arch/ive/ief (2000 - 2005)

De debatavond rond Europa kaderde in het Vooruit-programma Toestanden dat zelf een uitloper is van de vredesmarathon Oorlog waaraan vorig jaar precies één week voor de start van de oorlog in Irak liefst 5.000 mensen deelnamen. In Toestanden wil De Vooruit maatschappelijke thema's uitdiepen die normaal buiten het puur artistieke parcours vallen. Dat er een publiek is voor dergelijke activiteiten bewees de zo goed als volle theaterzaal van gisteren.

Ere-voorzitter van Attac Frankrijk en directeur-generaal van Le Monde Diplomatique Bernard Cassen mocht de avond openen en meteen ook de lijnen uitzetten. “Dit grondwettelijk verdrag is voor ons onaanvaardbaar.” Cassen had het over het ontwerp voor een Europese grondwet waarover de Europese leiders nog voor de zomer een akkoord willen. Het ontwerp is het resultaat van de Europese Conventie waarvan de voormalige Franse president Valéry Giscard d'Estaing het voorzitterschap opnam. “Dit verdrag,” zo legde Cassen zijn afkeer uit, “hevelt een aantal nationale bevoegdheden over naar entiteiten als de Europese Commissie en de Europese Bank waarop de bevolking geen enkele democratische controle heeft.”

Pâté
Doorn in het oog is het fameuze derde deel van het ontwerp. Cassen beweert dat hierin het neoliberalisme grondwettelijk wordt verankerd. “Giscard d'Estaing zegt zelf dat dit een project is voor de komende 50 jaar. De komende halve eeuw heeft het ultra-liberalisme dus vrije baan in Europa. Zelfs als 24 van de 25 Europese staten daar iets aan willen veranderen zal dat niet lukken, want om de grondwet aan te passen is er unanimiteit nodig.” De politici ontnemen zichzelf de mogelijkheid om de economie te beïnvloeden, aldus Bernard Cassen. “In Frankrijk bestaat een lijst van 30.000 mensen die geen casino mogen betreden. De helft daarvan heeft zich vrijwillig laten opnemen. Mochten ze dan toch nog eens de onweerstaanbare drang voelen om te gokken, weten ze dat de portier hen de toegang zal ontzeggen. Wel, dat is nu precies datgene wat de Europese politici ook doen. Ze maken het zichzelf onmogelijk om nog ooit aan politiek te doen.” En dat, zo voegde hij er nog aan toe, is een open doelkans voor extreemrechts die niets liever doen dan teren op de onmacht van de politiek.

Daarna was het de beurt aan de deelnemers van het debat over de Europese grondwet. Francine Mestrum van Attac-Vlaanderen en René Roovers van de SP (Nederlandse partij links van de PVDA) waren de eurocritici van dienst. Bart Staes, Europarlementslid van Groen! en UG-professor Europese politiek Hendrik Vos namen het op voor de Europese grondwet. Niemand deed euforisch over de grondwet. Het klassieke verhaal van het halfvolle of halflege glas? Dat zou flink fout zijn, zo kwam Cassen nog tussen. “Dit lijkt meer op het recept van de leeuwerikenpâté. Eén leeuwerik voor één paard. Het neoliberalisme wordt nu grondwet. Dát is het paard.”