arch/ive/ief (2000 - 2005)

Ik neem aan dat u zondagavond ook geschrokken bent.

“Ik had gevreesd dat het Vlaams Blok nog in omvang zou toenemen, maar ik ben wel geschrokken dat de toename zo groot was. De vraag komt weer op: wat moeten we doen, wat kunnen we doen? Ik vind niet dat we de bal meteen moeten terug kaatsen naar de politiek. Laat de partijen maar eens ernstig nadenken wat er aan de hand is. Als sociale beweging moeten wij ons nog maar eens bezinnen over ons werk. Ik ga dat ook heel uitdrukkelijk op de agenda van ons bestuur zetten. Zelf heb ik al een paar pistes. Ik denk dat wij met de hele beweging- KWB, KAV, Vakantiegenoegens, enzovoort ... - terug naar onze kernopdracht moeten, namelijk het basiswerk en het werken met de doorsneebevolking.

Er is een tijd geweest dat het laagdrempelige sociaal-cultureel werk vanuit de hoogte bekeken werd. Moeten we daar geld aan geven? Moeten onze beroepskrachten daar hun tijd in stoppen? Ik denk dat heel wat mensen zich in de steek gelaten voelen omdat ze niet langer mee kunnen. Ook door de media krijgen ze niet het aanbod dat ze verwachten. Ik denk dus dat we meer de mensen in onze beweging die die zaken bij ons doen moeten aanmoedigen. Dat betekent dus de ontmoetingscultuur aanmoedigen en tegelijkertijd ook informatie en vorming geven. We hebben twee jaar geleden een initiatief over de onderhoudsplicht genomen waarmee we 5.000 mensen bereikt hebben in de verschillende regio's in Vlaanderen. We hebben dat opgevat als open discussies. Tot onze blijde verrassing kwamen veel mensen daar vanuit hun persoonlijke zorgen op af. Met hen konden we dan in debat gaan: hoe zit het in elkaar? Wat zijn de problemen? We kunnen discussiëren over het belang van solidariteit. In het persoonlijk contact voel je dat die mensen blij zijn dat ze hun zorg eens kunnen over maken. Dat is nog iets anders dan een foldertje dat in je bus wordt gestopt of een uitleg op TV. Politici beloofden zondagavod op TV te luisteren naar de mensen. Als sociale beweging moeten we dat zeker doen.”

Sommigen beweerden ook dat de Vlaming verwend is?

“Dat klopt voor een aanzienlijk deel van de Vlaamse bevolking. Het is niet alleen de onderste kant van de samenleving die op het Vlaams Blok stemt. We leven in een zeer competitieve samenleving. Heel concurrentieel, heel stresserend. Het zeer sterke marktdenken in de samenleving heeft tot gevolg dat de mensen individualistisch en vaak ook egoïstisch reageren. De markt maakt hen ook heel hard. 'Ik moet opkomen voor mezelf.' Dat noopt ons tot een heel grote inspanning om verdraagzaamheid en solidariteit meer in de picture te zetten. Ik ben het dus eens om te zeggen dat het deels het gevolg is van de verwenning. De meeste mensen worden ook de verkeerde dingen voorgehouden door de politiek. Er moeten keuzes worden gemaakt en die keuzes moeten worden gecommuniceerd. Wie durft nu nog klaar en duidelijk uitleggen dat belastingen nodig zijn om gemeenschapsvoorzieningen en overheidsdiensten te betalen? Er is geen enkele politieke partij die het nog durft uitleggen. Dertig jaar geleden wisten de mensen nog wat er gedaan wordt met de sociale bijdragen die van het loon af gaan. Veel van de sociale realisaties hebben zij nog met hun eigen ogen zien tot stand komen. Maar nu is het een evidentie geworden. Wij moeten ook veel meer informeren en de mensen duidelijk maken dat solidariteit een inspanning vraagt, maar dat je er ook van geniet als je zelf eens problemen hebt. Maar aan de andere kant is het ook zo dat een deel van de mensen zich terecht uitgesloten voelt en dat zij helemaal niet meekunnen met de informatiemaatschappij. Ze begrijpen niet meer wat er allemaal gebeurt en gedragen zich daardoor angstig. In Vlaanderen vallen heel veel mensen uit de boot. En mensen die zich in de steek gelaten voelen, reageren soms ook anti-politiek.”

U was soms zeer kritisch voor het beleid van Paars. De Paarse partijen verliezen zwaar. Voelt u zich toch niet een beetje schuldig dat een deel van die stemmen richting Vlaams Blok is gegaan?

“In de communicatie worden dingen soms wat gesimplifieerd. Ik heb het ook gezegd als er goede dingen werden gerealiseerd: over het zilverfonds, over mobiliteit, over het non profit-akkoord, ... Toen vroegen sommigen zich zelfs af hoe het mogelijk was dat het ACW applaudiseerde voor de paarse meerderheid. Op een bepaald ogenblik hebben we wel kritiek gegeven op de combinatie lastenverlagingen en de gratis-politiek wat volgens ons de essentie is van het paarse project. Dan wordt dat onmiddelijk zwart/wit gezien. Maar zelfs dan was ons oordeel genuanceerd. Het is misschien niet altijd genuanceerd overgekomen. Dat is één ding. Ten tweede is het toch zo dat wij de kritiek altijd consequent vanuit onze sociale invalshoek hebben geformuleerd. Vanuit de vraag: biedt de overheid voldoende bescherming voor de meest kwetsbare groepen? Het zou erg zijn, mocht dat niet meer mogen. Ik ben best bereid om na te denken over de manier waarop we onze kritiek formuleren en over de manier waarop het in de media wordt weergegeven. Ik wil niet de volledige schuld op de schouders van de media laden, maar het is toch zo dat mij dikwijls gevraagd wordt om in 13 seconden voor de camera's te zeggen wat ik van de regering vind. Als dat dan ongenuanceerd overkomt, is dat niet altijd meteen mijn schuld. Vaak vraagt de journalist dan ook nog eens om bepaalde dingen te benadrukken. Ik heb dus geen enkele spijt dat wij vanuit onze sociale opstelling kritiek hebben gegeven op het beleid. Dat is namelijk onze rol.”

Zondagavond wezen politici meteen naar elkaar. Volgens de VLD was het de schuld van de CD&V. De CD&V wees dan weer terug naar de VLD. Is dat de manier om het Vlaams Blok te stoppen.

“Zij moeten dat zelf uitmaken. Maar ik denk dat het beter zou zijn dat de democratische partijen weg van de camera's onder elkaar eens goed uitpraten wat zij aan dit probleem kunnen en willen doen. Sommige dingen zijn zo belangrijk dat het partijbelang even moet wijken. Ik begrijp dat de emoties hoog oplaaien vlak na de verkiezingen en dat er dan ongelukkige uitspraken vallen. Maar ik denk dat toch ook zij diep in hun hart moeten verlangen naar een veel diepgaander debat waarin zij niet opgejaagd worden door de vluchtigheid van de dag.”

De eerste zwarte zondag betekende het startschot voor een brede beweging tegen extreemrechts: intellectuelen die grote analyses maakten, e betogingen van Hand in Hand, de petitie van Objectief, ... Ziet u nu iets dergelijks gebeuren.

“Ik vind alle pogingen en creatieve ideeën waardevol. Maar we zullen toch moeten zorgen dat we niet alleen gewoon de recepten van 1991 herhalen. Die zijn zeker belangrijk, maar bleken tot nu toe niet te volstaan. We mogen ons niet beperken tot een intellectuele analyse zijn. Vroeger hebben we dat misschien wat te veel gedaan. Ook ik draag daarin verantwoordelijkheid. We dachten dat we met rationele analyses alles konden oplossen. Dat heeft niet gewerkt. We moeten heel intens de dialoog opstarten met de basis, hen laten uitspreken en luisteren.”

Kan u zelf al een tip van de sluier oplichten over de concrete initiatieven die het ACW zal nemen?

“Laten we beginnen met te doen waarmee we bezig zijn. In verschillende steden zijn we actief in netwerken tegen extreemrechts zoals in Brussel met Initiatief. We hebben brochures voor dienstverleners met heel concrete voorbeelden van hoe je kan omgaan met racisme en vooroordelen. Waar we wel nog dringend grote stappen moeten vooruit zetten, is het opnemen van allochtonen in onze beweging. Daarin staan we nog niet ver genoeg. Vaak zien we dat de mensen die concreet in contact komen met allochtonen, daar meestal geen probleem van maken.”

Het Vlaams Blok even laten proeven van de macht. Blijft dat voor u totaal uitgesloten?

“Voor mij is dat totaal uitgesloten. De manier waarop het Vlaams Blok zich gedraagt, het programma waar de partij voor staat, wat ze doet, ... Dat is een partij waarmee je geen bestuursakkoorden sluit. Men moet alle andere wegen bewandelen om het Vlaams Blok in omvang te doen afnemen. Het is ook niet zo dat er op dit ogenblik geen sociaal voelende politici meer bestaan. Als je binnen de democratische partijen ziet hoeveel mensen een sociaal beleid willen verdedigen, moeten we toch ook niet de indruk geven alsof de politiek helemaal om zeep is.”

Moet u ook niet meer benadrukken dat het Vlaams Blok staat voor alles waar het ACW tegen opkomt: onderdrukking van vrouwen en migranten, afschaffing van de rechten van werknemers, gebrek aan solidariteit, ... Is dat niet een punt dat te weinig mensen beseffen?

“Misschien moeten we dat nog meer in de verf zetten. Maar we zullen het vooral in live debatten moeten doen en in direct contact met de mensen. Met onze geschreven taal bereiken wij niet altijd die mensen die we willen bereiken. We zullen moeten benadrukken dat het Blok die solidariteitswaarden niet onderschrijft en dat de partij geen respect heeft voor de fundamentele mensenrechten.”

Het is de twaalfde verkiezingsoverwinning van het Vlaams Blok. Een boksmatch duurt normaal maar twaalf ronden. U bent nog niet knock out?

“Nee, ik ben er ook van overtuigd dat een aantal mensen geschrokken zullen zijn van de uitslag. Net als toen ze Groen! wegstemden, zullen ze het nu ook wel niet zo bedoeld hebben. Diegenen die eens een proteststem wilden uitbrengen, zullen zondag toch flink geschrokken zijn.”