arch/ive/ief (2000 - 2005)

Dat de VS alweer in een vieze oorlog verstrikt zijn geraakt, is niet zozeer de fout van president Bush dan wel van het Amerikaanse economische system. Laat ons maar zeggen: van het ongebreideld kapitalisme op zijn Amerikaans. Zonder oorlogen, zonder vijanden of bedreigingen kan dit system niet meer functioneren. Elke huurder van het Witte Huis beseft dit instinctief en moet zich navenant gedragen. En dus oorlog voeren, of hij nu Bush heet of Clinton, of hij een Republikein is of een Democraat.

In Amerika draait alles om the economy. De economie, dat is het aggregaat van alle activiteiten die aan de materiële behoeften van de mens moeten voldoen. In theorie toch. Maar in het Amerikaanse economisch systeem is het omgekeerd: daar staat de economie niet ten dienste van de mensen, maar moeten de mensen ten dienste staan van de economie. En waartoe dient dan eigenlijk de Amerikaanse economie? Om de superrijke Amerikanen toe te laten nog veel rijker te worden, en meer bepaald om de grote bedrijven van de VS elk jaar steeds grotere winsten te laten boeken. Dit is echter geen sinecure en daarom wordt er beroep gedaan op de staat. (Jawel, op de staat, en dit in het beloofde land van laissez faire!) De staat moet het accumulatieproces - het maximaliseren van winsten - vergemakkelijken. Bijvoorbeeld, maar niet uitsluitend, door ervoor te zorgen dat de Amerikaanse industrie toegang heeft tot vitale grondstoffen zoals petroleum, en door de kosten ervan zo laag mogelijk te houden. Door buitenlandse markten te vinden voor de producten van de Amerikaanse industrie. Door de loonkosten te minimaliseren. Door met reusachtige staatsbestellingen de economische ?vraag? op gang te houden - en dus de prijzen en de winsten hoog te houden. Door de rijkdom van de VS te herverdelen ten voordele van de superrijken en ten nadele van alle andere Amerikanen. En tenslotte ook door deze laatsten ?dom en braaf? te houden zodat het systeem zelf niet in moeilijkheden geraakt. Deze objectieven kunnen op vele manieren bereikt worden, doch oorlogvoering is in dit opzicht een onovertrefbaar en zelfs onvervangbaar instrument.

Dat oorlogen bijzonder good for business zijn, toont het huidige conflict in Irak overduidelijk aan. Ten eerste werd door deze agressie de Mesopotaamse olie ter beschikking gesteld van de Texaanse olietrusts. Ten tweede werd de Irakese markt opengebroken ten voordele van Amerikaanse exportproducten zoals Coca-Cola en Marlboro-kankerstokjes. Ten derde mogen de Irakezen zich straks tegen lage lonen gaan afsloven voor de Amerikaanse firma?s ten voordele van wie ?s lands staatsbedrijven geprivatiseerd worden. Ten vierde zal in de VS zelf de werkgelegenheid nog verder inkrimpen; de lonen zullen dus nog verder dalen, wanneer grote bedrijven hun spullen kunnen laten produceren door goedkope werkkrachten in sweatshops aan de oevers van de Tigris. Ten vijfde zorgde het conflict voor een explosie van de militaire staatsuitgaven, en verdienen de giganten van de Amerikaanse wapenindustrie grof geld bij de productie van peperduur oorlogstuig; bewapening is nu meer dan ooit de meest winstgevende sector van de Amerikaanse economie. Ten zesde zorgt de oorlog ook voor spin-off bestellingen, vooral in verband met de heropbouw van de door Amerikaanse bommen vernietigde Iraakse infrastructuur. De lucratieve contracten zijn voorbehouden aan firma?s uit landen die zich aan de overval op Irak medeplichtig hebben gemaakt, maar Amerikaanse bedrijven zoals Cheney?s Haliburton zullen het leeuwendeel in de wacht slepen. Ten zevende steken de eigenaars en managers van de grote Amerikaanse bedrijven de winsten op zak die door de oorlog mogelijk gemaakt worden, terwijl de gewone Yankees met hun belastingen voor de kosten van de oorlog opdraaien. De kosten van de oorlog worden dus gesocialiseerd, terwijl de winsten worden geprivatiseerd: een perverse herverdeling van Amerika?s rijkdom ten voordele van de allerrijksten - mannen zoals Bush zelf. Ten achtste is de oorlog een schitterende gelegenheid om bv. met de repressieve Patriot Act de rechten van de burgers te beknotten en dissidenten te intimideren, m.a.w. om het volk braaf te houden. Om het volk dom te houden kan men ook rekenen op de Amerikaanse media die zich in oorlogstijd steeds onvoorwaardelijk achter de president scharen en zonder enige kritiek de grofste leugens uitbazuinen. De gewone Amerikanen zijn helemaal niet dom, ze worden alleen ongelooflijk slecht ingelicht door hun zogezegd ?vrije? media, en ze krijgen van CNN en consoorten dagelijks een hersenspoeling toegediend waarvoor Goebbels zich zou hebben geschaamd.

Zoals ik in mijn boek De Mythe van de Goede Oorlog heb aangetoond, was het reeds gedurende de Tweede Wereldoorlog dat men in de VS leerde hoe oorlogen hoge winsten mogelijk maken. Sterker nog: toen dat wereldconflict in 1945 eindigde, was in de VS het boeken van winsten gewoon ondenkbaar geworden zonder het voeren van oorlog. Het is daarom dat Amerika ook na 1945 nooit heeft opgehouden met oorlogvoeren. Truman ontketende de Koude Oorlog, onder Eisenhower werd geknokt in Korea, Kennedy en Johnson napalm-den Vietnam, Nixon bombardeerde Cambodja, Bush enscèneerde de Golfoorlog en Clinton bestookte Servië. De oorlogstokerij van Bush junior is geen uitzondering op de regel. Het ís de regel, de regel van het systeem. Alleen oorlogen kunnen de fabelachtige winstgen garanderen die de raison d?être zijn van het ruige Amerikaanse economische systeem waarvan het motto is: ?profits before people?.

Hopelijks krijgen de VS straks een andere president. Maar laten we ons geen illusies maken: Amerika zal blijven oorlog voeren, ook met Kerry aan het bewind. Regime change, een andere vent in het Witte Huis, is niet goed genoeg. Wat de VS ? en de wereld ? bij hoogdringendheid nodig hebben, is een system change. Amerika heeft behoefte aan een ander economisch system, een ?people before profits?-systeem.