? En als je er 6000 zou kunnen redden door een andere aanpak, wat zou je dan doen, als vakbondsafgevaardigde ?

zaal : Hoe komt het dan dat de vakbonden er niet in slagen een algemene solidariteit op te wekken in één en dezelfde sector. Waarom is bijvoorbeeld de metaalsector niet echt solidair wanneer er bij FORD jobs sneuvelen ? Kunnen jullie dan niet de hele sector platleggen ? In Zuid-Amerika gebeurt het nu op meerdere plaatsen op die manier en het massaprotest heeft toch zijn vruchten afgeworpen.

Rob Urbain : Hoe kunnen we, met welke strategie, als algemene centrale van het ABVV reageren ? We hebben ooit eens een volledige sector platgelegd bij het ontslag van een délégué. Maar dat was in een andere tijd en in andere omstandigheden. We kunnen bijvoorbeeld de snelwegen of de haven platleggen als we dat echt willen. Maar we staan nu met de rug tegen de muur, we kunnen ons nu niet permitteren onredelijk en hartstochtelijk idealistisch te zijn. Over DAT soort zaken kan er op DIT ogenblik in de vakbondstop NIET gediscussieerd worden.

Hervé Hall : In Frankrijk zijn er ook minder en minder mensen gesyndiceerd, en ik vermoed dat het in België en de andere Europese lidstaten niet anders zal zijn. En de mensen die dan nog gesyndiceerd zijn, doen dat hoofdzakelijk omwille van de verzekering en niet omwille van proletarisch idealisme of uit militante overwegingen. Corporatisme en solidariteit, stel ze eens tegenover elkaar ? En vertel ons dan welke overwegingen het zwaarste doorwegen ? Eigen buik en eigen baan eerst, denken veel mensen nu. De solidariteit tussen de arbeiders is niet meer wat ze vroeger ooit geweest is.

zaal : Er is daarstraks gezegd dat we niet weten wat het inkomen is van diegenen die baat hebben bij de neoliberale maatregelen. Waarom zoeken jullie niet eens uit WIE DIE RIJKEN ZIJN ? Er wordt altijd in bedekte termen gesproken over het grootkapitaal, maar wie is dat, het grootkapitaal ? Hebben die mensen een gezicht of een naam ? De bedrijven zeggen : oei, er is geen geld meer. Maar hoe kan ik dat controleren, hoe weet een délégué of dat echt waar is ? De multinational dreigt : braaf zijn of we delocaliseren en sluiten hier de poort. Hoe kan ik dan weten of het waar is, of ze dat werkelijk plannen ? Is het misschien ook maar een loos dreigement om de bonden mak te houden ? Controle op het reilen en zeilen van die multinationals is nodig. We moeten daartoe weten WIE DE RIJKEN ZIJN. Waarom wordt het handelsgeheim niet opgeheven ? Die discussie moet op tafel komen, vooral bij de bonden. De patroons zijn elkaars concurrenten, maar de werknemers toch niet ? Wat zal de vakbond doen ? Wij moeten meer duidelijkheid vragen en concrete antwoorden op concrete vragen inzake plannen van multinationale ondernemingen. Dat die zo machtig zijn. Dat die met zo weinig zijn om veel sectoren van de economie in handen te hebben maakt het nu net gemakkelijker dan in vele kleine ondernemingen.

Rob Urbain : Moeten we alles geloven wat Ford zegt ? Natuurlijk niet. Is er geen geld ? Natuurlijk niet. Wij komen ook op directievergaderingen en ik heb nog nooit een directeur horen beweren dat er geen geld is. Toch wordt er steeds meer gesproken over flexibilisering, herstructurering en delocalisatie. .De vraag is waar men het geld in investeert. Wettelijke middelen om dit te controleren is goed. Maar het wetsvoorstel Decroly alleen in België doorvoeren zou helaas geen enkele zin hebben. De multinationals in kwestie die zouden verplicht worden hun geld te steken in behoud van tewerkstelling zouden naar Balkenende of Chirac stappen en die zouden dan wel een mooi industrieterrein vinden waar zij zich kunnen inplanten. Dan zal het de Franse of Nederlandse belastingbetaler zijn die een nieuwe vestiging betaalt. Zo’n wet moet dus Europees worden ingevoerd omdat een groep als FORD dan geconfronteerd wordt met een groep van 450 miljoen consumenten waarmee dient rekening gehouden en niet een landje als België.

zaal : Waarom kan de Vlaamse regering, die ook aan Ford geld gegeven heeft, geen hardere eisen stellen ? Of een Waalse regering in ARCELOR bv. Het is uiteindelijk belastinggeld van onze mensen dat erin gepompt is ?

Rob Urbain : Ze doen te weinig op dat vlak, dat geef ik toe. Vooral in Vlaanderen laat de situatie wat te wensen over. De Walen zijn toch nog wat militanter en meer solidair, meer tot betogen en actie geneigd om van hun politieke aanwezigheid in de economie gebruik te maken om jobs te redden.

Pierre Vrancken : De industrie groeit niet in Wallonië, hoe zou dat komen ? Dat is wellicht een beetje het nadeel verbonden aan het militante optreden van de Walen. Maar kan een Waalse regering eisen stellen in de Raad van Bestuur van Arcelor ? De Duitse regering en IG-Metal hebben meer in de pap te brokken in de Raad van Bestuur van FORD in Keulen? Wij hebben als Belgische vakbond geen participatie in de beheerraad. Wij worden beschouwd als een soort van onderaanneming voor de vestiging in Keulen, wat onze onderhandelingpositie toch wel enigszins verzwakt. Gezien die omstandigheden hebben we het er nog niet zo slecht afgebracht, ook al is het natuurlijk een zware pil geweest, zoveel afdankingen.

zaal : Het is wel een beetje spijtig dat er deze avond nog geen enkele reactie is gekomen op het voorstel van Paul Rutten van ‘Keer Het Tij’ om gezamenlijk actie te ondernemen. Ik zou graag vernemen van de vakbondsafgevaardigden hier aanwezig wat hun visie is in verband met zijn verzoek om internationale solidariteit en in hoeverre zij bereid zijn hierop in te gaan ?

Rob Urbain : Er zijn in België nog twee grote vakbonden en we zijn solidair. Vergeet niet dat wij onze eigen agenda hebben. De najaarsonderhandelingen zijn al voorbereid, o.a. in het Waalse Spa in juni. We willen de brugpensioenen zeker niet laten afschaffen. Financiële zekerheid en financiering van ons pensioensysteem vormen een nijpend probleem, maar om voorvermelde redenen hebben wij geen reden om het al te zwart in te zien. De interprofessionele onderhandelingen lopen op dit ogenblik nog verder, en de bonden zijn cijfermatig zeer goed geïnformeerd. De loopbaan wordt in België bepaald op 45 jaar, in de omringende landen op slechts 40 jaar. Dat is één van de redenen waarom we sterk staan in de onderhandelingen.

zaal : Europa staat er nog steeds beter voor dan de USA of Rusland. Europa is echter niet democratisch opgebouwd, maar is gebaseerd op het principe van de vrije markt. Niets, maar dan ook niets, belet de multinationale ondernemingen om te verhuizen. Ik bepleit de noodzaak om tot een sociaal front te komen. Zullen de vakbonden niet stilaan gedwongen zijn om nauwer samen te werken, ook met de vele andersglobalistische organisaties ?

Rob Urbain : Het kleine West-Europa had een prachtig sociaal model opgebouwd. Het grotere Europa (met de nieuwe lidstaten) van vandaag heeft een bijkomend probleem. Door de houding van de nieuwe lidstaten komt ook bij ons de sociale zekerheid zwaarder onder druk te staan. Ik wil wèl zo’n solidariteit.
Het probleem met de andersglobalisten is echter dat zij de vrije markt en zijn economische mechanismen in vraag stellen. De bonden doen dat vooralsnog niet, aangezien ze werken volgens de bestaande structuren die aanvaard zijn binnen het kader van het economisch liberalisme. Zelfs iemand als Georges Debunne die vandaag geroemd wordt als links vakbondsleider heeft strijd gevoerd tegen de communisten en vertrok in zijn strategie van het marktsysteem waarbinnen duidelijke afspraken moesten gemaakt worden om de taart te verdelen. De bonden zijn bang dat de andersglobalisten en communisten in de vakbonden zullen binnensluipen om ze dan aan te zetten tot antikapitalistische actie. Daardoor wordt te weinig kritisch gedacht over onze maatschappij en worden geen klare maatschappijkeuzes gemaakt. Wat mij betreft mogen we die duidelijker maken en tegenover het marktmodel een ander maatschappijmodel stellen.

zaal : (oprecht verontwaardigd) : Nee maar, hoe is het mogelijk ! ! ! Ook ik ben bij Ford geweest toen de problemen zich daar afspeelden. Wat daar allemaal gebeurd is, met MIJ was het NIET waar geweest ! ! !
Willen jullie blijven meelopen in de tredmolen van de neoliberale logica en dan komen beweren dat jullie ‘redden wat er te redden valt’, of willen jullie eindelijk je ogen eens openen en nadenken over een alternatief, een andere logica die niet gebaseerd is op een onmenselijk kapitalistisch systeem ? Het is toch ook jullie taak, als vakbonden, de mensen stap voor stap uit te leggen dat een andere wereld mogelijk is, dat de kapitalistische logica niet de enig mogelijke is, dat het absoluut niet ongepast is dit uitbuitingssysteem, waarvoor wij een al te zware tol betalen, te bekritiseren en in vraag te stellen.

Rob Urbain : Pierre Vrancken heeft goed werk geleverd onder de gegeven omstandigheden toen bij Ford. We moeten open kaart spelen : de consumptiemaatschappij en het kapitalisme zijn allang een feit, ook al dromen wij allemaal van een andere, een betere wereld. Ik kan je reactie begrijpen in die zin dat ik zelf de verkwisting en de losbandige, luxueuze levensstijl van sommige mensen aanstootgevend vind. Ik ben mij bewust van het feit dat wij ons niet allemaal zo’n levensstijl kunnen aanmeten, dat de verkwisting van hulpbronnen uit de hand loopt en dat we wellicht beter zouden leven als we anders zouden leven. Ook de verkwisting van grondstoffen en de beperkte voorradigheid hiervan duidt al aan dat we niet echt op het goede pad zitten. Ik hoop dat we stilaan het kapitalistisch systeem onder druk kunnen zetten om geleidelijk aan tot een betere wereld te komen, die minder gebaseerd zal zijn op uitbuiting van de aarde en op uitbuiting van de ene mens door de andere. Maar we moeten onder de gegeven omstandigheden realistisch blijven : Pierre Vrancken heeft zijn best gedaan en de werkers van Ford wellicht voor een erger lot behoed.

Pierre Vrancken : Wat ons eveneens te doen staat is een goed Sociaal Forum organiseren. En een betere voorlichting van de werkers beogen. Mijn ervaring bij Ford was dat de angst overal aanwezig was. Veel arbeiders waren bang afgedankt te worden indien ze opgemerkt zouden worden bij betogingen en acties. Er werden sowieso al lijsten aangelegd van diegenen die al eens vaker ziek waren geworden of een fout hadden gemaakt. En niet alleen in België is dat zo. Weet je dat ik een kameraad heb in Rusland, dat hier nog vaak bekeken wordt als ‘een licht-communistisch land’ (sic), die bang is mij te bellen of te mailen vanuit het bedrijf waar hij werkt ? De man heeft angst voor represailles omdat er een repressieve sfeer heerst.

Dit was het einde van een interessant debat. Dank aan de sprekers. Dank aan de talrijke aanwezigen. Dank aan Stefan voor de verslaggeving.Onvermijdelijk hebben we te veel aspecten moeten belichten om met een brede blik de uitdagingen voor ons te kunnen aanvatten. Daarom vraagt deze discussie om meer:

Voor de vergadering kwam een werkvergadering van het Sociaal forum voor WERK bijeen waarop een aantal zaken beslist zijn die in het licht van deze discussie al volgt kunnen samengevat worden:

1. Iedereen wordt uitgenodigd om dit verslag aandachtig te lezen en verder commentaar door te zenden. We zijn bezig een website op poten te zetten. We zullen trachten via deze site een tweetalig debat op gang te brengen over de verschillende punten en meningen die op deze interessante avond worden naar voren gebracht. Tot zolang worden alle opmerkingen en commentaar verwacht op het adres van Theo Mewis Manteliusstraat 12 3500 Hasselt theomewis @skynet.be
2. Op 2 oktober zullen wij er bij zijn in Amsterdam. Mogelijks met de bus van het Sociaal Forum voor WERK als we de diesel gefinancierd krijgen. Wie mee wil laat iets weten. We houden jullie op de hoogte.
3. Van 14 tot 17 oktober gaat in Londen het Europees Sociaal Forum door. Net als vorig jaar hebben we met de mensen van Frankrijk een atelier aangevraagd om het wetsvoorstel Decroly verder uit te diepen. Rob Urbain meldt: Wij kunnen alvast beloven dat al onze ABVV-militanten worden opgeroepen om deel te nemen aan de internationale betoging op 2 oktober in Amsterdam. We zullen ook een kleine delegatie naar Londen sturen.
4. Tenslotte moeten wij nog een Duitse spreker verontschuldigen die spijtig genoeg niet kon komen maar met wie we een afspraak gemaakt hebben, nl. om hen een hart onder de riem te steken tegen HARTZ IV (het besparingsprogramma in de sociale zekerheid van de regering Schröder) op de wekelijkse maandagavondmanifestatie in Köln op maandag 13 september. We laten een concrete afspraak weten. Neem gerust kontakt op: Sociaal Forum voor WERK Manteliusstraat 12 3500 Hasselt 011/24.25.80. theomewis@skynet.be

arch/ive/ief (2000 - 2005)