arch/ive/ief (2000 - 2005)

Ja, het is pijnlijk ontwaken: opnieuw een mail uit de meer Cubaanse gewesten van deze aardbol. Deze keer is het inderdaad een tijdje geleden dat we jullie op de hoogte brachten van onze belevenissen hier ten eilande. Het is ons ter oren gekomen dat de hardnekkige roddel de ronde deed dat we uiteindelijk toch in de rigoureuze gevangenissen van de Castro-dictatuur beland waren. Hierbij moeten we jullie teleurstellen, we lopen nog steeds rond op vrije voeten. Enfin, vrij, april staat volledig in het teken van onze thesissen die dringend op papier gezet moeten worden. De komende weken kamperen wij voor ons computertje, 's middags rest ons amper tijd om wat rijst en koude bonen achter de kiezen te steken. De fles rum in de koelkast is verzegeld en staat onder permanente camerabewaking: het zijn barre tijden. De reden van de mailstilte in maart moeten jullie eerder in de eigen achtertuin zoeken. De barre klimatologische omstandigheden zorgden voor een ware exodus van uit België: hordes westerse toeristen streken neer in onze anders zo rustige patio, de hele maand door hadden we de handen vol met het aanslepen van tonnen consumptiegoederen uit de dichtstbijzijnde dollarwinkel. Moeilijke tijden vragen moeilijke keuzes, vandaar dat jullie het enkele weken zonder hartverwarmende mails hebben moeten stellen.

De voorbije weken hebben ook enkele Cubanen gepoogd hun vaderland te verlaten., vermoedelijk heeft hun trieste verhaal ook de Belgische kranten gehaald. Op 17 maart vertrokken 9 Cubanen in een bootje vanuit Jibacoa, niet ver van Habana, richting Florida. De Cubaanse kustwacht doet er alles aan om dergelijke pogingen te verijdelen en alle waaghalzen netjes weer thuis af te zetten. Af en toe glippen er echter enkelingen door de mazen van het net, voor hen begint dan de gevaarlijke oversteek naar Miami. Vaak met fatale gevolgen, ook nu weer: de vluchtelingen leden schipbreuk, slechts 3 van hen overleefden de overtocht. Natuurlijk stonden de kranten in de VS weer bol met verhalen over 'Cubaanse dissidenten' die hun leven op het spel zetten om het land van de vrijen te bereiken. De Amerikaanse media zitten duidelijk nog in de ontkenningsfase, het erkennen van de problemen lijkt nog niet voor morgen. Zoals gewoonlijk berichtten de Cubaanse media enkele dagen na de feiten ook uitvoerig over de gebeurtenissen. Ze maakten ondermeer melding van het feit dat bijna alle vluchtelingen die op 17 maart ontscheepten over een strafblad beschikten. Een niet onbelangrijk detail.

Sinds 1996 laten de VS een jaarlijkse legale migratie van 20.000 Cubanen toe. Wie kans wil maken op een toegangsticketje voor het paradijs, moet zich inschrijven voor een loterij, de 'bombo' genaamd. Er wordt verondersteld dat een onschuldige hand jaarlijks de gelukkigen aanduidt. Al langer dan vandaag bestaat echter het vermoeden dat die hand helemaal niet zo onschuldig is, daarvoor ligt het aantal hoger opgeleiden bij de uitverkorenen net iets te hoog. Bovendien mogen niet alle Cubanen deelnemen aan de loterij: mensen met een strafblad worden geweerd. Voor de personen die geweigerd worden, rest dus enkel de illegale migratie. Terwijl zowat alle westerse landen dreigen met de stok om illegale vluchtelingen af te schrikken, doen de VS net het omgekeerde richting Cuba: ze zwaaien met de wortel. De 'Cuban Adjustment Act' belooft alle Cubanen die de oversteek wagen en erin slagen hun voetjes op Amerikaanse bodem te zetten (de 'wet feet/dry feet'-clausule bepaalt dat wie dobberend in Amerikaanse kustwateren onderschept wordt een enkele reis naar huis aangeboden krijgt) niet alleen een verblijfsvergunning, maar eveneens een tijdelijke woning, wat geld en de nodige hulp bij het vinden van een baan.

Leven in Cuba garandeert je dan wel voldoende voedsel, een gratis opleiding, gratis gezondheidszorg en een dak boven je hoofd; je kan ook oud worden met het besef dat je nooit over de weelde zal beschikken die je gedroomd had. Voor velen is de verleiding om het aan de overkant te proberen gewoon te groot. Hier in Cuba wordt de 'Ley de Ajuste Cubano' een 'ley asesina' genoemd, een moordende wet. De feiten geven de Cubanen gelijk. In juli 2003 vetrokken 5 personen uit het vissersdorpje Cojímar, 2 overleefden de oversteek niet. Dezelfde maand nog probeerden 7 Cubanen het vanuit Pinar del Río, 3 hebben Miami nooit gezien. In november waagden 11 mensen het vanuit Matanzas, 10 van hen kwamen om. Op 30 maart maakte de Cubaanse kustwacht bekend dat ze de afgelopen 75 dagen maar liefst 70 vluchtpogingen had verijdeld, bij de helft van hen waren georganiseerde mensensmokkelaars betrokken. Het is hard de mensen te moeten beletten het land te verlaten, maar hoeveel mensenlevens heeft men op die manier gered? Vaak zijn de vaartuigen waarmee de vluchtelingen hun geluk willen beproeven niet zeewaardig, hebben de opvarenden niet de minste kennis van getijden en stromingen en slepen ze hun kinderen mee in hun avontuur. Trieste verhalen, je kan er meer dan 1 boek mee vullen.

Iets vrolijkers misschien om af te sluiten: gisteren zat zowat heel Cuba gespannen naar de beeldbuis te staren. De reden was deze keer geen toespraak van Fidel, wel de onvolprezen finale van de play-offs van de 'pelota'. Na een wel erg langdradige voorronde, waarin elk team maar liefst 90 wedstrijden moet afwerken, en razend spannende halve finales, werd de eindstrijd net als vorig jaar uitgevochten tussen Industriales (de ploeg van 't stad) en Santa Clara. De regels zijn simpel: de ploeg die als eerste 4 van de onderlinge duels op zijn naam kan schrijven, mag de titel mee naar huis nemen. Eergisteren behaalde Industriales zijn 3de overwinning, gisterenavond kon de beslissing dus vallen. Aan het begin van de 9de en laatste inning leidde Santa Clara nog met 3-2, maar in de onwaarschijnlijke slotminuten wist Industriales alsnog het laken naar zich toe te trekken. De wedstrijd werd hier in Habana afgewerkt, meer dan 50.000 toeschouwers, geen dranghekkens noch waterkannonen en een ongeloofelijke feestvreugde. Industriales campeón!