arch/ive/ief (2000 - 2005)

Verzet / Expo prenten Wilchar in vroegere Nazi-kamp Breendonk
by raf Thursday, May. 06, 2004 at 5:15 PM
raf@indymedia.be 0476-954290

Schilder en graficus Wilchar (°Vorst, 1910) heeft eindelijk "zijn" zaal in het Fort van Breendonk. Wilchar zat voorjaar 1943 gevangen in het Nazi-kamp nabij Willebroek. De terreur van de kampbewakers maakte zo'n diepe indruk op Wilchar, dat hij er na de oorlog 32 schilderijen van maakte. Die zijn voortaan permanent tentoongesteld in de Wilchar-zaal. Ook de schetsen van medegevangenen van Jacques Ochs zijn er nu te zien.

Op de foto: Wilchar (rechts) toont aan Herman Liebaers (links) het portret dat hij in 1943 in het kamp van Breendonk van Liebaers heeft gemaakt.

Wilchar heeft een lang leven van kunst en verzet achter zich. In de jaren '30 werd hij drukker. Hij ontwierp affiches voor de kommunistische en de socialistische partij. Tijdens de oorlog was hij actief in de kunstenaarsgroep Contact. Een aantal leden van die groep pleegde actief verzet tegen de Nazi-bezetter. Jean Lagneau werd daarvoor onthoofd. Wilchar werd in april 1943 gearresteerd en in het fort van Breendonk opgesloten. Hij kreeg er het nummer 1939.

De Nazi-bezettingsmacht sloot in Breendonk vooral politieke gevangenen op. Het fort diende ook als doorgangskamp voor gevangenen die naar concentratiekampen in Duitsland werden getransporteerd. Wilchar maakte er de zwartste tijd van zijn leven mee. De terreur van de kampbewakers spreekt ook vandaag nog uit de gouaches die hij in 1945 schilderde.

Na twee maanden werd Wilchar overgebracht naar de citadel van Hoei. Daar kwam hij einde juni 1943 vrij. Vijftig jaar later, in 1993 maakte regisseur Richard Olivier de documentaire Les Larmes Noirs en herbeleefde Wilchar zijn gevangenschap. Nu zijn de 32 gouaches over Breendonk tentoongesteld in het fort dat intussen een Nationaal Gedenkteken geworden is. De zaal is op 29 april plechtig geopend.

Naast de gouaches van Wilchar zijn ook de schetsen geëxposeerd die Jacques Ochs in Breendonk van medegevangenen maakte, op bevel van de kampcommandant majoor Schmitt. Ochs had in 1938 in het tijdschrift Pourqoi Pas? een karikatuur gepubliceerd van Hitler met bloedende handen. Eind 1940 werd hij verklikt een aangehouden door de bezetter. In Breendonk moest hij elke avond zijn schetsen aan de kampoverste afgeven. Maar Ochs gaf copieën af en verstopte de originelen. In 1942 kwam hij vrij en smokkelde het merendeel van de tekeningen mee naar buiten.