Media / Gemeenschapsmedia moeten TV counteren (P.Watkins)

Media / Gemeenschapsmedia moeten TV counteren (P.Watkins)
by raf Tuesday, Jun. 29, 2004 at 3:39 PM

De arrogante eigengereidheid van televisie en film toont hoe diep de crisis van de audio-visuele massa-media is. Dat zegt de Britse cineast Peter Watkins in zijn boeek MediaCrisis. De crisis blijkt volgens Watkins vooral uit de kloof tussen de AVMM en het publiek. Peter Watkins schuift een lijst met remedies naar voor. Maar filmers moeten vooral weer veel nauwer met het publiek gaan samenwerken.

Met MediaCrisis doet Peter Watkins (UK, 1935) vooral een oproep om de fakkel over te nemen. De lijst van films die hij gerealizeerd heeft, is lang. Meestal waren het omvangrijke en moeilijke projecten die buiten de mainstream-kanalen gemaakt moesten worden. Sinds de jaren '60, en vooral vanaf zijn anti-nucleaire film War Game (1966 – gecensureerd door de BBC) botste Watkins voortdurend met het media-establishment. Vandaag is hij moegestreden, met het beeld althans. Met het woord vecht hij verder.

"De Amerikaanse journalisten doen nu exact hetzelfde als de fotografen die in 1939 samen met de Wehrmacht binnenvielen in Polen", zegt Peter Watkins tijdens een ontmoeting in Cinema Nova in Brussel. "Ik heb een tijd in Canada gewoond, vlak over de grens met de States, en we konden daar de Amerikaanse TV-stations volgen. Werkelijk choquerend. Elke morgen kregen we die anchors op onze nuchtere maag, met hun fijne maniertjes en hun smile! Maar de wreedheid, het racisme, de gewelddadigheid in hun woorden en uitdrukkingen, dat is echt niet te geloven".

Daarin uit zich de crisis die nu de audio-visuele massa-media doorkruist. Ze hameren met een ongeziene efficiëntie hun boodschap erin. Watkins wijt die efficiëntie aan de uitgekiende manipulatie door de AVMM, die volgens hem steunt op het altijd opnieuw herhalen – "hour after hour, year after year" – van de snelle, oogverblindende montage-stijl die hij de MonoForm heeft genoemd. Hij beschrijft het als een raster met vertikale breuklijnen tussen de shots: |-|---|-|---|-|-|-|-|--|. Of, uit één van zijn teksten: Cut. Noise. Tilt. Jiggle. Cut. Music. Zoom. Circle. Sound-bite. Cut. Noise. Tilt. Pan. Cut. Zoom. Cut. Tilt. Jiggle. Cut. Music. Impact. Bang. Cut. Cut. Circle. Cut. Climax. Cut. Next scene. Process repeated. Cut. Cut. Noise. Tilt. Jiggle. Cut. MTV-clips passen de MonoForm toe, maar ook de TV-journaals en langspeelfilms. Voor wie in de AVMM werkt, is er volgens Watkins geen ontkomen meer aan.

Watkins voornaamste kritiek op het "grid-lock" van de MonoForm is dat het de kijker "als op de RollerCoaster" meezuigt in een betoog, zonder dat de kijker ook maar één kans krijgt om wat hij te zien en te horen krijgt te laten bezinken. Er is geen ruimte om na te denken over wat film en tv je voorschotelen. Dat doen de AVMM zéér bewust, zegt Watkins, omdat ze zonder enige tegenspraak een duidelijk verhaal willen vertellen. Ze promoten een maatschappij die berust op principes van harde concurrentie, winst, consumptie en verkwisting.

Voor Watkins zijn in de eerste plaats de topmanagers van de media-bedrijven verantwoordelijk voor de machtspolitiek van de AVMM en voor hun misprijzen voor het publiek. Maar ook zijn ex-collega's van film en televisie dragen schuld. Ze hebben zich ondergedompeld in schrik, aldus Watkins, ze durven geen kritiek meer uitspreken en door hun stilzwijgen zijn ze medeplichtig. Dezelfde medeplichtigheid ziet hij bij de filmscholen die het Hollywood-model verafgoden en aan beginnende media-makers weigeren uit te leggen dat er nog andere manieren bestaan om films of televisie te maken.

Het publiek moet kunnen participeren, het moet mee kunnen bepalen hoe de expressieve mogelijkheden van film en televisie worden aangewend. Dat is volgens Peter Watkins de kern van het antwoord op de MediaCrisis. Tegenover de almacht van de Amerikaanse Popcultuur moeten de gemeenschappen hun eigen audio-visuele cultuur ontwikkelen. Dat veronderstelt dat mensen leren samenwerken voor hun eigen media, dat ze kritisch naar de mainstream-media leren kijken, en dat ze vanuit dat vertrekpunt ook stevige training krijgen.

Dit zijn volgens Watkins een aantal opdrachten voor zo'n alternatieve media-praktijk:

andere, kritische vormen van media-onderwijs ontwikkelen
de impact van de massa-media kritisch onderzoeken, onder meer over onze kennis van de geschiedenis (in verleden, heden en toekomst)
de impact van de beeld-manipulaties door de audio-visuele massa-media onderzoeken
de kennis vergroten over hoe de media werken
alternatieve waarden naar voor schuiven tegenover sexisme, consumerisme en gewelddadigheid
audio-visuele culturen uitwerken die steunen op de gemeenschappen
een kritische dialoog voeren over de sociale en politieke systemen waarin we leven
alternatieve media-praktijk ontwikkelen waarin het publiek niet totaal ondergeschikt is aan de media maar waarin beide op gelijke voet staan
dat houdt ook in: zoeken naar en ervaring opdoen met andere manieren om zich met beelden uit te drukken
dat houdt ook in: met de gemeenschappen een kritische dialoog aangaan over de media

MediaCrisis, het boek van Peter Watkins, is uitgegeven door Homnisphères in Frankrijk. Een Franse résumé staat on-line.
Het boek is de bewerking van eerdere Engelse teksten van Peter Watkins. De voornaamste staan op zijn websites in Canada en in Litauwen.

arch/ive/ief (2000 - 2005)