arch/ive/ief (2000 - 2005)

“De situatie van de gezondheidszorg in de Palestijnse gebieden kan je niet loskoppelen van de Israëlische bezetting. De agressieve acties van de Israëli's hebben een rechtstreekse invloed op ons werk. De directe gevolgen van de bezetting zijn de pesterijen en het geweld tegen gezondheidswerkers en de vernietiging van onze geneeskundige infrastructuur. De afgelopen jaren kostte dat geweld al het leven aan 27 gezondheidswerkers terwijl ze aan het werk waren. Het Israëlische leger valt regelmatig ziekenhuizen aan en arresteert dan de mensen die er aan het werk zijn. Geneesheren en verplegers krijgen zeer weinig bewegingsruimte. Ziekenwagens worden tegen gehouden aan de checkpoints en regelmatig worden ganse gebieden hermetische vergrendeld. Omgekeerd worden ook zieken die op weg zijn naar een ziekenhuis tegengehouden. Er zijn gevallen bekend van mensen die stierven terwijl ze aan het wachten waren bij een checkpoint. Wij hebben ook weet van 35 vrouwen die bevallen zijn in de rij voor een checkpoint.”

Zorgt ook de precaire economische situatie niet voor een verslechtering van de gezondheidszorg?

“Door de afgrendeling van de Palestijnse gebieden geraken arbeiders niet op hun werk. De werkloosheid loopt op tot meer dan 55 % van de Palestijnse bevolking. De economie is er zo slecht aan toe dat de mensen geen geld hebben om medicijnen te kopen en om zich goed te voeden. De bezetting eist ook een psychologische tol. We zien de gevolgen daarvan vooral bij vrouwen en kinderen.”

Hoe overleeft de bevolking in zo'n situatie?

“Dat is heel moeilijk. Veel families spreken hun allerlaatste reserve aan. De inwoners van de vluchtelingenkampen zijn nu al aangewezen op voedselhulp. Volgens CARE – een Amerikaanse humanitaire organisatie die je niet van vooringenomenheid kan beschuldigen – lijdt 47 % van de Palestijnse vrouwen en kinderen aan ondervoeding.”

Hoe is de civiele maatschappij er aan toe in Palestina? Zijn er nog veel actieve organisaties, NGO's, vakbonden, ...? Vinden ze makkelijk vrijwilligers?

“Na het jaar 1967, de start van de Israëlische bezetting van de Westelijke Jordaanoever en Gaza, hebben de Palestijnse zich zo goed als dat kon trachten te organiseren tegen de aanwezigheid van de Israëlische troepen. Vooral op het einde van de jaren '70 en het begin van de jaren '80 kenden de grassroots organisaties een enorme bloei. Die organisaties van vrijwilligers zijn actief op alle mogelijke terreinen: in de gezondheidssector, in het onderwijs, onder de studenten en op de werkvloer. Hun voornaamste doel is de strijd tegen de bezetting. Maar ze werken ook rond interne problemen binnen de Palestijnse maatschappij zoals het gebrek aan democratie en het ontbreken van een degelijk wettelijk kader.”

Grote armoede zorgt vaak voor een depolitisering bij een bevolking die zich in de eerste plaats moet concentreren op overleven en pas in tweede instantie aan politiek kan denken.

“De bezetting zorgt er voor dat de Palestijnse bevolking niet kan gedepolitiseerd raken. Al zouden we willen: elke dag worden we weer met de neus op de feiten gedrukt.”

Als al die organisaties actief zijn in het verzet, kunnen ze wellicht ook rekenen op een repressief antwoord van de Israëlische bezettingsmacht.

“Israël heeft zich in zijn repressief optreden nooit beperkt tot die groepen die gewapend verzet plegen. Ik ben er van overtuigd dat de ganse Palestijnse bevolking doelwit is van de acties. Huizen worden vernield, landbouwgrond wordt vernietigd of ingepalmd door de kolonisten, het leger valt binnen in scholen en ziekenhuizen, watervoorraden moeten er aan geloven, ... Als je land bezet is en als je geen eigen staat hebt, is elke stap die je zet een vorm van verzet: een huis bouwen is verzet, les geven in een universiteit is verzet en een actieve civiele maatschappij is zeker een vorm van verzet. Verzet is dus zeker niet alleen gewapend.”

Het Israëlische leger heeft het gemunt op politieke leiders. Viseren zij ook leiders van niet-politieke organisaties?

“We moeten wel weten waar we het over hebben. De Israëlische soldaten hebben in de voorbije drie jaar meer dan 3000 Palestijnen vermoord. Volgens hun eigen statistieken waren er daarvan slechts 220 betrokken bij gewapende activiteiten. In alle andere gevallen ging het dus om burgerslachtoffers waaronder 300 kinderen. Dat ze enkel leiders viseren is dus propaganda.”

Vrede lijkt verder af dan ooit. Maakt het zogenaamde stappenplan voor de vrede nog een kans?

“Ik denk niet dat de Israëlische regering uit is op vrede. Vergeet niet dat we hier te maken hebben met een extreemrechtse regering die met alle mogelijke geweld haar eigen agenda tracht door te drukken, namelijk de versterking van de kolonies op de Westelijke Jordaanoever, de bouw van de muur en de controle over Jerusalem. Zij geloven enkel in de taal van het geweld en kunnen rekenen op de onvoorwaardelijke steun van de VS.”

Heb u ooit een moment geloofd in het stappenplan voor de vrede?

“Eigenlijk niet want ik denk dat het hele plan een valstrik bevat. Er is geen enkel bindend engagement vanwege Israël en al evenmin vanwege de internationale gemeenschap. Bovendien stuurt het plan aan op een burgeroorlog.”

Hoezo?

“Volgens de eerste paragraaf van het plan moet de Palestijnse autoriteit de 'infrastructuur van de terroristen' vernietigen. Maar zoals ik al uitlegde, viseert Israël de hele Palestijnse maatschappij. Dat hebben we nogmaals duidelijk kunnen zien tijdens de recente acties in Rafah waar honderden huizen werden vernield in een actie tegen terroristische tunnels waar we nooit enig bewijs van hebben gezien. Met die acties wil Israël de spirit van het volk breken. Wat de PA ook doet, het zal dus nooit genoeg zijn. Zolang er geen concreet engagement is vanwege de Israëlische regering zal de Palestijnse bevolking ook nooit zo'n acties aanvaarden.”

Aan welke voorwaarden moet een nieuw vredesproces voldoen als het een kans wil maken?

“Het zal moeten uitgaan van de verschillende VN-resoluties die er al geweest zijn. Israël moet zich bereid tonen om de resoluties uit te voeren. De resoluties zijn het absolute minimum en woerden aanvaard door de Palestijnen en de Arabische wereld. Voor minder kunnen en willen we niet gaan.”

De Palestijnen blijven dus vasthouden aan het recht op terugkeer van de vluchtelingen?

“Zo staat het toch in één van de resoluties. Het is het universele recht van alle vluchtelingen. Laat Israël tenminste ook erkennen dat het verantwoordelijk is voor de aanwezigheid van honderdduizenden vluchtelingen in verschillende Arabische landen.”

De uitdrijving uit Israël ligt ondertussen al enkele generaties achter ons. Is het recht op terugkeer nog steeds een issue voor de jongeren die vandaag opgroeien in de vluchtelingenkampen?

“Het is een kwestie van leven of dood. Alle inwoners van de kampen dromen er van om terug te keren naar hun dorp. Vraag om het even welk kind waar hij vandaan komt en het zal niet antwoorden met de naam van het vluchtelingenkamp maar wel met de naam van het dorp waar zijn ouders of grootouders woonden. De vluchtelingen leven in heel moeilijke omstandigheden.”

Vindt u dat de internationale gemeenschap genoeg doet voor Palestina?

“Nee, er komt af en toe een resolutie van de VN-veiligheidsraad, maar we zien nooit geen enkele concrete poging om die resoluties ook af te dwingen. Er zijn nochtans genoeg middelen. Europa heeft een samenwerkingsakkoord met Israël dat uitgaat van wederzijds respect voor de mensenrechten. Hoewel Israël heel duidelijk de mensenrechten schendt, worden er nooit stappen ondernomen om de akkoorden op te zeggen.”

Recent heeft Israël twee opeenvolgende leiders van Hamas vermoord. Heeft de positie van Hamas versterkt of verzwakt?

“Israël weet dat het geen enkele organisatie kan verzwakken door de leiders uit te schakelen. Het onderneemt die aanslagen om enerzijds steun te verwerven bij de Israëlische bevolking en anderszijds om de Palestijnse leiders schrik aan te jagen. Maar op het terrein hebben die aanslagen enkel tot gevolg dat het ledenaantal en de populariteit van de geviseerde organisaties toeneemt.”

Toch hadden wij een heel zware reactie verwacht van Hamas, maar die bleef tot nu toe uit.

“O, maar volgens de Arabische traditie mag je zelfs na veertig jaar nog je recht opeisen. Toen men mij diezelfde vraag stelde na de aanslag op sheik Yassin heb ik geantwoord dat Israël zijn opvolger Rantissi zou vermoorden nog voor Hamas zou kunnen terug slaan. En zo is het precies gegaan. Wellicht zullen er nog meer aanslagen volgen.”

Het voortdurend uitschakelen van politieke leiders moet toch een effect hebben op de slagkracht van de organisaties?

“Het Palestijnse verzet is geen kwestie van een paar groepjes die zich verschuilen in de bergen. Zij leven tussen de bevolking en Israël zal er dus nooit in slagen om het verzet te isoleren van de bevolking.”

Hoe is de relatie tussen al die verschillende politieke bewegingen?

“Er zijn grote verschillen, maar de organisaties werken samen en coördineren hun acties. De Palestijnen hebben een gemeenschappelijk doel en dat vormt de basis van de eenheid onder de bevolking.”

Wat is de impact van de toestand in Irak op de politieke situatie in Palestina?

(haalt schouders op) “Och, we hadden een bezetting in de Arabische wereld. Sinds kort hebben we er twee. Het imperialisme heeft veel gezichten, maar blijft in de fond hetzelfde: landen worden bezet uit strategische en economische overwegingen en bevolkingen worden vernederd. De Amerikanen kwamen niet naar Irak om bloemen uit te delen. Ik denk dat dat na het folterschandaal wel voor iedereen duidelijk is.”

De foto's hebben u niet verrast?

“Nee, niet echt. Het is precies wat je van een bezettingsleger kan verwachten.”

Bedoelt u dat er ook in de Israëlische gevangenissen gefolterd wordt?

“De Palestijnen worden niet aan seksuele vernederingen bloot gesteld. Maar folteren is folteren. Of het nu via seksuele vernederingen is of via fysiek geweld. Palestijnse gevangenen worden soms dagen aan een stuk uit hun slaap gehouden. Ze worden aan psychologische terreur bloot gesteld. Zowel in Irak als in Israël is de spirit en de waardigheid van de gevangenen het eerste doelwit.”

Zijn die gevallen van folteringen gedocumenteerd?

“Er zijn heel wat mensenrechtenorganisaties die de situatie op de voet volgen. Zij leveren regelmatig gedetailleerde rapporten af.”

Maar voorlopig breekt er geen schandaal los?

“(lacht grimmig) Misschien moeten we eerst fototoestellen uitdelen aan de Israëlische bewakers.”