arch/ive/ief (2000 - 2005)

Als we het over ALCATEL en arbeiders hebben, dan denk ik spontaan aan mannen.

Jaquelien Oeyen: Van de arbeiders zijn er 49 mannen en 221 vrouwen en bij de interim-arbeiders zijn er 16 mannen en 62 vrouwen. Dat is altijd al zo geweest. Het gaat meestal om ongeschoolde arbeid, toch voor de vrouwen, de mannen die hebben de jobs waarvoor je een zeker scholing nodig hebt. Doordat de mannen allemaal geschoolde jobs hebben beginnen de lonen van de mannen waar die van de vrouwen eindigen.

Han: Jullie trekken nu met een ploeg die voornamelijk bestaat uit vrouwen naar de sociale verkiezingen, was die verhouding vroeger dan anders?

Jaquelien Oeyen: Ja dat was zo, vroeger waren de delegees voornamelijk mannen. Nu is dat anders, bij de nieuwe kandidaten is er slechts één man. Als je de verhoudingen kent tussen mannen en vrouwen op het bedrijf dan is dat normaal dat je diezelfde verhoudingen in de delegatie terugvindt. Bij het ABVV hebben ze een 50/50 verhouding op de lijst.

Hoe verklaar je dan dat het zo lang heeft geduurd alvorens die verhoudingen een juiste weerspiegeling werd van de situatie op de werkvloer.

Jaquelien Oeyen: Ik kan daar niet zo meteen een antwoord op geven. Ik denk dat jongere vrouwen vandaag wat beter voor zichzelf kunnen opkomen. Want iemand niet voor zichzelf opkomt, kan ook niet voor anderen opkomen, en jongeren hebben geleerd om voor zichzelf op te komen.

Kristel Daems: Dat is natuurlijk ook een hele geschiedenis. Het is heel lang zo geweest dat mannen alleen gingen werken en pas later gingen vrouwen 'mee'werken. Dat tweede gezinsinkomen was zeer welkom want daardoor breidde de welvaart uit. Maar vrouwen mochten dan wel gaan werken, ze kregen niet meteen een plaats in het sociale leven op en rond het werk. Daardoor is het zeer lang zo geweest dat vakbonden voornamelijk een manenwereld was.
Er was een cultuurverandering nodig opdat vrouwen ook hogere functies binnen de vakbonden konden bekleden, ook in de bedrijven was dat nodig.

Is het dan niet een beetje achterhaald om daar vandaag de dag nog een thema van te maken? Zelfs de minister van gelijke kansen beleid beweerde enkel jaren geleden dat de strijd gestreden was.

Kristel Daems: Ja het word wel een gezegd dat het probleem van de baan is en dat gelijkwaardigheid tussen mannen vrouwen bestaat. Op papier kan dat zijn. In de realiteit is dat anders. We stellen vast dat er echte verschillen bestaan in de lonen, vrouwen worden nog steeds minder betaald dan mannen voor hetzelfde werk. We zien ook dat werknemers niet geneigd zijn hogere functies aan vrouwen toe te kennen, omwille van zwangerschap, verlof voor kinderen. Volgens de wet mag het dan al zijn dat er geen ongelijkheid meer is. In de praktijk stellen we die ongelijkheid nog steeds vast.

Je zegt dat het een structureel probleem is, iets dat ingebakken zit in de bedrijfswereld. Maar als de vrouw na het werk het huishouden moet doen en daardoor geen tijd meer heeft voor syndicaal werk, dan is dat toch een probleem binnen het gezin?

Jaquelien Oeyen: Mijn man en kinderen die steunen me in mijn syndicaal werk hoor, want ik steek daar toch wel zeer veel tijd in. Mijn kinderen die staan soms versteld van waar ik allemaal mee bezig ben. Die kunnen niet geloven dat zo iets als lonen niet in orde is en dat ik dat moet controleren. Toen we op zoek zijn gegaan naar nieuwe kandidaten, hebben we dan ook duidelijk gezegd dat daar een engagement tegenover moest staan, en daar haken inderdaad wel mensen op af. Zeker voor vrouwen met kleine kinderen ligt dat moeilijk. Dat is echt wel zo.

Sandra Vercammen: Men verwacht vandaag nog steeds van vrouwen dat zij het huishouden doen. Ze mogen wel buitenshuis gaan werken en een engagement opnemen, maar dat mag niet ten koste gaan van verantwoordelijkheid binnen het gezin. En ook kinderen en jongeren krijgen dat nog steeds mee doorheen hun opvoeding. Je moet gewoon eens gaan kijken aan de schoolpoort. Wie staat daar de kinderen op te wachten?
Er zijn natuurlijk voorbeelden genoeg van vrouwen die werken, maar toch blijven we zitten met reële stereotypen.We zien bijvoorbeeld dat veel vrouwen in de verzorgings-sector werken: het onderwijs, de zorgsector, de welzijnssector,... Als je binnen die sectoren onderzoekt wie de leidinggevende functies heeft, dan zijn dat ook daar voornamelijk mannen. Dat zijn problemen die haast onzichtbaar blijven, de wetgever die zegt inderdaad dat er gelijkheid moet zijn, maar dat gaat over gelijke lonen voor dezelfde functie. Verschillende functies die in de feiten om dezelfde taken gaan mogen wel anders verloond worden. Het traditionele rollenpatroon speelt nog heel hard mee, en veel van onze militanten weten niet dat dit een probleem is. Dat is een nagel waar we zeker nog op moeten blijven kloppen. Het is natuurlijk niet onze bedoeling om nu tegen de mannen ten strijde te trekken. Wij staan samen in de strijd. Daarom vinden we het belangrijk om ook de mannelijk militanten voor die problematiek te mobiliseren.

Jaquelien Oeyen: Als vrouw moet je steeds opnieuw blijven bewijzen, die gelijkheid wordt niet zo maar aanvaard. Als je goed bent in je job dan moet thuis je huishoudelijk werk ook goed zijn, want als er op één van de twee iets mis loopt, wordt dat niet aanvaard.

Zijn jongeren daar dan niet anders in?

Jaquelien Oeyen: Ik denk dat dat niet zoveel verschil uitmaakt. De nieuwe generatie praat ook over de kinderen en de problemen die dat met zich meebrengt, ... dat is nog niet zoveel veranderd.

Kan je eens vertellen wat die discriminatie concreet wil zeggen?

Jaquelien Oeyen:Vroeger was het zo dat bij ons de vrouwen minder betaald werden dan de mannen voor dezelfde job. Dat hebben ze ondertussen wel rechtgezet. De vrouwen hebben bijgekregen. Bij de mannen stonden in de taakomschrijvingen enkele dingen extra, dat waren jobs die de vrouwen ook deden, maar ze stonden niet op papier.

Ik controleerde ADSL kaarten, dat zijn hoog technologische elektronische kaarten. Wij moeten controleren of er geen fouten zitten in die onderdelen. De machines geven aan dat er een fout is maar zeggen niet waar of wat die fout precies is. We moeten dan metingen uitvoeren op die onderdelen, met ohm-meters, ... Dat was een job die voornamelijk door mannen werd gedaan. Toen ik op die job werd gezet ben ik om opslag gaan vragen, maar die heb ik nooit gekregen.Ze hebben me terug op een andere job gezet. Toen ik delegee werd, heb ik wel duidelijk laten verstaan dat ik in de gaten zou houden dat de vrouwen hetzelfde loon zouden krijgen als de mannen.

Sandra Vercammen: Het probleem waar we dikwijls mee geconfronteerd worden is dat men beroepservaring niet verloont en opleiding wel. Moest men beroepservaring evenwaardig verlonen als scholing, dan zouden er ook al heel wat verschillen weggewerkt worden. De meeste mensen leren hun job op het bedrijf en niet op school.

Wat mij een beetje verbaasd is dat je toch kan stellen dat sinds de jaren 70 de gelijkheid van man en vrouw iets is dat als vanzelfsprekend wordt gezien, terwijl dat in werkelijkheid helemaal niet zo blijkt te zijn. Het lijkt wel heel normaal om het probleem aan te kaarten, om de principiële gelijkheid te prediken, terwijl blijkbaar die ongelijke behandeling blijkbaar geen uitzondering is.

Jaquelien Oeyen: Ja, er is nog veel werk aan de winkel. Ik weet zelfs niet of we dat ooit gaan opgelost krijgen.

Sandra Vercammen: Het vraagt natuurlijk heel wat tijd als je dergelijke structurele problemen wil aanpakken. Het probleem is er nog, maar valt niet meer zo op. Je moet dus de problematiek al goed beheersen. En als we willen dat er iets verandert, dan zullen we heel mensen nodig hebben die zich daarvoor moeten inzetten. Ik denk dat we daar als vakbonden wel wat aan zouden kunnen doen. Het probleem is dat er dikwijls andere prioriteiten spelen. De vraag die men zich steeds moet stellen is hoe je voor een zo groot mogelijke groep vooruitgang kan bekomen. Waar kan je nu vandaag het meeste mee binnenrijven om voor een zo groot mogelijke groep vooruitgang te boeken?,Dat is de vraag waar je op het terrein steeds mee zit. Je onderhandelt niet alleen met eigen mensen maar ook met de baas. En dan moet je steeds dingen afwegen,...

Is deze actie een eenmalig actie of iets waar jullie nog plannen voor hebben? Want zo te zien is er nog een hele weg af te leggen.

Kristel Daems: We zijn al lang bezig met deze problemen, en nu zetten dat terug wat in de schijnwerper. Op het nationaal congres van het ACV in 2002, hebben we het thema van de vrouw in de vakbond op de agenda gezet. Vandaag is dan ook zeker geen eenmalige actie. Vorig jaar hebben een hele actie gevoerd rond het vaderschapsverlof bijvoorbeeld, en we hebben ook een specifiek vrouwen werking in het ACV. Wij prikkelen vanuit de vrouwenwerking permanent de verschillende afdelingen en centrales. Een voorbeeld : tijdens de CAO onderhandelingen bijvoorbeeld bestuderen wij alle voorstellen specifiek met een 'gender-bril'. Als er dingen instaan die volgens ons wijzen op ongelijkheid dan signaleren wij dat aan de afdelingen.
Op nationaal niveau doen we hetzelfde met regeringsvoorstellen en maatregelen inzake werkloosheid bijvoorbeeld.

Sandra Vercammen: We hebben in elk verbond 1 persoon die specifiek rond die problematiek werkt. Maar we willen eigenlijk dat er ook in de centrales mensen komen die verantwoordelijk zijn voor het gelijke kansen beleid. Voor ons is het niet belangrijk of nodig dat men nu in elke centrale vrouwengroepen zou oprichten. Zo iets kan beter interprofessioneel, maar er moeten mensen zijn die hun eigen afdelingen kunnen interpelleren rond dat probleem. Dat is iets waar wij de komende jaren willen aan werken, dat mogen ook mannen zijn hoor.

Merk je dat in de delegatie als er meer vrouwen zijn, wordt er dan anders gewerkt.

Jaquelien Oeyen: Neen, niet echt. In een militanten kern waar veel vrouwen zijn, wordt je natuurlijk vaker geconfronteerd met het probleem van de kinderoppas als je wil vergaderen,... maar voor de rest zijn er niet zoveel verschillen. Wij vergaderen evenveel als vroeger. We slaan wel de tweede vergadering aan de toog over, ...