arch/ive/ief (2000 - 2005)

han: Wat is er precies gebeurd?

Herman Baele, Algemene Centrale ABVV

Er is vorige vrijdag terug een serieus arbeidsongeval gebeurt op de TOTAL raffinaderij in Antwerpen. Er waren reinigings- en onderhouds-werken bezig aan een reactor. In die reactor was er een ophoping van catalyst, en dat is wat verwijdert moest worden. Een arbeider is begonnen met de catalyst zuil los te maken, waarop die dan ook naar beneden is gekomen. De man werd volledig bedolven tot aan de schouders.

han: Sorry dat ik even onderbreek hoor, maar wat is catalyst? Is dat een afvalproduct?

Herman Baele
Catalyst is een chemisch product dat men gebuikt om de reactie, het chemisch proces, in een reactor te versnellen of te vertragen, dat is afhankelijk van het soort catalyst die men gebruikt.

Han: dus er was er een soort ophoping van dat product en dat moest worden opgeruimd?

Herman Baele
Juist, ja. Die catalyst is dus naar beneden gekomen. De arbeider had een gesloten pak met externe lucht beademing aan. Bij het uitademen verdwijnt die lucht opzij van de man. Daar hij vast zat in die catalyst kwam er dus zuurstof over die catalyst, en zo is er een chemische reactie ontstaan. Men werkt ook met wee luchtlijnen, waarvan één reserve luchtlijn, maar één daarvan was gebroken. Daardoor was er nog eens extra toevoer van zuurstof die de chemische reactie verhevigde. De man is dan beginnen roepen via zijn communicatie. Maar tegen de tijd dat men de man had uitgegraven en kon ontzetten uit die producten was hij reeds zeer zwaar verbrand. Men heeft hem met derdegraads brandwonden afgevoerd naar het Stuyvenberg ziekenhuis.

Op één jaar tijd is dit het 4° zware ongeval met onderaannemers op de TOTAL raffinaderij. Een jaar geleden zijn er twee mensen zwaar verbrand, dat was een geval met waterstoffluoride, een zeer agressief product. Dat waren onderaannemers die een leiding demonteerden, ze kenden de voorschriften niet goed, en vader en zoon die daar samen aan het werken waren zijn daar zwaar verbrand geweest.

Een paar maand later is bij herstellingswerken aan een tank iemand door het dak van die tank gezakt. Dat was een onderaannemer van Spaanse originne, die de veiligheidsvoorschriften niet begreep en dus onvoldoende kende. Die is door het dak van die tank gezakt en is daarbij overleden.

Een maand geleden moest men een herstelling doen aan een installatie. Die installatie was niet voldoende afgekoeld toen men de werken aanvatte, waardoor een iemand zeer zwaar gewond is geraakt. Die arbeiders is nog steeds aan het herstellen.

We zijn deze keer naar de media gestapt omdat dit het vierde ongeval op rij is me onderaannemers. We klagen als vakbond een tijdje aan dat de meest risicovolle jobs worden uitbesteed aan onderaannemers. Het gebeurt meer en meer dan die onderaannemers op hun beurt weer het werk uitbesteden, ... Uiteindelijk komen er dan bedrijfjes en arbeiders het werk doen die eigenlijk onvoldoenden het bedrijf, de gevaren en de voorschriften kennen. Door de concurrentie-druk hebben ze dikwijls niet eens de tijd om de veiligheidsmaatregelen serieus op te volgen. De mensen moet binnen steeds kortere tijden die herstellingswerken uitvoeren.

han: Normaal zijn er toch mensen van uit de vakbond die belast zijn met de controle van veiligheid?

Er is tegenwoordig een dergelijke toestroom van onderaannemingen dat het onmogelijk is geworden voor de delegatie om dat bij te houden. Men weet zelfs niet eens altijd waar er werken uitgevoerd worden. Je zit op sommige bedrijven voor het onderhoudspersoneel met een verhouding van 60% onderaannemers en 40% eigen personeel.

han : vrezen jullie niet voor toestanden zoals we die vorig jaar op Cockerill hebben meegemaakt.

Ja, daar hebben we enorm veen schrik voor. De mensen van TOTAL zijn nu bezig met onderzoek naar de omstandigheden, en dan gaan we ons syndicaal beraden over hoe we moeten reageren. De mensen hebben enorme veel schrik, denk maar aan Toulouse in Mei 2002. Het onderzoek over de omstandigheden in Toulouse is nog niet volledig achter de rug. Toch wijzen de mensen uit Toulouse ons erop dat het waarschijnlijk te maken heeft met onderaannemers, al kunnen we ons niet definitief uitspreken.

han: Is dat een probleem dat jullie vaststellen in de gehele chemische sector.

Dat is een probleem, waar zowel de chemische als de petroleum sector mee geconfronteerd wordt. De ongevallen frequentie en graad in twee sectoren neemt steeds maar toe.

En daar zijn verschillende redenen voor:

• men schakelt ongeschoold personeel in,

• de tijdsdruk neemt steeds toe,

• er is dikwijls een taal probleem, men begrijpt gewoon de voorschriften niet.

Wij beginnen ook te spreken van een papieren veiligheid. Men schrijft boeken vol instructies, die niemand nog kan bijhouden. Voor ze aan bepaald werk beginnen krijgen ze soms 6 a 8 tot 40 blz. met instructies,... maar je hebt al een uur nodig om die allemaal te lezen en te begrijpen. Laat staan dat men de tijd krijgt om die voorschriften op een ernstige manier na te leven.

han: Ja maar het verhaal dat je vertelt is toch het verhaal van de wereld waarin we vandaag leven : soepelere arbeidsvoorwaarden, onderaanneming.

Dat is zeker zo en het precies daarom dat wij als vakbond willen dat wet op de terbeschikkingstelling herzien wordt. Vroeger hadden we nog een aantal mogelijkheden om controles uit te voeren op derden en onderaannemers, door de wijzigingen op die wet van drie of vier jaar geleden zijn die mogelijkheden enorm teruggeschroefd. Er moet veel meer controle komen, de hoofdaannemers (TOTAL, BASF, BAYER, ....) moeten verantwoordelijk blijven voor alles wat er gebeurt met mensen die worden tewerkgesteld op hun terrein. We vinden ook dat onderhoudswerken aan installaties die vandaag reeds in dienst zijn moeten gebeuren door eigen personeel. Nieuwbouw dat kan gebeuren door externen, maar eenmaal de installatie in gebruik zijn en de chemische producten zijn erin aanwezig, dan moet je dat laten doen door eigen gespecialiseerd personeel.

han: Maar hebben jullie geen schrik voor delocalisering als jullie dergelijke eisen stellen. De patroons klagen er nu al over dat de arbeidsvoorwaarden veel te strak zijn.

Er moet een keuze gemaakt worden tussen gezondheid en veiligheid of werken aan dumpingsprijzen. Ik wil er toch wel op wijzen dat het niet altijd zo is dat onderaannemers goedkoper zijn dan eigen personeel. Wij hebben een aantal bedrijven doorgelicht en daaruit blijkt dat onderaannemers soms duurder zijn, en dat de kwaliteit ook veel minder was. Op de CAO onderhandelingen van de Petro+ raffinaderij hebben wij de cijfers opgevraagd van de activiteiten die door onderaannemers werden uitgevoerd. We kwamen samen met de werkgevers tot de conclusie tot de vaststelling dat heel wat werken die hij uitbesteedde duurder waren via onderaannemers dan via het eigen personeel.

han: Maar dan klopt heel de redenering achter ondernaannemingen niet?

Men gebruikt het systeem van onderaannemers vooral om over een buffer van zeer flexibel personeel te beschikken die men kan inzetten wanner men het nodig vindt. Men stelt bijvoorbeeld een aantal preventieve onderhoudswerken uit, waardoor de installaties ook risicovoller gaan draaien natuurlijk.

han: Hoe verklaar je dat die ongevallen over het algemeen in alle stilte passeren? Dit speelt zich toch vlak bij een grote stad, de kans is toch reëel dat dit ook eens gevolgen voor de omwoners zal hebben.

Wij kaarten reeds geruime tijd de problemen aan hoor rond die problemen. Maar voor we naar de media stappen moeten we ook overwegen of dit niet nadelig is voor de slachtoffers. Deze keer ging het echt te ver en vonden we dat we naar de media moesten stappen. De directie probeert ook steeds de fout van dergelijke ongevallen op de betrokken te verhalen. Dan komen ze boven met hun papierwinkel met procedures en zeggen dat de arbeiders die niet gevolgd hebben. Maar met die instructie boeken van 40 blz. waar de onderaannemers de helft niet van begrijpen dan loop je dergelijke risisco's. Als we er te zwaar tegenaan gaan dan kan het nog zijn dat het bedrijf van de slachtoffers de schuldigen maakt. Dat is nog niet gebeurt, of tenminste gelukt, maar de bedrijven probeert dat steeds opnieuw : een “menselijk fout” noemen ze dat dan. De schrik bij de arbeiders is daar wel reeel voor hoor. Die papieren veiligheid die dekt de patroon in en maakt de arbeiders schuldig.