arch/ive/ief (2000 - 2005)

EU-HERVORMINGEN BRENGEN KOERDISCHE UITZENDINGEN BINNEN BEREIK

Interview met Cemal Dogan, productiemanager van Gün-TV, een regionaal televisiestation in Diyarbakir (zaterdag 20 maart 2004, 10u.)

Wie kijkt naar Gün-TV en hoe ziet de programmatie eruit?

Gün-TV is opgericht in 2000 en is nu het tweede meest bekeken televisiekanaal in Diyarbakir na Roj-TV (het Koerdische TV-station, dat uitzendt vanuit Denderleeuw, België). Overdag worden er vooral videoclips, documentaires en films getoond. Nieuws- en duidingsprogramma’s zijn voor ’s avonds gereserveerd.

Welke van deze programma’s mogen gebeuren in het Koerdisch?

Videoclips van Koerdische liedjes kunnen, maar enkel als ze niet op de verboden lijst staan. Onder de uitzonderingstoestand (in Diyarbakir was dit tot november 2002) bepaalde de gouverneur (de hoogste afgevaardigde van de Turkse staat in de regio) welke liedjes op de verboden lijst kwamen. Nu is het de rechterlijke macht die daarover beslist. Aanleiding tot verbod is ‘aanzet tot separatisme en terrorisme’. Een liedje als ‘Ciao Bella’ staat bijvoorbeeld op de verboden lijst.

En nieuws- of culturele programma’s?

Volgens verschillende wetswijzigingen in 2002 en 2003 zijn uitzendingen in een andere taal dan het Turks toegelaten. Doch het RTUK (Hoger Directoraat voor Radio en Televisie) heeft in haar uitvoeringsbesluit deze liberalisering beperkt tot de televisiezenders, die over het hele land uitzenden. Totnogtoe is nog geen enkel programma in het Koerdisch uitgezonden door nationale televisiezenders. Wij zouden dat graag doen, maar het is ons niet toegelaten, aangezien we slechts een regionale zender zijn.
In de uitvoerende besluiten staat bovendien dat het kijkerprofiel moet bepaald worden, wat belachelijk is aangezien in Diyarbakir voornamelijk Koerden wonen. Een pak andere wetgeving is ook ingevoerd om het voor ons moeilijk te maken. Namelijk wetten die voor andere Turkstalige programma’s niet bestaan.

RTUK zorgt ook voor de controle op de televisie-uitzendingen. Is Gün-TV ooit al veroordeeld?

Er zijn al meer dan 30 rechtszaken tegen ons geopend. Elf of twaalf zaken hebben we gewonnen. Driemaal zijn we veroordeeld. Eenmaal voor het uitzenden van een muziekclip van de populaire Koerdische zanger, Shiwan Perwer; een andere maal was ons verweten dezelfde bronnen te hebben gebruikt als Roj-TV. De veroordeling hield een zendverbod in van respectievelijk 2 maanden en 1 maand doch het vonnis is nooit uitgevoerd. We kregen al een keer een boete van 40 miljoen Turkse Lire (26€) bij wijze van waarschuwing.
Er wordt strenger opgetreden tegen regionale zenders om de simpele reden dat niet de RTUK de uitzendingen controleert (wegens personeelsgebrek), maar de politie en deze stelt zich strenger op.

Waarom maken de nationale zenders geen gebruik van de mogelijkheid om in het Koerdisch uit te zenden?

Om verschillende redenen: het ontbreekt de nationale zenders aan Koerdischtalig personeel en omdat het te beperkt is in uren is het niet economisch interessant (5 uur per week).



Hoe is de RTUK samengesteld en kan de AKP die samenstelling en de wetgeving dan niet veranderen in het voordeel van de regionale zenders?

De RTUK bestaat vooral uit journalisten uit patriottistische hoek die hun loyaliteit reeds bewezen hebben. De AKP kan de samenstelling veranderen doch durft niet op de zere tenen van de militairen te trappen.

Denk je dat toetreding tot de Europese unie de wetgeving positief zal beïnvloeden?

Ik ben ervan overtuigd dat de wet in positieve zin zal veranderen en het hervormingsproces zal versneld worden: regionale zenders zullen dan ook in het Koerdisch mogen uitzenden. De weg is nog lang maar via legale weg vechten we de huidige wetgeving aan. Als we de hele Turkse geschiedenis overschouwen zijn de huidige hervormingen reeds zeer verregaand. En dat sterk mij in de gedachte dat het nog verder zal verbeteren.


Vandaag bezochten we ook nog GOC-DER, een organisatie die instaat voor de Koerdische vluchtelingen en juridische bijstand verleent bij de problematiek aangaande de terugkeer naar de dorpen. We hebben er gemerkt dat de terugkeer naar de dorpen zeer moeizaam verloopt.

Daarna hadden we ook nog een ontmoeting met de burgemeester Cabbar Leygara van Baglar, een van de vijf districten van de stad Diyarbakir. Baglar telt driehonderdveertig duizend inwoners. Dit zijn vooral vluchtelingen uit Koerdische dorpen. Hij verdedigde het DEHAP-bestuur van de laatste vijf jaar. Over geld van de overheid beschikken ze nauwelijks of niet. Maar door de verkoop van gemeentegronden, maakt hij middelen vrij voor sociale voorzieningen. DEHAP meent de basis gelegd te hebben voor de verdere ontplooiing van het district. Zo hoopt de burgemeester dat Baglar eindelijk van zijn imago van vluchtelingengetto afgeraakt.

Morgen krijg je verslag van het Newroz-feest in Diyarbakir. Er worden zo een vijfhonderd duizend mensen verwacht om dit symbolisch Koerdisch nieuwjaarsfeest te vieren.

Newroz piroz be!
(gelukkig Koerdisch nieuwjaar)