arch/ive/ief (2000 - 2005)

Ghazwan Al-Mukhtar op actie aan de Beurs (foto han soete)

Ghazwan Al-Mukhtar noemt zich zelf een politieke activist. Het waren de sancties die de ingenieur op rust tot het activisme bekeerden. “Ik studeerde in de VS, werkte daarna een paar jaar voor de Iraakse regering en de rest van mijn carrière was ik zakenman. Pas toen wij hier de sancties meer en meer begonnen te voelen ben ik een politieke activist geworden. Ik ben geen groot schrijver, maar schrijven was wel de enige manier om de buitenwereld te laten weten wat er in Irak gebeurde.” Zo werd Ghazwan Al-Mukhtar één van de weinige onafhankelijke Iraakse stemmen die vanuit Bagdad communiceerden met de wereld. Door de jaren werd hij een gewaardeerde getuige voor alternatieve media als het Amerikaanse Democracy Now!. Vandaag klinkt zijn stem nog even verontwaardigd als veertien jaar geleden na de eerste oorlog in Irak.

“Er is ook een continuïteit,” legt hij traag en geduldig uit. “Deze bezetting is niets anders dan een uitbreiding van de sancties. Al de gruwelen van de sancties gaan nu gewoon door. De ondervoeding neemt toe. De ziekenhuizen zijn er slechter aan toe dan een jaar geleden. Waarom moet ik betalen voor de daden van Saddam Hoessein? Hij heeft mij nooit om mijn mening gevraagd. Ik heb nooit op hem gestemd. Na veertien jaar sancties is het genoeg geweest. Dit moet stoppen.” Terwijl hij spreekt slaat hij af en toe de handen voor de ogen. Zelfs hier is rustig praten moeilijk. Thuis is hij de ontploffingen en het altijd aanwezige gevaar gewoon. Hier maakt hij zich zorgen over zijn familie. Tijdens het interview staat hij af en toe op om snel zijn mails te checken. Zijn hele familie heeft de taak om meerdere keren per dag te bevestigen dat alles in orde is thuis in Bagdad.

U beweert dat de oorlog van 2003 en de daaropvolgende bezetting gewoon een verderzetting is van de sancties. Kunt u dat wat uitleggen?

Ghazwan Al-Mukhtar: “In de jaren '80 bouwde Irak een degelijk communicatiesysteem uit. Tijdens de eerste golfoorlog van 1991 werden alle telefooncentrales platgebombardeerd. Vraag me niet hoe we het gedaan hebben, maar we zijn er in geslaagd om de meeste centrales te herstellen. Om het systeem te upgraden hadden we wel vervangstukken nodig, maar die mochten we vanwege de sancties niet invoeren. In 1996 stuurde de VN een team om de toestand van het Iraakse telefoonnetwerk te bestuderen. Zij stelden vast dat het systeem niet goed functioneerde en dat herstelling moeilijk was gezien het gebrek aan vervangstukken. Pas dan kreeg Irak van de VN de toelating om nieuwe telefooncentrales te importeren. Zo beschikte Irak vanaf begin 2000 eindelijk weer over een goed werkend telefoonnetwerk. Ik heb er zelf maar een half jaar kunnen van genieten omdat het opnieuw werd weggebombardeerd tijdens de oorlog van vorig jaar. De Amerikanen beloofden het land snel weer op te bouwen. Eén jaar later heb ik nog altijd geen telefoon in mijn huis.

Electriciteit is het zelfde verhaal. In 1990 produceerden we genoeg electriciteit voor een onafgebroken levering aan de huishoudens en de industrie. De oorlog van 1991 veegde 95 % van de electriciteitsproductiecapaciteit weg. In een maand tijd hadden we al een deel hersteld. Na drie maanden zaten we al terug op 67 % van het vroegere niveau. We hadden ook hier vervangstukken nodig om op het vroegere niveau te geraken. Het VN-sanctiecomité verzette zich tegen de invoer van vervangstukken. Het was pas nadat de UNDP aan de alarmbel had getrokken over de rampzalige gezondheidstoestand van kinderen dat de vervangstukken Irak toch binnen mochten. Na de oorlog is de situatie nog verslechterd. De Amerikanen durven de electriciteitscentrale van Bagdad niet te betreden uit angst voor een asbest-besmetting. Ze wachten nu al maanden op beschermkledij. Zonder electriciteit draaien de fabrieken niet, werken de ziekenhuizen niet, evenmin als de pompstations, de waterzuivering,.... Zij weerhouden ons ervan te leven. Kan je je voorstellen wat het is om te leven zonder electriciteit als het buiten 60 ° graden is?”

Is er dan momenteel helemaal geen electriciteit?

“Er zijn onderbrekingen. Dan is er eens twee uur electriciteit en dan weer twee uur niet. Onze huizen hebben airco nodig want ze zijn gebouwd in een tijd dat er volop electriciteit was en dat men er niet aan dacht om ze aan te passen aan zo'n hitte. Nu slapen wij buiten in de tuin en staan we af en toe op om ons te overgieten met koud water. Het gebrek aan energie leidt ook tot fabriekssluitingen die nog maar eens het inkomen van werkende Irakezen aantasten.”

Is het vanuit Amerikaans standpunt niet bijzonder dom om de electriciteitsvoorziening niet te herstellen? Zij hebben toch alle belang bij een tevreden bevolking en een stabiel land?

“Dat is dom, ja. Maar wie zegt dat ze slim zijn? En zijn ze wel in staat om het te herstellen? De Amerikanen kennen de Amerikaanse installaties. Ik verwacht toch ook niet van een Chinese ingenieur dat hij de Amerikaanse machines meteen aan de praat krijgt. Bovendien zijn de Iraakse ingenieurs meer gekwalificeerd dan de Amerikaanse technici die ze op ons afsturen. Ik kan niet aanvaarden dat een Amerikaanse zesde graad-ingenieur mij hier komt vertellen hoe ik Iraakse elektriciteitscentrales moet herstellen.”

Waarom zou een Amerikaanse ingenieur dat niet kunnen?

“Hij heeft noch de kennis, noch de ervaring, noch de juiste mentaliteit om dingen te herstellen. Weet je hoe een Amerikaanse te werk gaat als een machine stuk is? Hij schrijft het type-nummer op en bestelt een vervangstuk. 's Anderendaags komt dat toe en de machine is hersteld. Maar verstellen is nog iets anders dan vervangstukken aanbrengen. Soms moet je een speciale verbinding maken, een kortsluiting omzeilen, een kabel herleggen,... Zo hebben wij veertien jaar gewerkt. Daardoor zitten wij nu met organisch gegroeide machines. Een idioot uit weet ik veel begrijpt niet hoe hij daar moet aan beginnen.”

Waarom laten ze dat dan niet gewoon door Irakezen doen?

“Ze hebben de contracten aan Halliburton (het Amerikaanse bedrijf waar de huidige vice-president Dick Cheney voor werkte en waarvan hij nog altijd aandeelhouder is, cc). Als ze het door Irakezne laten doen verdienen ze er niets aan. Ze azen op de hoge onkostenvergoedingen. Ze zijn ons land aan het leegplunderen, weet je wel.
Kijk, laat ik u nog een voorbeeld geven. Na de oorlog in 1991 waren de raffinaderijen na drie à vier maanden terug actief. We konden opnieuw geraffineerde producten als diesel en benzine uitvoeren. Hoewel de raffinaderijen deze keer niet werden gebombardeerd zijn ze toch nog altijd niet heropgestart.”

Werden ze vorig jaar niet beschadigd?

“Nee en toch voert Halliburton nu geraffineerde producten in uit Koeweit en Turkije. Dat gebeurt via de Amerikaanse firma Halliburton. Die daarvoor 2,64 dollar per gallon aanrekent (een gallon is 3,8 liter). Dat is verschrikkelijk duur. De Iraakse firma Somo voert eveneens uit Koeweit en Turkije geraffineerde olie in. Somo krijgt daarvoor 97 cent per gallon. Dat is een prijs die overeenkomt met de kost van aankoop, transport en verkoop. Maar Halliburton krijgt dus 2,6 keer die prijs. Tussen maart en december kreeg Halliburton voor die invoer 200 miljoen dollar uitbetaald terwijl ze, gerekend aan de normale prijs, maar 77 miljoen had mogen krijgen. Winst voor Halliburton: 123 miljoen dollar. De Amerikaanse overheid verkoopt de olie die het van Halliburton kocht aan... 15 cent per gallon! Dat is dus een heel dure grap. Het kan mij niet veel schelen als Halliburton de Amerikaanse regering oplicht maar Halliburton steelt dat geld van Irak. Want de Amerikaanse regering betaalt Halliburton met het geld dat ze verdient aan de uitvoer van Iraakse ruwe (niet geraffineerde olie). De opbrengst daarvan is nu al 7 miljard dollar. Een deel ervan krijgt Halliburton cadeau. Het kost 2 miljoen dollar om de raffinaderijen te herstellen, maar dan zou het wel gedaan zijn met de miljoenenwinsten voor Halliburton. En dus doen ze liever niets om de raffinaderijen her op te starten.”

Protesteert de voorlopige Iraakse regering hier dan niet tegen?

“Welke Iraakse regering? Denkt u dat er een Iraakse regering is? De Iraakse regeringsraad is aangeduid door de VS om de Amerikaanse belangen in Irak te verdedigen. Iedereen maakt winst, ook de leden van de regeringsraad. De tijd dringt en dit is een unieke kans om in één jaar tijd zoveel geld bij één te stelen.
De zoon van een lid van de regeringsraad heeft een firma opgericht om in het zuiden het mobiele telefoonnet te beheren. Een andere heeft nu een veiligheidscontract en werkt met huurlingen. Ze verdienen allemaal heel veel geld. De meeste leden van de regeringsraad waren de voorbije 20 jaar niet Irak, maar leefden in de VS en willen nu als compensatie op korte tijd heel veel geld verdienen. Kan je dat een regering noemen die haar verantwoordelijkheid neemt?”

Weten de gewone Irakezen wat er gebeurt?

“Neen, dat is het probleem. De meeste zogezegd 'vrije' kranten worden volledig gefinancierd door de Amerikaanse bezettingsmacht. Zij kunnen dus niet vrij spreken over de rampen die ons overkomen. Zij die het wel hebben geprobeerd, werden gesloten. Ik heb weet van 5 kranten die op die manier gesloten werden. Als ze gesloten worden, starten ze elders onder een andere naam opnieuw op. Maar ze kunnen niet echt schrijven over Irak zonder problemen te krijgen. Uiteindelijk moeten ze ook kiezen tussen kranten verkopen en honger lijden.”

De VS houden blijkbaar niet van kritische journalisten. In hun voorstel voor een bestand in Fallujah stond dat de Arabische zender Al Jazeera de stad moest verlaten.

“Eén van hun ankermannen – Mansour, een gerespecteerd journalist – bevond zich in Fallujah en bracht van daaruit verslag uit. Ik heb zelf ook ondervonden hoe Al Jazeera onder druk werd gezet. Samen met Al Jazeera onderzoeken we de zaak van een man die in Kirkoek werd aangehouden. De Amerikanen brachten hem over naar Tikrit voor ondervraging. Hij werd zo hard aangepakt dat hij in coma geraakte. De Amerikanen wisten niet wat ze met hem moesten aanvangen en dumpten hem in een ziekenhuis. Ze gaven alleen zijn naam door, geen adres en geen andere gegevens. Het personeel van het ziekenhuis nam foto's van de man en contacteerde het Rode Kruis dat die foto's ophing in alle bushokjes van Tikrit. Uiteindelijk konden we zijn familie contacteren. Met een cameraploeg van Al Jazeera en een Amerikaanse advocaat zijn we naar de plaats geweest waar hij waarschijnlijk werd gemarteld. Heel zorgvuldig stelden we een goed gedocumenteerd dossier samen. Een arts stelde vast dat de man verschillende slagen op het achterhoofd kreeg waardoor hij een hersenbeschadiging opliep. Op zijn voeten had hij zwarte vlekken die volgens de arts het resultaat waren van elektrocutie. Toen de reportage klaar was weigerde Al Jazeera ze uit te zenden. “Als we dat doen, sluiten ze ons.” Wij werden zelf onder druk gezet door de Amerikanen die ons aanmaanden om de zaak te laten vallen.”

De opstand van de sji'ietische leider Al Sadr begon ook al met de sluiting van een krant.

“Die krant had geschreven dat al die bomaanslagen dienden om verdeeldheid en chaos te zaaien wat dan weer als een excuus kan dienen voor de Amerikaanse troepen om langer te blijven. De krant werd prompt gesloten. Pro-Amerikaanse kranten begonnen toen ook te schrijven dat Al Sadr, de sji-ietische leider van de opstand, een misdadiger en moordenaar was die moest worden opgesloten. Dat wilden ze de Irakezen doen geloven.”

Maar dat is blijkbaar niet meteen gelukt?

“Als je al die moorden ziet, het schieten, het bombarderen... Hoe kan je de Amerikanen dan nog geloven? Dat blijft maar duren. Veel Irakezen zijn er nu van overtuigd dat de Amerikanen ons voortdurend beliegen, dat ze nooit de bedoeling hebben gehad om het land her op te bouwen en dat ze de Irakezen mishandelen. Irakezen beginnen nu ook luidop te zeggen dat de Amerikanen hun land aan het leegroven zijn.”

Is dat wel zo? Uit een bevraging bleek onlangs nog dat de Irakezen relatief tevreden zijn?

“Hangt er maar vanaf wie je bevraagt. Als u met ons spreekt, zullen wij een eerlijk beeld geven van de situatie. Als u enkel met de oppositie in Londen spreekt over wat er gebeurt in Irak dan zal u natuurlijk te horen krijgen dat het toch zo fijn is om bevrijd te zijn.
Maar als al die mensen het zo heerlijk vinden om bevrijd te zijn, waarom komen ze hier dan niet wonen? Waarom smeken ze de mensenrechtenorganisaties in Groot-Brittannië om te helpen verhinderen dat ze worden uitgewezen? Blijkbaar zijn ze niet bereid om te komen leven in een stad waar straten worden afgesloten met grote muren van drie meter hoog. In het hart van de stad reduceerden ze de drie rijvakken van de hoofdlaan tot één rijvak door langs beide kanten twee meter hoge betonblokken te leggen. Bepaalde gebieden worden zelfs gewoon afgesloten. Dat is vragen om verkeersproblemen. Grote legertanks wringen zich nu door smalle straatjes om de blokkades te omzeilen. 2En van dezer dagen zal de riolering het daardoor begeven doordat de grond verzakt. Dat noem ik chaos scheppen.

De politie van wie je toch verwacht dat ze je beschermen stoppen zich weg in een afgesloten blok. Als ze zoveel moeite doen om zichzelf te beschermen, hoe kunnen ze dan ooit ons beschermen? Ik heb een internetcafé vlak naast een politiekantoor. Je zou verwachten dat dat een veilige plaats is tegen overvallers en diefstallen, maar sinds de oorlog heb ik het nog niet kunnen openen. Ik wil de kinderen die daar komen surfen niet blootstellen aan een aanslag. De politie is helaas een doelwit geworden doordat ze collaboreren met de Amerikanen.”

Hoe is de toestand nu eigenlijk in Bagdad? Verloopt het leven er normaal? Zijn er marktjes? Zitten de theehuizen terug vol?

“Ja hoor, alles is normaal. We raken stilaan gewend aan de drie bombardementen per dag. Die ontploffingen zijn een deel van ons leven geworden. Misschien krijgen we het straks wel psychologisch moeilijk als er geen ontploffingen meer zijn.

Mijn dochter is laatste jaars student geneeskunde. Vorig jaar nam ze de auto om naar de les te gaan omdat de universiteit nogal ver afgelegen ligt. Nu is dat niet meer veilig en moet ik een taxi betalen die haar elke dag heen en terug brengt. Sommige rijkere mensen sturen nu hun kinderen met een bodyguard naar school. Onlangs werd ook één van de bekendste artsen van Bagdad gekidnapt en vermoord.”

Er gaan geruchten dat er de laatste tijd wel meer intellectuelen worden vermoord in Irak?

“Kijk, waarom heeft men economische sancties opgelegd aan Irak? Dat deed men om ons onderwijssysteem te ondermijnen. Sinds de jaren '30 van vorige eeuw hebben alle Iraakse regering consequent geïnvesteerd in het onderwijs. Begin jaren '60 was ik een hogeschoolstudent en de Iraakse regering gaf mij opdracht om te gaan studeren in de VS. Ik kreeg een beurs aan de Berkeley-universiteit in California. Na mijn studies daar ging ik gewoon terug naar Irak. De enige compensatie die de Iraakse regering vroeg was dat ik vier jaar voor de overheid moest werken. Om te mogen studeren moest je niet de zoon zijn van één of andere minister. Zelfs mensen die afkomstig waren uit arme boerenfamilies kregen de kans om te studeren. Wij hebben daardoor uitstekende ingenieurs, heel knappe artsen, noem maar op... Ons onderwijsssyteem was één van de beste van de hele Arabische wereld. In de jaren '80 verwezenlijkten wij het veralgemeende lager onderwijs voor alle Iraakse kinderen waarvoor we de prijs van de Unesco voor de uitroeiing van het analfabetisme kregen. De VS voelden zich hoerdoor bedreigd. Zij wilden geen intellectuelen in Irak. Door de sancties mochten geneeskundige publicaties veertien jaar lang Irak niet binnen. Onze artsen konden zich daardoor niet bijscholen. Zijn medische publicaties massavernietigingswapens? In Irak zijn er veel artsen die een Engels- of Franstalige opleiding genoten in het buitenland. Na 1991 werden Irakezen niet meer toegelaten tot westerse universiteiten. Misschien zou ik nog kunnen begrijpen dat je geen Irakezen toelaat tot de opleidingen mechanica of electronica want met die kennis zouden ze raketten kunnen maken. Maar wat met huisartsen? Blijkbaar wilden ze verhinderen dat de Iraakse bevolking een bepaalde levensstandaard bereikte. We zaten al veel hoger dan ze ons gunden en om ons klein te houden, moest het terug naar omlaag. Het geweld tegen intellectuelen moet je ook in die context plaatsen. Ze willen intellectuelen dwingen om het land te verlaten.”

Zijn intellectuelen dan zo gevaarlijk in het huidige Irak?

“O ja hoor, dat zijn de gevaarlijkste mensen. Hou alleen idioten over en geef ze een dollar om te zeggen dat alles goed gaat zoals in het onderzoek waar u daarnet naar verwees. Spreek met een intellectueel en die zullen je zeggen dat het niet goed gaat want die vinden het niet fijn om tot niets herleid worden. Mensen die rijk worden door te collaboreren met de bezetter zullen natuurlijk vinden dat het nu beter gaat. Maar praat eens een arts of een ingenieur die weet waarom er geen telefoon of electriciteit is. Zij zijn gevaarlijk.”

Hebt u een idee hoeveel intellectuelen het land al verlaten hebben?

“Volgens recente gegevens zouden er al 3.000 intellectuelen vertrokken zijn.”

Zijn er cijfers over het aantal vermoorde intellectuelen?

“Er bestaan gegevens over het aantal wetenschappers die werden gevangen genomen in het kader van het onderzoek naar massavernietigingswapen. Sommigen van hen worden met de dood bedreigd en verlaten het land.”

Ghazwan Al-Mukhtar getuigt op het Brussels Tribunal (foto Jan Beentjens)

In het westen krijgen we de indruk dat de spanningen tussen de soennieten en de sji'ieten toenemen en dat de Amerikaanse troepen daarom in Irak moeten blijven om die twee groepen uit elkaar te houden.

“Dat is precies wat de VS zouden willen dat de Irakezen doen. Eerst scheppen ze een vacuüm, dan vullen ze dat vacuüm op met hun eigen mensen die ze vragen om tegen elkaar te vechten. Om daarna te kunnen zeggen: wij zijn de enigen die hier nog het geweld kunnen stoppen. Ze ontbonden het leger, de politie en de veiligheidsdiensten. Zo werden de Amerikanen de enige macht die nog de orde kon herstellen. Daarna begonnen ze de soennieten en de sji'ieten tegen elkaar op te zetten. In de geschiedenis van Irak hebben we dat nog nooit meegemaakt. Sedert de jaren '40 zijn er een hele reeks sji'ietische ministers geweest en dat was nooit een punt. In alle volkstellingen sinds 1927 werd nooit de vraag gesteld tot welke groep de Irakezen behoorden. De helft van de regionale leiding van de Baath-partij was sji'iet. Er was wel een zekere disproportionaliteit omdat de mensen uit het zuiden, waar veel sji'ieten wonen, traditioneel liever in de privé-sector werken. Dat heeft te maken met een mentaliteit, niet met soenniet of sji'iet zijn.”

Maar is er een gevaar voor een burgeroorlog?

“Er is altijd gevaar voor een burgeroorlog, maar niet alleen tussen soennieten en sji'ieten. Er kan er evengoed één komen tussen sji'ieten onderling. Elk van de leiders heeft nu een militie. Wat zal er gebeuren als de milities van Al Badr en Al Hakim tegen elkaar beginnen te vechten? Het Iraakse leger ontbinden is de grootste fout die de VS maakten. Maar het was een doelbewuste fout. Doordat er nu geen enkele andere kracht is die vechtende milities uit elkaar kan houden, kunnen zij dat als voorwendsel gebruiken om het land verder te bezetten.”

Maar u zegt dus ook dat als de VS weggaan er een burgeroorlog uitbreekt?

“De problemen in Irak kunnen gemakkelijk worden opgelost. Geef opdracht aan het ontbonden Iraakse leger om zich te herstellen. Het moet niet heropgericht worden. Irak had 70 jaar lang een leger. We hadden zeer goed opgeleide en getrainde officieren. We hebben geen Jordaniërs nodig om Irakezen te trainen. Ze moeten van hen niet leren dat ze eerst met de rechter- en dan met de linkervoet moeten stappen. Ze weten hoe ze moeten marcheren, laden of salueren. Ze kennen discipline en weten hoe ze moeten trainen om fysiek in conditie te zijn etc...”

Dus als het Iraakse leger in ere wordt hersteld, kunnen de VS met een gerust hart vertrekken?

“Ik probeer geen Amerikaanse problemen op te lossen. Mij interesseren enkel de problemen van Irak.

Als Iraakse oplossingen de Amerikanen niet goed uitkomen, dat ze ons dan met rust laten. Het is hun land niet. Zij creëerden hier de chaos. En wij lossen hun problemen niet op voor hen. Wij weten wat ze willen: geen Iraaks leger, zodat zij de enigen zijn die heersen in Irak.”

De VS hebben de oprichting van de milities oogluikend toegelaten, maar zijn nu wel geconfronteerd met een groeiend verzet van diezelfde milities?

“De Amerikanen krijgen niet alleen af te rekenen met de milities. Zelfs het nieuwe Irakese leger dat in Jordanië met de rechtervoet eerst leerde marcheren, weigert nu om deel te nemen aan de aanvallen op Fallujah. Wat gaan ze nu doen? Het nieuwe Iraakse leger ontbinden en een 'nieuw nieuw Iraaks leger' oprichten? Maar nogmaals ik hou mij niet bezig met de problemen van comical Donald (Rumsfeld, cc).Om de zoveel tijd daalt hij hier met zijn helikopter neer om een half uurtje te babbelen met zijn staf waarna hij naar de VS terugkeert om daar te vertellen dat de Irakezen zo gelukkig zijn. Hij heeft nog nooit een Irakees gezien! Als hij echt Irak wil besturen dat hij dan Irakees wordt en in Irak komt wonen.”

Dan kan u misschien minister worden in de VS?

(lacht) “Weet je, toen Amy Goodman van Democracy Now mij onlangs wou interviewen, moest ik een beroep doen op een klein mobiel communicatiestation van de Amerikaanse administratie en enkele NGO's in Bagdad. Om mij op te bellen, moest Amy een New Yorks telefoonnummer draaien. Ik werd daarna ook door een radiostation uit San Francisco geïnterviewd. Toen ik uitlegde hoe fantastisch het leven hier is, werd de lijn plots onderbroken. Blijkbaar luisterde er iemand mee die niet helemaal akkoord was met wat ik vertelde. Eerder heeft men ook al mijn internetverbinding afgesloten. Dat is democratie van Amerikaanse makelij. Wat is nu eigenlijk het verschil met Saddam Hoessein? Toen die nog aan de macht was, zette ik berichten op internet waarin stond dat Saddam een vreselijke dictator was. Nooit zijn er pogingen gedaan om mijn internetverbinding af te sluiten.”

Donald Rumsfeld noemde het verzet het werk van enkele gangsterbendes.

“Was het verzet tijdens WO II in België het werk van gangsterbendes?”

Hoe zou u ze dan noemen?

“Weerstanders. Onlangs was ik op een bijéénkomst in Libanon waar een hooggeplaatste sji'iet mij vertelde dat sj'ieten en soennieten zonder onderscheid samenwerken.”

Waarom is het verzet zo hardnekkig?

“Wij worden al een jaar lang bezet. Het verzet komt ook niet uit de lucht gevallen. Zes maanden voor de oorlog wisten wij al waaraan we ons mochten verwachten. Je moet ook begrijpen dat Irak een tribale samenleving is. Als een lid van een bepaalde stam wordt vermoord, hebben alle leden van de stam de plicht om het slachtoffer te wreken. Dat heeft niets met sji'ieten of soennieten te maken maar met familiebanden. Het is een sneeuwbaleffect.”

Het verzet kon dus niet beperkt blijven tot de fameuze 'sunni triangle'?

“Die naam alleen al is een Amerikaanse uitvinding. Vermoedelijk krijgen we straks de shia square en binnenkort de Iraqi circle. (lacht) Basra was de eerste stad die dwars lag en dat ligt dan zogezegd in sji'ietisch gebied ver van de soennietische driehoek.”

Het verwonderde ons inderdaad wel een beetje dat de inwoners van het soennitische bolwerk Fallujah portretten van de sji'ietische leider Al Sadr meedroegen in betogingen.

“De VS begingen verschrikkelijke misdaden in Fallujah. Ze gingen er op zoek naar de drie moordenaars van de vier Amerikaanse huurlingen. En tijdens die zoektocht hebben ze minstens 600 mensen vermoord. Er raakte ook een duizendtal mensen gewond bij de beschietingen. Dat betekent dat ze enorm zwaar geschut hebben gebruikt. Normaal bedraagt de verhouding gewonden en doden één op tien. Nu is het minder dan één op twee. Waarom veeg je een stad van de kaart omdat enkele jongeren een ontoelaatbare misdaad begaan? Ze zijn trouwens fier op die cijfers. Toen men generaal Kimmit vroeg wat hij vond van de tien Amerikaanse soldaten die tijdens de gevechten rond Fallujah het leven lieten, antwoordde hij dat dat nog meeviel vergeleken bij de 600 Iraakse doden.”

Zullen de VS er in slagen om het verzet uit te roeien zoals ze b lijkbaar van plan zijn?

“Het verzet is het werk van kleine groepen met kalasjnikovs. Tanks zou je kunnen bombarderen, maar het verzet kan je zo niet aanpakken. Ze leven onder bevolking. Mijn buur kan best een actief weerstander zijn zonder dat ik dat weet.”

Wat zal er op 30 juni gebeuren? Komt de macht dan eindelijk terug in handen van de Irakezen?

“Er gaat helemaal niks gebeuren. Enkele idioten worden vervangen door andere idioten.”

Zal het Amerikaanse leger zich terugtrekken?

“Wablief? Na 30 juni zal de nieuwe Iraakse regering de Amerikanen uitnodigen om te blijven. Het Amerikaans leger zal dan niet langer een bezettingsmacht zijn, maar een officiële gast. De huidige Amerikaanse Coalition Provisional Authority (CPA) van Paul Bremer zal worden omgevormd tot ambassade. Wellicht zullen enkele duizenden Amerikanen Irak besturen vanuit de Amerikaanse ambassade.”

Zal die Iraakse regering kunnen rekenen op de steun van de bevolking?

“Misschien bij één procent van de bevolking wel ja.”

Is Irak klaar voor democratische verkiezingen?

“Vraag is of de Amerikanen wel klaar zijn voor verkiezingen. Of krijgen we een democratie waarin we alleen mogen stemmen op die Irakezen die de Amerikanen gunstig gezind zijn?”

(Met dank aan Leni Boom voor het uitschrijven en vertalen van het interview)