arch/ive/ief (2000 - 2005)

Dirk Holemans: “Linkse kiezers hebben evengoed het recht om te kiezen tussen verschillende partijen” (foto: han soete)

Laten we maar meteen in huis vallen. Dankzij de kiesdrempel waar Groen! een tijd geleden zelf nog achter stond, dreigt uw partij definitief uit het parlement te verdwijnen.

“Correctie. Wij hebben de invoering van de kiesdrempel goedgekeurd als onderdeel van het paarsgroene federale regeringsakkoord. Persoonlijk ben ik er altijd tegen geweest en achteraf vind ik het ook een foute beslissing. Punt. Vandaar dat wij de drempel op Vlaams niveau niet hebben goedgekeurd. Om die er door te krijgen, moest Paars beroep doen op de stemmen van het Vlaams Blok.”

“Ik denk dat het zeer belangrijk is dat ook linkse kiezers de kans krijgen om een keuze te maken uit verschillende partijen. Wij hebben een traditie van een proportioneel systeem met een rijkdom aan partijen. Ik denk dat niemand verlangt naar een systeem zoals in Groot-Brittannië of de Verenigde Staten waar je mag kiezen tussen twee centrumpartijen.”

Er zijn toch een aantal krachten die daarop aan sturen?

“Natuurlijk willen de grote kartelpartijen dat graag. Maar ik denk dat iedere links-progressieve kiezer toch tenminste het gevoel wil hebben dat er een keuzemogelijkheid is. Waarom zou je anders naar het stemhokje gaan? Als de kiezer een nuttige stem wil uitbrengen, dan moet hij voor Groen! stemmen. Als hij tenminste wil dat er toch nog een partij is die niet akkoord gaat met de fiscale amnestie of die nog opkomt voor een vermogensbelasting. En zo kan ik wel een tijdje doorgaan: als je niet wil dat ontwikkelingshulp terug gebonden hulp wordt, als je er tegen bent dat er aan militaire aankopen terug compensaties verbonden zijn... Ik denk dat het goed is dat er een progressieve partij bestaat die over al die punten een andere visie naar voor schuift.

Kon u dat verhaal ook niet gewoon blijven vertellen binnen een kartel met de SP.a?

“Wel ten eerste: wij zijn een democratisch georganiseerde partij. Op een congres heeft een grote meerderheid zich uitgesproken tegen een kartel. Dan moet je dat respecteren. Persoonlijk geloof ik ook niet in het kartelverhaal omdat je er voor de rest van je leven aan vast hangt. Met alle respect voor de collega's van Spirit, maar ik zie niet hoe zij daar ooit nog gaan uit geraken. Alle fabeltjes die vorig jaar tijdens de kiescampagne werden verkondigd ten spijt: zij zouden een onafhankelijke fractie zijn in kamer en senaat. Wij wisten toen al dat dat niet kon, want het reglement staat dat niet toe. Zij zijn dan ook geen onafhankelijke fractie. Als ik Els Van Weert (voorzitster van Spirit, cc) dan hoor zeggen dat zij gerust een eigen standpunt mag innemen in de kwestie van de vaste boekenprijs, denk ik toch: als dit de marge is... Tijdens één van de eerste senaatszittingen zag ik als toeschouwer Lionel Vandenberghe mee stemmen voor de regionalisering van de wapenwet wat betekent dat je Wallonië haar zin laat doen en dat je als Vlaams pacifist beslist om je daar bij neer te leggen.”

“Ik zit in de politiek vanuit de kracht van de overtuiging. Als ik de vrijheid om die overtuiging te uiten dreig te verliezen, ben ik wel verplicht om op eigen kracht verder te blijven gaan. Ik zie geen enkel dossier waar Spirit een autonome koers heeft kunnen varen. Het is het bewijs dat een kartel niet meer is dan een manier om postjes binnen te rijven. Inhoudelijk denk ik dat het groene verhaal ook kritisch tegenover een samenleving waarin welvaart enkel in termen van koopkracht wordt vertaald. De sociaal-democratie stapt daar, ondanks zijn vele positieve punten, gewoon in mee. Met ons concept van levenskwaliteit voeren wij het gevecht om 'welvaart' op een andere manier in te vullen. Ook elders in Europa blijft Groen! als onafhankelijke stroming bestaan.”

Iedere keer als Groen! in een kieskring onder de kiesdrempel zakt, gaan er wel een pak progressieve stemmen verloren.

“Het is aan de kiezer om te beslissen of we die drempel al dan niet halen. Is het dan zoveel beter voor het politieke debat in Vlaanderen dat de progressieven wel wat meer postjes hebben, maar dat hun thema's niet langer baan bod komen? Ik vecht liever eerst voor de inhoudelijke strijdpunten om daarna pas te zien hoe je die kunt vertolken met de mandatarissen die je hebt. Dat lijkt mij logischer dan de omgekeerde weg.”

De regeringsdeelname heeft Groen! toch evenzeer een groot stuk eigenheid gekost?

“Het was de eerste keer dat Groen! in een regering stapte en dan nog wel meteen in twee regeringen tegelijk. Het klopt dat dat zeer veel energie heeft gekost en dat we dat onderschat hebben. Langs de andere kant denk dat een politieke partij niet op voorhand elke regeringsdeelname mag uitsluiten. In 1999 was er een historische kans om de CVP na veertig jaar naar de oppositiebanken te verwijzen. Het gaat mij niet om de CD&V. Maar het is hoe dan ook geen goede zaak voor de democratie dat een partij zolang aan de macht blijft. Onze progressieve kiezer zou het niet gepikt hebben, mochten wij gezegd hebben dat we principieel tegen elke regeringsdeelname zijn.”

“Ik denk wel dat we te weinig de nadruk hebben gelegd op het verschil tussen regeringsdeelname en het partijleven. Langs de andere kant moet je ook de anti-hype van vorig jaar niet onderschatten. Andere partijen hebben in onderling overleg zeer nauwgezet alle mogelijke fouten in onze schoenen geschoven. Daarnaast was er de concurrentie van het mythische kartel SP.a-Spirit dat alle problemen zou gaan oplossen. Dat was dus tegelijk een hype en een anti-hype die niet rationeel waren. Tijdens debatten voel ik dat dat volledig weg is. Men luistert nu opnieuw naar onze argumenten en ik voel dat er terug nood is aan een progressieve partij die radicaler dan de sociaal-democraten een aantal dingen aan de orde stelt. Teloorgaan na een regeringsdeelname is ook geen natuurwet. Kijk naar Duitsland: Groen zit daar naast een zeer grote broer in de regering en toch gaan de Duitse groenen bij de verkiezingen wel vooruit.”

Het gevolg is nu wel dat Groen! nog minder dan vroeger aan bod komt in de media en die campagne om alle krachten te verenigen binnen één progressief blok gaat ook onverminderd door.

“Wij voelen zeker de gevolgen van de uitslag van vorig jaar. Maar vergelijk het met vijftien jaar geleden. Toen waren we ook klein, kwamen we ook minder op televisie. Of om het even om te draaien: de eerste vier jaar van deze eeuw waren we met onze vier ministers niet uit de media te branden en toch hebben we een flinke verkiezingsnederlaag opgelopen. De progressief-linkse kiezer kent onze standpunten. De gevolgen van het gebrek aan media-aandacht moeten dus ook niet overschat worden.”

Dirk Holemans: “Groen! moet absoluut voor de oppositie kiezen” (foto: han soete)

Als Groen! door één of andere positieve hype plots terug op 11 % uitkomt, stappen jullie dan opnieuw in de regering?

“We zijn een democratische partij en dus moet het congres zich daarover uitspreken. Persoonlijk denk ik dat we absoluut voor de oppositie moeten kiezen. We hebben een serieuze pandoering gekregen vorig jaar. Ik denk dat we stilaan de rust hebben gevonden om aan de heropbouw te werken. In vele steden waar ik kom, ontmoet ik sterke kernen, maar ik denk dat het goed is om te blijven investeren in de vernieuwing van onze ideeën. Vanuit de oppositie hebben we daar meer ruimte voor. Ik vind aan de andere kant wel dat wij het behoorlijk goed hebben gedaan in de Vlaams regering. Twee cijfers: het budget voor welzijn is gestegen met 37 %. Het aantal natuurgebieden is met 40 % gestegen. Onze ministers hebben dus goed gewerkt. Als kleine partij word je wel geconfronteerd met het probleem dat je moeilijk kan wegen op de beleidsdomeinen van andere ministers en door de kiezer word je daar voor een stuk op afgerekend.”

Zal er ook maar één kiezer zijn die zich in het stemhokje zal herinneren dat Groen! het budget voor welzijn heeft verhoogd?

“Ik ben daarvan overtuigd. De hele verzorgingssector weten heel goed wat Mieke Vogels destijds heeft klaargespeeld. Ze heeft de concrete kwaliteit van werken serieus verbeterd. Het klassieke verhaal zegt dat mensen alleen maar geïnteresseerd zijn in meer loon. Aan alle andere aspecten van het werk wordt meestal niet geraakt. In het akkoord rond de zorgsector hebben we erkend dat het om zware beroepen gaat waar je af en toe moet kunnen uitstappen om te herbronnen. Daarom hebben we het tijdskrediet ingevoerd waardoor mensen na vijf jaar werken recht hebben op drie maanden tijdskrediet dat ze ook mogen opsparen. Tweede probleem is het fenomeen van de burn out. Het is niet goed voor de samenleving dat mensen met ervaring zo snel afhaken. Het is ook niet goed voor de mensen zelf die dan geïsoleerd thuis komen te zitten. Daarom hebben we er voor gezorgd dat het aantal werkuren daalt naarmate je ouder wordt. Dat is een schoolvoorbeeld van een groen antwoord op een modern maatschappelijk probleem. Vakbondsmensen uit die sector vertellen mij dat ze dat heel erg appreciëren.”

Kans is wel dat die vakbondsmensen zich vooral zullen herinneren dat Groen! de dienstenchèques invoerde en dat een groene minister klaagde over de misbruiken bij gehandicapten.

“Ik heb toen zeer goed geluisterd naar de vertegenwoordiger van de gehandicaptensector die gezegd heeft dat Groen! een schitterend beleid heeft gevoerd. Maar het was niet verstandig om samen met Somers te communiceren.”

Groen! laat zich wel opvallend vaak in de val lokken.

“Och, dat wordt wat uitvergroot. Ik denk dat de mensen die uitspraak ondertussen al lang vergeten zijn. Wij hebben alle noden in de sector in kaart gebracht waardoor we nu met het fenomeen van de wachtlijsten zitten. Heel wat mensen zijn geholpen en die zul je natuurlijk niet horen protesteren. In de sector van de reguliere kinderopvang zijn er 7.000 extra plaatsen gecreëerd. Ik vind het ook goed en logisch dat de vakbonden blijven vechten om de noden en tekorten in kaart te brengen. Dat is hun taak.”

Maar neem nu de dienstenchèques in de kinderopvang. Groen! klopt zich op de borst dat het dankzij het verzet van minister Byttebier slechts om een beperkt experiment gaat. De mensen uit de sector zijn boos dat de dienstenchèques er uiteindelijk toch komen.

(kleine aarzeling) “Er komt nu een experiment van twee jaar. Ik vind dat verdedigbaar. Laat ons dat rustig bekijken om het dan na twee jaar grondig te evalueren. Buiten dit experiment komen de dienstenchèques er niet. Ik zie dus geen groot probleem.”

De vakbonden beweren dat het de deur openzet voor de commercialisering van de zorgsector al is het dan ook maar op een kier.

“Als we ons echt zorgen maken over de liberalisering van de zorgsector zouden we ons beter focussen op Europa waar commissaris Bolkestein een richtlijn klaar heeft om de zorgsector volledig te liberaliseren. Het kleine experiment met de dienstenchèques zal heus niet het hele beleid in de sector wijzigen.”

Is dat niet het drama van de regeringsdeelname van Groen!? Jullie hebben compromissen moeten sluiten en worden dan door de achterban vooral afgerekend op de toegevingen en nooit op wat jullie toch nog in de wacht hebben kunnen slepen.

“Dat is een terechte opmerking. In de regering houd je heel veel dingen tegen waaraan je beseft dat ze niet goed zijn voor de samenleving. Maar dat is niet altijd makkelijk om te communiceren. Denk ook aan de nachtvluchten. Het is enkel omdat Groen! in de regering zit dat het plafond van de 25.000 nachtvluchten per jaar nog stand houdt. Maar goed, dan moet je er voor een stuk op rekenen dat de kiezer dat op het eind toch beseft. Een blik op het palmares van Paars zonder groen in de federale regering maakt ook wel het één het ander duidelijk. De fiscale amnestie in combinatie met de controle en bestraffing van werklozen is een straf voorbeeld van een beleid zonder Groen!.”

Hoe kijkt Groen! dan aan tegen het hele verhaal over de modernisering en activering van de sociale zekerheid en de welvaartstaat?

“Ik denk dat je een onderscheid moet maken tussen modernisering en activering. Uiteraard moet elke voorziening inspelen op de wijzigingen in de samenleving. Naast vergrijzing is één van de grote uitdagingen de gezinsverdunning en de individualisering. Heel onze sociale zekerheid is nog gebaseerd op het kostwinnersmodel met het kerngezin. Daar zullen we sowieso moeten moderniseren. Maar dat is nog iets anders dan de derde weg van Blair. Er is een stilzwijgende verschuiving van de structurele analyse naar het individu. Meer en meer wordt de verantwoordelijkheid bij het individu gelegd. Neem de structurele werkloosheid onder laaggeschoolden: in Vlaanderen zijn er 300.000 werklozen en slechts een kleine 30.000 vacatures. In zo'n situatie de nadruk leggen op het individu – “als je geen bijscholing volgt, word je geschorst” – is oneerlijk. Je weet dat die mensen zelfs met hun extra scholing nog geen job zullen vinden.”

Een topman van Volkswagen Duitsland stelt voor om de arbeiders onbetaalde overuren te laten doen. In eigen land eist VBO-voorzitter Van Steenkiste dat de werktijden flexibeler moeten. Minister Vandenbroucke toonde zich al bereid om de discussie te voeren. Hoe staat Groen! daar tegenover?

“Dat is op en top een thema waar het ecologisch vraagstuk in verweven zit. Als we de milieukosten van bijvoorbeeld het transport niet gaan meerekenen in het economisch proces gaan we op alle gebieden de strijd verliezen. Als de wereld één vrije markt wordt en men kan de negatieve effecten van het transport afwentelen op het milieu dan zitten wij in een spiraal die noodzakelijk naar beneden moet. De flexibilisering van Duitsland zal dan tegenover de flexibilisering van Polen komen te staan. Vandaar dat wij zeggen dat die ééngemaakte markt totaal onhoudbaar is. Alle landen worden tegen elkaar uitgespeeld om de sociale, fiscale en ecologische normen te verlagen. Daar moet je sterke maatregelen tegen durven nemen. Sommige sectoren mogen nooit worden opengegooid: de zorgsector, het onderwijs,...”

“Het is goedkoper om garnalen die aan onze kust werden gevangen in koelwater te verschepen naar Marokka en daar te laten pellen om ze dan hier terug te verkopen. José Bové zegt dat hij in de Alpen mineraalwater uit de Pyreneeën krijgt voorgeschoteld en omgekeerd. Waar zijn we mee bezig? Ik denk dat die markt enkel door een sterker sociaal-ecologisch kader kan gereguleerd worden. Dat betekent ondermeer dat wij een heel sterke voorstander zijn van een CO2-energieheffing omdat dat de markt al voor een stuk zou corrigeren. Alle magazijnen zijn afgeschaft en 's nachts rijden vrachtwagens rond om fabrieken te bevoorraden. Met de CO2-taks zouden transportkosten voortaan moeten worden ingeschreven. Met de opbrengsten kan je ook een beter sociaal beleid voeren. Ten slotte denk ik dat Europa sterke sociale normen zal moeten opleggen om die neerwaartse spiraal te stoppen.”

Gaat u daarmee niet totaal tegen de stroom in?

“Wij pleiten er niet voor om alles te collectiviseren. We komen uit een situatie waar nationale economieën gestuurd werden door nationale democratieën. We zitten nu met een Europese economie en dat betekent dat je een sterke Europese democratie nodig hebt die genoeg macht heeft om bij te sturen. Als we tenminste niet willen overgaan naar een vorm van ongeorganiseerd kapitalisme.”

Krijgt Groen! dat verhaal verkocht? Wij horen het jullie alvast niet vaak zeggen.

“Dan zullen wij het luider moeten zeggen. Ik denk dat Bart Staes niet nalaat om dat punt naar voor te schuiven. Maar als het te weinig gehoord is, dan is dat onze fout en zullen we het luider moeten verkondigen. De instrumenten zijn er: we verdedigen de tobin-taks. Omdat we er van overtuigd zijn dat we meer Europese en mondiale instrumenten nodig hebben om het kapitalisme terug in een democratisch kader te dringen. En ook daar stel ik vast dat het toch vooral de groene partij is die opkomt voor dergelijke instrumenten.”

Naar Europa verwijzen als het over economische en sociale thema's gaat. Is dat niet de paraplu opentrekken? In september zal het wel de Belgische regering zijn die belangrijke beslissingen zal nemen.

“We zitten met verschillende politieke niveaus en we moeten op elk van die niveaus het gevecht aangaan en dat heeft niets te maken met paraplu's. Met Bart Staes zeg ik: “We gaan nooit sceptisch zijn over Europa, maar we zijn wel super-kritisch.”

Daarnaast moet je natuurlijk op nationaal vlak proberen koploper te zijn in een aantal zaken. Het is niet omdat het ene land niets doet dat het andere dat niet kan. In Duitsland mogen vrachtwagens niet rijden op zondag. Hier wel. Toch zegt niemand in Duitsland dat die regel moet worden afgeschaft omdat hij hier in België niet geldt. Ik denk niet dat we door zondagwerk toe te laten op eens zoveel concurrentiëler zullen zijn. De kracht van onze economie zit in het hoogtechnologische, de efficiëntie, de vernieuwing en en niet in de loonkost want dan hadden we al lang de boeken kunnen sluiten.”

Welk verhaal stelt Groen! dan tegenover het verhaal van Frank Vandenbroucke en Verhofstadt?

“Wij zijn volledig tegen flexibilisering op maat van het bedrijfsleven. Ik heb zeer goed geluisterd wat de voorzitter van het VBO zei: “Als er geen werk is, moet je thuis blijven.” In Volkswagen hebben ze zo'n systeem doorgevoerd in een Duitse fabriek. Het resultaat was wel dat het sociale leven van de stad waar die fabriek de grootste werkgever is, volledig stil viel. Niemand kon nog zeggen aan zijn biljarclub of zijn milieubeweging wanneer hij tijd had om te vergaderen want iedereen is voortdurend oproepbaar. Dergelijke toestanden doen me denken aan de 19de eeuw. Alles staat in functie van de economie en het sociaal leven wordt ontwricht. Het is ook contraproductief omdat een gezonde civiele maatschappij goed is voor de samenleving en dus ook voor de economie.”

“Flexibiliteit kan als die van beide kanten komt. Als er ook meer flexibiliteit mogelijk is van de kant van de werkgever in de vorm van extra tijdskrediet voor mensen die bijvoorbeeld voor een ziek familielid willen zorgen. Dat is de discussie die we moeten voeren. Het is ook niet toevallig dat de patroons vlak voor de sociale verkiezingen met zo'n voorstel uitpakken.”

Schetst het VBO op zo'n moment niet in de eerste plaats het kader waarbinnen de politieke verkiezingen zullen doorgaan?

“Ik stel vast dat enkel in de 1 mei-toespraak van Vera Dua een duidelijk 'no way' te horen was. Misschien moet de progressieve kiezer daar eens rekening mee houden. Hoe komt het dat de opbouwers van de sociale zekerheid, de sociaal-democraten, zich daar zo weinig durven tegen te verzetten?”

Ik dacht dat het in de eerste plaats de arbeidersbeweging is die de sociale zekerheid heeft afgedwongen.

“Je kan in de politiek alleen maar dingen realiseren als je gesteund wordt door een beweging in de samenleving. Een groene partij is de politieke vertaling van de kritische onderstroom in de samenleving. Dat is een wisselwerking. Ik heb niet de indruk dat er in Vlaanderen plots geen progressieve mensen meer zijn. Er is een anti-hype geweest en nu zijn we terug back to normal. In een democratie heb je een sterke basis nodig. Maar het is evenzeer frustrerend voor iemand aan de basis die ijvert voor een vermogensbelasting als geen enkel parlementslid daar een voorstel rond indient. Je hebt dus beide nodig.”

“Groen! moet open staan voor de kritische geluiden uit de samenleving en die proberen te vertolken. In die zin zijn wij heel blij dat een aantal mensen die actief zijn in de andersglobaliseringsbeweging op onze lijst komen staan. Peter Tom Jones van Ya Basta! komt op de Europese lijst. Filip Debodt van het Uilekot komt op de lijst voor Oost-Vlaanderen. Dat betekent niet dat deze mensen onverdeeld gelukkig zijn met onze regeringsdeelname, maar wel dat zij beseffen dat samen met de groene partij meteen ook een aantal van hun thema's uit het parlement dreigen te verdwijnen. Dit lijkt mij toch een bewijs dat wij de herbronning ernstig nemen.”

Dirk Holemans: “Daens zou nooit iets bereikt hebben, mocht hij enkel op de cover van de Volksgazet gemikt hebben.”(foto: han soete)

Is het niet rampzalig dat in een democratie een partij van 11 % kan worden weggeveegd door een anti-hype?

“We zitten in een situatie waarin de kiezer vlottend wordt. Kijk naar Nederland: de lijst Pim Fortuyn schiet naar boven om nadien opnieuw te verdwijnen. De meeste collega's van andere partijen beseften dat dit hen ook kan overkomen. Dat is dus inderdaad een probleem. Vroeger zat de kiezer vast in zijn zuil. Nu zweeft hij. Voor mij is de uitdaging voor de democratie echter veel groter dan de kwestie van de zwevende kiezer. We zitten nog met het systeem van de vertegenwoordigende democratie uit de 19de eeuw. Veel mensen zijn al lang niet meer tevreden met om de vier jaar een bolleke te gaan kleuren. We moeten dus proberen om de bevolking in die tussenperiode meer bij het beleid te betrekken. Dat kan op velerlei manieren. Referenda lijken mij een goed idee. Ik heb er tien jaar geleden nog een ondergrondse parking mee tegen gehouden. Je hebt ook nog andere manieren om mensen te laten wegen op de politieke agenda. Maar goed, ik heb niet meteen de oplossing voor het probleem. Het is wel een feit dat er door de grote impact van de media de laatste twee weken enorme bewegingen kunnen zijn. Misschien moeten we hopen dat de kiezer er zelf ook wat van leert. Ik heb na 18 mei 2003 veel mensen ontmoet die mij verzekerden dat ze het zó toch ook niet bedoeld hadden. Misschien is het ook een leerproces om de stem niet alleen te laten afhangen van het tv-debat de avond voordien.”

De auteurs van het boek Populisme wijten dat aan het feit dat partijen kiesverenigingen zijn geworden die verkiesbare en populaire mensen moeten zien verkocht te krijgen en die niet langer vertolkers zijn van een bepaald middenveld of groep in de samenleving.

“De samenleving is veel meer gefragmenteerd dan vroeger. Een politieke partij moet een gedachtengoed vertolken. Maar de tijd dat politieke partijen een klasse of een groep in de samenleving vertegenwoordigden is voorbij. Doe onderzoek onder arbeiders of ambtenaren en je zal zien dat hun visie veel gevarieerder is dan vroeger. De samenleving is een lappendeken. Daarnaast is het wel zo dat het aantal formats in de media vermindert. Alles moet korter en sneller wat maakt dat je een aantal zaken niet meer kan duiden. Er is een vraag die me de laatste tijd bezig houdt: zitten we in een slingerbeweging? Ik merk dat de kritiek op media en populisme stilaan loskomt. Vorig jaar was het nog onmogelijk om daar iets over te zeggen. Dit jaar schreven Blommaert en co er een boek over en kreeg ik heel veel reacties op mijn manifest. Ik heb daar niet eens de straten moeten voor afdweilen. Er groeit een zekere bezorgdheid. Over een aantal thema's is er een ernstig debat nodig en dat gaat niet met een handvol populistische slogans. Minister Van Grembergen had het in zijn afscheidsspeech over Villa Politica dat steeds meer op Villa Infantila. Ik hoop dus dat het een slingerbeweging is. De enige andere mogelijkheid is dat we op een hellend vlak zitten en dat we naar Amerikaanse toestanden evolueren.”

Kan een partij nog beslissen om daar niet aan mee te doen? Ik zie dat Groen! nu ook uitpakt met een campagne die wordt opgehangen aan de persoon van Vera Dua.

“Je moet twee dingen scheiden. Op onze affiche van '99 prijkten ook al de gezichten van Mieke Vogels en Jos Geysels.”

Dus Agalev ging toen al de populistisch toer op?

“Nee, nee, nee, je moet een onderscheid maken tussen populair en populistisch. Populisme is de mensen naar de mond praten. Het is het werk van trendwatchers die zich concentreren op de middenmoot, de kleinste algemene deler. Politiek betekent voor mij dat je vertrekt bij de kracht van je politieke overtuiging om van daaruit argumenten te zoeken die zoveel mogelijk mensen weten te overtuigen. Wij plaatsen Vera niet in de picture omdat zij een babe is, maar wel omdat wij denken dat zij de geknipte persoon is om het groene verhaal te vertellen. In het verleden zijn we vaak doorgeschoten in de andere richting. Mensen mochten bijna niet weten wie er bij ons op de lijst stond. Dat was ook een beetje absurd. We gaan daar nu op een gezonde manier mee om. Zeker voor een groene partij zou het een zelfmoordscenario zijn om de populistisch toer op te gaan. We zijn een systeemkritische partij. We willen een aantal zaken wijzigen en in vraag stellen.”

Volgens sommigen bestaat het verschil tussen progressief en conservatief enkel nog op ethisch vlak.

“Persoonlijk maak ik een onderscheid tussen progressief op ethisch vlak waar het dan bijvoorbeeld gaat over abortus of het homohuwelijk en de tegenstelling links/rechts die gaat over de herverdeling van de welvaart. Ik denk dat de drie grote partijen centrumpartijen zijn. Economisch verschillen ze niet veel van elkaar. Voor hen is het dan ook zeer vervelend dat een kleine partij toch die links/rechts-verdeling blijft hanteren. Vandaar hun communicatietruukje om te blijven herhalen dat die tegenstelling achterhaald is. Dan krijg je van die nietszeggende boodschappen als van Tony Blair die beweert het radicale midden te vertegenwoordigen. Ik heb nooit begrepen wat dat zou kunnen betekenen. Ofwel ben je links en verdedig je alles wat kwetsbaar is in de samenleving, dus ook het milieu ofwel ben je rechts en geloof je enkel in de markt als regulerend mechanisme. Volgens mij gaat die tegenstelling nog sterker op dan vroeger. Er is een tijd geweest dat je als gewone arbeider nog kon klimmen op de ladder. Nu zitten we in een systeem van uitsluiting waarbij je niet meer meetelt als je niet de juiste diploma's hebt. Er is dus meer dan ooit nood aan een nieuw links beleid dat die herverdeling op de agenda zet en opkomt voor alles wat kwetsbaar is. Ik ben het eens met Koen Raes dat er ook nood is aan rijkdomsbestrijding. Excessieve rijkdom is een onrecht tegenover al die mensen die niets hebben.”

Word je dan niet moedeloos als je ziet dat de amerikanisering van de maatschappij ongeremd verder gaat ondanks het protest van de antiglobaliseringsbeweging?

“Ik denk dat we een zeer merkwaardige periode doormaken. Een aantal tendensen die begonnen zijn vanaf de komst van VTM zetten zich nu langzaam door. Toen ik een paar jaar geleden op de Nederlandse of Amerikaanse zenders die programma's zag waarin nachtelijke politiepatrouilles worden gevolgd, achtte ik ons gelukkig dat we daar in België van gespaard bleven. Nu is dat er ineens allemaal doorgekomen. Om even existentieel te worden: ik kan mij daar niet niet tegen verzetten. Ik heb ook twee kinderen en ik wil een goede toekomst voor hen. Ik kan dus enkel Camus citeren: al is er geen toekomst of hoop, ik kan niet anders dan mij verzetten. We moeten ook niet pessimistisch zijn: niet elke strijd is op vijf jaar gewonnen. Kijk naar de geschiedenis van het ecologisch denken. Er verschijnen elk jaar rapporten, maar plots zet het rapport van de Club van Rome in de jaren '70 alles in beweging. Mocht priester Daens 100 jaar geleden een kortetermijnstrategie hebben gehad en vooral gemikt hebben op de cover van de Volksgazet, had hij zijn strijd nooit gewonnen. Als we trouwens niets ondernemen om het milieu te redden, zullen we vroeg of laat wel botsen op de realiteit.”

U staat als eerste opvolger op de lijst in Oost-Vlaanderen. U komt dus enkel in het Vlaams parlement als Vera Dua minister wordt.

“Ik maak mij daar weinig zorgen over. Zowel in mijn engagement als in mijn job heb ik altijd gekozen voor zaken die ik inhoudelijk interessant vind. Dat was zo toen ik bij Etienne Vermeersch milieufilosofie deed en dat was ook zo tijdens de vijf jaar dat ik zinvol werk kon doen in dit parlement. Wie weet kom ik hier ooit nog eens terug. Ik zou het even uitdagend vinden om eens actief te zijn in de beweging. Of misschien kies ik wel opnieuw voor het academisch leven. Parlementslid zijn is niet het nec plus ultra van mijn leven.”