arch/ive/ief (2000 - 2005)

Bahar Kimyongur laat me binnen langs de voordeur waarvan het kapotgeslagen raam haastig werd dichtgetimmerd met een houten plank. In het opengebroken slot zit een prop papier. Op de eerste verdieping zitten drie mannen zwijgzaam in een zetel en kijken op een Turkse zender naar de beelden van de clash tussen het Iraaks verzet en het Amerikaanse leger. Bahar Kimyongur is de jonge woordvoerder van DHKC, de Turkse organisatie die op 1 april het doelwit was van een gecoördineerde Europese actie. Het Italiaanse gerecht vermoedt dat enkele aanslagen op de politie en het gerecht in Turkije werden opgeëist vanuit Italië. Samen met het Turkse en Duitse gerecht deden ze anderhalf jaar onderzoek naar het doen en laten van de Turkse militanten. Naar verluidt luisterden ze daarbij tienduizenden uren aan telefoongesprekken af. Volgens de Italiaanse politie werd 'een stroom van geld, wapens en informatie tussen aanhangers van de groep' blootgelegd. Ze gingen er ook prat op dat ze hadden ontdekt dat DHKP-C ook in Nederland en België actief was. Nuchtere waarnemers hebben daar geen anderhalf jaar voor nodig. Geen actie of betoging of een groep militanten van de DHKC duikt op met hun rode vlag en hun pamfletten. Het adres van hun kantoor staat ook gewoon aangekondigd op hun website.

“We hebben niks te verbergen want we zijn een volstrekt legale organisatie die op een democratische manier de Europese bevolking wil inlichten over de situatie in Turkije,” legt Bahar uit. Wie het activistenmilieu in België een beetje kent, heeft ongetwijfeld wel al eens de wenkbrauwen gefronst bij het lezen van hun schreeuwerige pamfletten en hun soms wel wat drammerige teksten. Maar Bahar en zijn kameraden hebben wel een zaak te verdedigen. “Voor ons is Turkije een fascistische staat waar het leger de touwtjes in handen houdt. Het is niet langer het openlijke fascisme van de jaren '80 vlak na de militaire staatsgreep, maar het is een versluierde vorm die even erg is. Daar verzetten wij ons tegen.” En dat verzet eist zware offers. Traditiegetrouw gaat het Turkse regime bijzonder driest te keer tegen elke vorm van linkse oppositie. In het zuiden van Turkije werden 30.000 Koerden vermoord in een vuile oorlog omdat ze meer rechten eisten. Turkije telt ook vele duizenden politieke gevangenen. DHKC voert al jaren een steuncampagne voor deze gevangenen die in erbarmelijke omstandigheden worden vastgehouden. Bahar schuift me een foto-album onder de neus. Honderd en tien portretten van overwegend jonge mannen en vrouwen die stierven als politieke gevangene na een foltering of na een lange hongerstaking tegen de omstandigheden in de Turkse gevangenissen.

Staatsgrepen
Turkije dat al jaren in de wachtkamer van de Europese Unie zit, heeft na de tweede wereldoorlog bijna om de tien jaar een militaire staatsgreep gekend. In 1960 ontfutselden progressieve elementen binnen het leger de macht van de conservatieve partij die de steun genoot van de VS. Onder het regime van deze militairen kreeg Turkije de meest democratische grondwet die het land ooit kende, maar de extreemrechtse staatsgreep van 1971 deed alle progressieve verwezenlijkingen te niet. Het extreemrechtse militaire bewind heeft nog wel meer misdaden op de kerfstok. Op 30 maart 1972 werden alle leiders van de revolutionaire mei '68-beweging THKPC vermoord. De linksradicale beweging in Turkije had jaren nodig om te herstellen van die klap. Pas halverwege de jaren '70 zou ze terug op de voorgrond treden met de beweging Devrimci Sol die de voorloper is van DHKP-C. Na nog een nieuwe staatsgreep in 1980 die de macht van de rijke pro-Amerikaanse klasse nog wat verstevigde, is er nu opnieuw een verkozen regering aan de macht. “De huidige regering is pro-Amerikaans en ultraliberaal. De minister van Financiën gaat er prat op dat hij om de twee weken één overheidsbedrijf privatiseert. De meeste bedrijven worden voor een appel en een ei verkocht. De waarde van het papierbedrijf Balikesir werd geschat op 50 miljoen $, maar de huidige eigenaars betaalden er amper 1 miljoen $ voor. Nu zetten privé-groepen hun zinnen op de drankfabrieken die ondermeer de bekende Turkse raki produceren. Bij één producent gingen onlangs al 1500 banen verloren. Ondertussen kijkt Turkije wel aan tegen een schuld van 130 miljard $. Met de inkomsten van de uitverkoop kan men net de interesten betalen.”

DHKC is actief op verschillende terreinen in Turkije. Ze hebben een studentenbeweging, culturele centra, ... Toch zijn ze ook niet vies van geweld. “Rond DHKC hangen inderdaad strijdende groeperingen,” geeft Bahar toe. “Maar die viseren enkel heel precieze militaire en gerechtelijke doelen. Met islamisme of de recente aanslagen tegen Britse doelen heeft dat niets te maken. Wij leven in een bezet land waar het leger via uitzonderingswetten de plak zwaait. In zo'n toestand kan je geweld niet uitsluiten.”

Navo-top
De huidige golf van repressie kan volgens Bahar niet worden losgekoppeld van de komende Navo-top eind juni in Turkije waar ook de Amerikaanse president Bush zijn opwachting zal maken. Tijdens deze belangrijke top zullen de leden van het militaire bondgenootschap het onder meer hebben over de mogelijke rol van de NAVO in Irak. “Alle veiligheidsdiensten in Europa zijn nu al bezig met de voorbereidingen van die top. De Turkse pers schroomt zich niet om die band te leggen. Eigenlijk kan je zeggen dat Europese magistraten begin april hebben meegewerkt aan een Turkse actie tegen mogelijk protest waardoor nu 22 journalisten, advocaten en mensenrechtenactivisten in de gevangenis zitten. April is trouwens traditioneel een maand waarin het Turkse regime optreedt tegen linkse activisten. April is de aanloop naar het 1 mei-feest en een maand van mobilisatie voor linkse organisaties.”

Bahar lacht verlegen als ik een lidteken op zijn pols opmerk. “De politie was niet zachtaardig die nacht en heeft de handboeien nogal strak aangespannen.” Zeven mensen sliepen in dit huis toen zwaarbewapende eenheden van de anti-terrorismecel op 1 april binnenvielen. “Ze hebben niet eerst gebeld, maar meteen de deur ingebeukt en alle kamers bezet. We moesten uren op onze knieën zitten met ons gezicht tegen de muur terwijl zij het hele huis onderste boven haalden. Ze zijn zelfs gaan graven in de tuin waar ze onze moestuin met uien en tomatenplantjes hebben vernield. Het enige dat ze hebben kunnen vinden waren enkele cassettes en tijdschriften die we altijd op onze stands verkopen.”

Bahar en zijn companen zijn duidelijk niet erg onder de indruk van het gebeuren. Wellicht maken ze zich sterk dat ze beter af zijn dan hun collega's in Turkije. Toch valt op hoe alleen de militanten van DHKC staan in hun strijd tegen het repressieve bewind in Turkije. Ze hebben het ongeluk actief te zijn in een land dat voor Europa en de VS strategisch veel te belangrijk is. Politici als Bush gebruiken mensenrechten nog altijd à la carte. Bij bevriende regimes durft men al eens een oogje dicht te knijpen.