arch/ive/ief (2000 - 2005)

Democratie leeft van tegenspraak. Ze bestaat slechts bij gratie van levende debatten in vele publieke ruimtes, waar het onderscheid duidelijk wordt tussen een spontane opinie en de getoetste publieke opinie.

Deze evidentie is echter geen vanzelfsprekende realiteit. Steevast dreigt het gevaar van populisme, van mensen die het onderscheid willen opheffen tussen het publiek maken van ideeën en publiciteit opzoeken voor persoonsgebonden ideetjes. Waar dus populaire democratie wordt verward met goedkoop populisme.

Democratie berust op tegenspraak. Een cruciaal element van de ‘checks and balances’ van het systeem. Een vitale democratie leeft van een actief publiek debat vol tegenspraak waar actieve burgers, waaronder ook intellectuelen, een actieve rol te vervullen hebben.

Ons inziens is de huidige kritiek op intellectuelen dus ook niet onschuldig. Want intellectuelen vervullen een onmisbare rol in een democratie. Ten eerste voeden zij het debat met ideeën, die de bron vormen van nieuwe projecten (niet te verwarren met supermarkten vol ideetjes). De kracht van woorden kan niet onderschat worden, want zij zijn drager van betekenis. Ten tweede vervullen zij ten dele de maatschappelijk kritische stem. Zij wijzen op de consequenties van bepaalde standpunten, op interne tegenstellingen die bepaalde stellingen onbruikbaar maken. Zij verbreden het maatschappelijk debat als het dreigt dicht te slibben, brengen thema’s aan waar het politieke debat nog niet aan toe is.

Intellectuelen weerleggen de suggestie dat de toekomst in een steeds complexere wereld kan liggen in steeds simplistischer antwoorden. Want terwijl een aantal uitdagingen duidelijk een lange termijn inhouden (vergrijzing bevolking, gezinsverdunning, klimaatsopwarming) is het blijkbaar modieus om aan dagjespolitiek te doen. Je kan meer scoren op korte termijn, maar het politieke dient juist om de waan van de dag te overleven. Antwoorden die vandaag worden geformuleerd kunnen niet zonder dat lange termijn perspectief.

Intellectuelen herinneren ons er ook aan dat bepaalde woorden (progressief, links/rechts, …) een historische invulling hebben gekregen die men niet schaamteloos naar de hand of aan de kant kan zetten. Ze herinneren politici er soms aan dat ze zich te veel laten leiden door het weer van de dag terwijl zich vooral moeten bekommeren om het maatschappelijk klimaat.

Men zou kunnen zeggen dat machtshebbers geen evidente vrienden zijn van intellectuelen, want deze laatste zijn inderdaad ‘lastig’, want nooit tevreden met de laatst gegeven uitleg. En daarom is een aanval op intellectuelen nooit onschuldig: het is de taal van machtshebbers die geen tegenspraak dulden.

Uiteraard staan ook intellectuelen niet buiten de kritische publieke ruimte, integendeel. En misschien horen we ze wel te weinig, of laten sommigen zich verleiden tot de rol van specialist, die vanuit een instrumentele rede eerder de dominante cultuur bevestigt dan kritische vragen naar voor schuift over de wenselijke sociale organisatie of politieke richting.

En uiteraard hebben intellectuelen niet het recht om zich op te sluiten in hun ivoren toren, zich als elite bepaalde privileges toe te eigenen. Ook zij zijn net als alle andere burgers voor hun daden en uitspraken onderhevig aan de principes van verantwoording. Wie aanspraak maakt op spraakmakende uitspraken moet hier ook de morele aansprakelijkheid voor willen dragen. Maar deze kritiek beoefenen mag nooit betekenen de intellectuelen beletten hun geliefkoosde bezigheid uit te oefenen. Het zijn de meest verstandigen die vragen om kritiek. Democratie zonder tegenspraak is ten dode opgeschreven.

Met dit manifest vragen we respect voor intellectuelen en engagement van intellectuelen, of het nu om denkers uit onder meer de culturele of de academische wereld gaat. Voltaire indachtig, gaat het dan om vertolkers van verschillende maatschappijvisies binnen het kader van de democratie. Maar we richten ons meer speciaal tot progressieve denkers. We kunnen ons niet van de indruk ontdoen dat de laatste jaren vooral conservatieve denkers in binnen- en buitenland het ideeënrijk bezetten, relevante maatschappijkritiek formuleren. Het zijn zij die vooral kritiek uitoefenen op vormen van populisme of overdreven massaconsumptie. Hier is meer dan ooit een taak van formaat weggelegd voor progressieve denkers. In een wereld van economische globalisering en harde dualisering is er grote nood aan het herijken van de idee van solidariteit. Met een doorgedreven individualisering ligt er de dringende vraag om het verschil duidelijk te maken tussen atomisering en persoonlijke emancipatie. Met de voortschrijdende ecologische crisis is er de dwingende uitdaging om de acute noden van een groot deel van de zes miljard huidige wereldbewoners te verbinden met de toekomstige negen miljard wereldburgers en hun leefomgeving. En last but not least: ook progressieve denkers kunnen niet omheen de voortdurende evenwichtsoefening tussen mensen ondersteunen in hun zoektocht en bevoogding. Voogden zijn niet meer van deze tijd, kritische bevragers des te meer.

Dag,

Ik kan muziek maken via PC en cdrom en dat eventueel uploaden te Internet.
Dat kan vervolgens worden gedownload zonder dat ik er wat aan verdien.
Dit is min of meer in strijd met tegenwoordige muziekindustrie.
Kan dit ook iets zijn voor een debat?

Als het lukt hierbij een te downloaden muziekje wat ik maakte met cdrom eJay-Dance; Del 4.03 min.

Nog een muziekje.
Gemaakt met rom eJay-Techno.

Brauw 3.43 min.

Joepie, swingen op indymedia

bong bong bong tsshhiiee tshiie

Een reactie op de oproep van Dirk Holemans:

J’accuse !

Met deze slagzin katapulteerde Emile Zola zich in januari 1898 in de analen van de geschiedenis als invloedrijk geëngageerd intellectueel. De publicatie van zijn open brief aan de Franse president in de zaak Dreyfus was de geboorteakte van de moderne westerse progressieve intellectueel: niet alleen een studax, een “homo universalis”, een academicus, een man of vrouw van de wetenschap, maar ook een “homme/femme engagé(e)”.

Zola’s actie ter verdediging van Dreyfus staat model voor het engagement van de typisch Franse intellectueel die op kritieke momenten zijn of haar stempel zet op de maatschappelijke ontwikkelingen op lange termijn. Vandaag wordt dit prototype intellectueel in Frankrijk vertegenwoordigd door de (netwerken van) intellectuelen die zich vooral sinds de sociale beweging van 1995 mobiliseren en waarvan de meest bekende Pierre Bourdieu is. Ook in andere landen zijn geëngageerde intellectuelen opgestaan.

De invloed van dit prototype intellectueel steunde niet op de vraag naar “respect voor de geliefkoosde bezigheden” van intellectuelen maar op het vermogen om aan te klagen. Niet om te klagen over onbegrip voor de rol van intellectuelen in de maatschappij, maar om begrip op te brengen voor de werkelijke verhoudingen in de wereld. Het vermogen om verhulde verhoudingen te onthullen zonder “voogdij” van de gevestigde machten.

Zola combineerde al deze kwaliteiten in één tekst, in één figuur, op één moment en trok door de Franse samenleving van het eind van de 19de eeuw een duidelijke grens tussen links en rechts, tussen correct en fout, tussen slachtoffer en dader. En dat in een turbulente periode, net als vandaag, vol verwarring en snelle transformatie als gevolg van de globalisering van het kapitalisme.

Frankrijk stond aan de rand van een burgeroorlog rond de pietluttige vraag of een joods officier al dan niet landverraad had gepleegd. Nooit zijn complexe maatschappelijke vraagstukken in één woord of in één metafoor uit te drukken, nooit zijn grote maatschappelijke bewegingen het werk van één figuur. Maar in het geval van Zola heeft één persoon gedurende jaren het roer in handen gehouden tijdens de diepe maatschappelijke polarisaties die de Franse politiek grondig herstructureerden en duidelijk afbakenden: een links, democratisch, republikeins (en later socialistisch) kamp én een rechts royalistisch (en later republikeins) kamp.

De huidige kritiek op de intellectuelen van vandaag is natuurlijk niet onschuldig. Maar geldt hier niet het eenvoudige gezegde ‘eigen schuld, dikke bult’ ? Moeten de actuele progressieve intellectuelen in Vlaanderen het respect krijgen dat het manifest van Dirk Holemans ons vraagt, respect voor “ intellectuelen en het engagement van intellectuelen, of het nu gaat om denkers uit onder meer de culturele of academische wereld”? Respect is iets dat je verdient ! Dat hang je niet op 10 m2 aan de muur zoals bij de CD&V. En dat krijg je niet door zichzelf op te blazen als “ de maatschappelijke kritische stem” die “een onmisbare rol vervult in een democratie”.

De toespraak van Pierre Bourdieu voor het stakend treinpersoneel in december 1995 was ondermeer een aanklacht tegen de reactionaire ideeën van de ‘verlichte elite’. Deze experten denken van zichzelf dat ze over een lange termijnvisie beschikken, in tegenstelling tot het beperkte, impulsieve korte termijn denken van de bevolking. Bourdieu koos duidelijk voor het heroveren van de democratie op deze technocratie: “ er moet een einde gemaakt worden aan de tirannie van de ‘experten’ à la Wereldbank en IMF (…) die niet willen onderhandelen maar het komen uitleggen; men moet breken met het nieuwe geloof in het historisch fatalisme dat verkondigd wordt door de theoretici van het liberalisme”. Bourdieu was er van overtuigd dat men de nationale en internationale technocratie slechts kan bekampen door hen aan te vallen op hun geprivilegieerd terrein, dat van de wetenschap, waaronder de economische, en door tegenover deze abstract, van de sociale realiteit geamputeerde kennis, een andere kennis te plaatsen die meer respect heeft voor de mens en de realiteiten waarmee de mens geconfronteerd wordt. Daarom moeten onderzoekers hun kennis en instrumenten ter beschikking stellen van de sociale bewegingen en de vakbonden die vechten tegen de neoliberale politiek om samen te werken aan een collectief alternatief project. Zij die door hun wetenschappelijke kennis kunnen anticiperen op de funeste consequenties van het neoliberalisme, mogen niet zwijgzaam blijven.

De tekst van Holemans pakt het populisme aan, maar zwijgt in alle talen over de neoliberale politiek en praat over een abstracte (idealistische) democratie, los van de sociale krachtsverhoudingen, waarbij het enkel zou gaan om het uitwisselen van verschillende meningen en het organiseren van tegenspraak.

Na zwarte zondag hebben de Vlaamse progressieve intellectuelen hun grote bijdrage geleverd. Zij hielden de politiek een spiegel voor. Zij hadden in de jaren ‘90 de kans om hun actie te delen met bredere lagen van de bevolking. Maar in tegenstelling tot Bourdieu waren zij niet te zien in de strijd tegen het globaal plan of in de stakingen tegen het Spaghetti-arrest. Zij hebben hun kans gemist. De politiek heeft het terrein van de kritiek van het volk op de instellingen herwonnen onder de vorm van ondermeer het populisme en laat het gros van de intellectuelen voor wat ze zijn: waterdragers van de macht.

De maatschappij wordt altijd geleid door intellectuelen, in de zin dat zij leiding geven, projecten en plannen uitwerken, de gang van zaken coördineren. Intellectuelen scheppen orde, van boven naar beneden. Maar al “ deze geliefkoosde activiteiten” krijgen maar betekenis in functie van een sociaal systeem, van sociale klassen die dit systeem schragen. Alleen die intellectuelen die net als Zola durven zeggen “j’accuse” zullen het respect verdienen van de massa’s die de maatschappij dragen en van onderuit op zoek zijn naar een andere politiek.

Griet Van Meulder
Raf Verbeke,
andersglobalisten
**********

Raam 3.09 min. Gemaakt met PC en cd-rom eJay-Rave.

Dazz 3.30 min. Gemaakt met rom Magix-Techno. Mooi!

Hiep 4.10 min.

Dit liedje is nogal anders, rustiger, dan recent voorgaande liedjes.
Gemaakt met PC en cdrom van Magix: Hiphop.
Ik maakte het in een computercentrum, en ik vergat om het op te slaan
op een floppy.
De volgende dag was de computer "schoongemaakt," en was de eh vip-
extensie verdwenen uit die computer.
Het vorige houdt in dat ik dat liedje, met ook subtiele piano, niet verder kan bewerken (hetgeen ik wel van plan was.)

Toch een mooi muziekje volgens mij, en bijna ten onrechte te weinig gekend.

Met groet, Ron K.

Draf 3.46 Een wat rustig muziekje, gemaakt met rom eJay-Dance.