arch/ive/ief (2000 - 2005)

1 | Protest
De dokwerkers konden verhinderen dat interims en matrozen hun specialistenwerk mogen doen, ze hielden de havenrichtlijn tegen. Nu moet dringend de richtlijn-Bolkestein aangepakt, die is nog véél omvattender. Vakbonden en ziekenfondsen komen tegen "Bolkestein" in het verweer. Op 5 juni trekt er een vakbondsbetoging door Brussel. De Nationale Arbeidsraad keurt de richtlijn af. Het Belgische protest deint uit naar andere EU-lidstaten.

2 | Titel
Officieel heet de gewraakte richtlijn: "Ontwerp van richtlijn met betrekking tot de diensten op de interne markt". De Europese commissie verkoopt haar richtlijn met fraaie woorden: ze zou "de paperasserij willen beperken die de concurrentiekracht verstikt".

3 | Komt van
Europees commissaris Frits Bolkestein (Nederlands liberaal), bevoegd voor de Interne Markt in de 25 EU-lidstaten. Op 13 januari eenparig goedgekeurd door de Europese commissie (de Belgische commissaris Philippe Busquin, PS, inkluis).

4 | Aanpak
"Bolkestein" zegt dat hij alle hinderpalen wil opruimen die het moeilijk maken om je als dienstverlener in een andere lidstaat te vestigen of om daar tijdelijk diensten te gaan presteren. De richtlijn hanteert daarvoor het principe van het oorsprongsland (waar degenen die de diensten presteren vandaan komen) en het principe van de wederzijdse erkenning (België zal moeten erkennen dat bvb. Letland zijn onderdanen die in België komen werken behoorlijk tegen misbruiken en uitbuiting zal willen en kunnen beschermen).

5 | Ommezwaai
De richtlijn zet de bestaande arbeidsmarktregeling op haar kop. Ondernemingen en werknemers moeten nu de arbeidsovereenkomsten, lonen etc. naleven van het land waar ze actief zijn. Dat biedt bescherming tegen wilde kapitalistische praktijken. "Bolkestein" holt dat uit: degenen die diensten presteren, vallen voortaan onder de regels van hun land van oorsprong. Het land waar ze werken, mag enkel eisen dat zij het minimumloon verdienen. Het werkland mag verder niets controleren, dus niet of er RSZ wordt betaald, niet of het bedrijf dat de diensten levert een vergunning heeft etc. Die controles zouden voortaan door de diensten van het land van oorsprong gebeuren.

6 | Inspectie?
"Bolkestein" zet de sociale inspectie in de "werk"-landen buitenspel. De loon- en arbeidsvoorwaarden van degenen die de diensten presteren, zullen gecontroleerd worden in hun land van oorsprong. Maar volgens Carlos Polenus (BBTK-bediendencentrale van het ABVV) bestaat er nauwelijks een sociale inspectie in de nieuwe lidstaten, omdat de ultra-liberale regeringen er geen geld aan willen geven.

7 | Timing
"Bolkestein" verschijnt vlak voor de uitbreiding van de Europese Unie met tien lidstaten in Oost-Europa. De lonen in die landen liggen aanzienlijk lager dan in de vijftien "oude" lidstaten. Het gemiddeld uurloon in de vijftien bedraagt 23 euro maar het gemiddelde uurloon in Letland bedraagt slechts 3,42 euro, in Tsjechië 3,90 euro, in Polen 4,48 euro. Bedrijven in de nieuwe lidstaten kunnen mensen naar alle andere EU-lidstaten sturen, aan zulke lage lonen en zonder sociale bescherming. Die bedrijven kunnen inheems zijn, maar het kunnen ook gedelokalizeerde bedrijven zijn. Want niets belet een Belgisch ondernemer om in Letland een bedrijf te starten.
Overigens zal dit ook de sociale zekerheid aantasten. Want neem een Tsjechisch bedrijf dat met Pools personeel in België komt werken: de Tsjechische werkgever betaalt dan voor in België gepresteerde diensten RSZ in Polen. Als hij RSZ betaalt....

8 | Alle diensten
"Bolkestein" heeft meer armen dan een octopus. De richtlijn slaat op bijna alle diensten: kappers, metsers, lassers (ook voor de industrie), computermensen, koeriers, audio-visuele diensten, bewaking, schoonmaak, interimwerk..., ga maar door.
Uitgezonderd zijn: financiële, transport- en telecommunicatie-diensten, en kosteloze openbare diensten. Maar vrachtvervoer van minder dan 3,5 ton valt er wèl onder, personenvervoer ook. Ook openbare diensten waarvoor je betaalt, zijn "gevat": gezondheidzorg (je betaalt in het ziekenhuis), hoger onderwijs, cultuur.
Voor de gezondsheidszorg is de schade niet te schatten: veel te dure en overbodige apparatuur zal weer mogen, alsook pure commercializering van geneesmiddelen, ziekenhuizen exclusief op maat van wie het kan betalen. Dat leidt naar het failliet van het hele systeem om de gezondsheidszorg betaalbaar, kwalitatief en toegankelijk te houden.
Frappant: de Europese Unie lapt hier de soevereiniteit van de lidstaten aan haar laars. Die zijn nog altijd bevoegd voor gezondheidszorg. Maar in de praktijk zullen ze voor hun gezondsheidssector niets meer mogen reglementeren.
België zegt "een aantal basisprincipes problematisch te vinden, met name die voor gezondheidszorg, audio-visuele diensten, detachering, arbeidsbemiddeling, interimarbeid, bewakingsdiensten en sociale diensten. Gezondheidszorg, audio-visuele diensten en sociale diensten moeten uit de richtlijn". Dat is een begin.

9 | Voorlopers
"Bolkestein" valt niet uit de lucht. De Wereldhandelsorganisatie wil een totale deregulering van de diensten, en heeft geprobeerd dat in het GATS-akkoord (General Agreement on Trade in Services) te gieten. Maar de GATS-ronde liep spaak door het wereldwijde protest dat tijdens de top van Cancùn in Mexico in september 2003 een hoogtepunt kende.
Met de Bolkestein-richtlijn hoopt de Europese commissie de WHO in snelheid te kloppen. Dat is ook uitdrukkelijk de bedoeling. Zegt Raoul Jennar van Oxfam: "in de memorie van toelichting staat dat de aanvaarding van de richtlijn de onderhandelingspositie van de EU in de GATS zal versterken". Tijdens de volgende GATS-ronde zal de EU aan de andere GATS-leden kunnen zeggen: wij hebben onze diensten geliberalizeerd, nu moeten jullie hetzelfde doen, om dan vervolgens bij die andere GATS-leden zaken te gaan doen.
"Deze richtlijn is liberaal en Angelsaksisch geïnspireerd", zegt Andre Leurs van de ACV-studiedienst. In Groot-Brittannië bij voorbeeld verdienen interim-werkers stukken minder dan vaste werknemers in vergelijkbare jobs. Dat wil "Bolkestein" veralgemenen.

10 | Motieven
Winstvooruitzichten primeren. De diensten maken miljarden omzet, ze zijn goed voor 70% van de rijkdom die in de EU wordt geproduceerd. Van de liberalizering van de diensten zal vooral de private sector profiteren. Om te beginnen zullen de betalende openbare diensten door privé-bedrijven uitgebaat kunnen worden. De Europese Unie heeft al andere openbare sectoren en bedrijven opengebroken voor de privé-sector: de vroegere PTT's, de post en de spoorwegen. En dat allemaal omdat zo de prijzen zouden dalen, de consument meer keuze zou krijgen, enfin, iedereen zou er zijn voordeeel mee doen.
De privé-sector zal dankzij "Bolkestein" ook minder voor diensten betalen. De industrie zal goedkopere lassers kunnen inhuren, de bouw goedkopere metsers, de IT-sector goedkopere informatici. Dat levert de Europese ondernemingen concurrentie-voordeel op tegenover andere economische blokken.
Maar of die lassers, metsers en informatici daar beter van worden....