arch/ive/ief (2000 - 2005)

Donderdag en de caravan staat op de Dageraadplaats. Behangen met affiches en met de slogan 'een ander Antwerpen Noord is mogelijk' op zijn zijde is ie stilzwijgend aanwezig op de Zurenborgse markt. Bert beschilderde de zijkanten van de caravan, tot middelhoogte, met bordverf : voor de 'kleinmannen', had ie bedacht en een grote doos stoepkrijt achtergelaten. Regen en koude houden ouders en kroost binnen en bord en krijt worden nu vooral gebruikt voor aankondigingen. Na de middag pikken we de caravan op en kriskassen door de wijken. We kiezen richting Dam, draaien de Slachthuislaan op, een straat met de allures van een boulevard en een wegdek Parijs Roubaix waardig. We slalommen tussen de verkeerspaaltjes : ook hier de werf. Op de Dam zoeken we het buurthuis. Het ligt in het hoekje, geprangd tussen de spoorlijn en de Schijnpoortweg, één van de invalswegen naar de stad. De Dam bestaat eigelijk uit twee kernen vertelt de buurtwerkster. Deze hoek hier en aan de andere kant de wijk rond het Damplein. Daartussen ligt het slachthuis met heel zijn infrastructuur en aanverwante vleesverwerkende bedrijfjes en vleesrestaurants : die hebben weinig met de buurt te maken eigenlijk, vormen een practische scheiding. We bereiken vooral oudere mensen hier. Die maken zich ongerust ; zien en horen vanalles over de verandering van de buurt, de stijgende prijzen, vragen zich af of ze hier wel kunnen blijven wonen. We stellen ze gerust maar de onrust blijft toch wat hangen.

Vrijdag, marktdag en we zijn present op het St. Jansplein. Sven passeert en deelt mee pamfletten uit. We hebben aangename en minder aangename gesprekjes. Armoede en sociale uitsluiting vindt zowat iedereen een terecht onderwerp om aan te snijden. Globalisering, de schulden van de stad. Men weet het wel. De oplossingen of het kader waarbinnen mensen de problematiek kaderen verschilt nogal. Je kan die schulenlast wel ter discussie stellen, maar veranderen doe je daar toch niks aan, zegt een man schouderophalend, maar allez, succes ermee. 't Zijn hier allemaal marginalen geworden, zucht een marktkramer die vluchtig het pamflet leest, wat kan je daar nu nog aan doen. Door nog anderen wordt de 'schuld' platweg bij de 'vremdelinge' gelegd. Op mijn vraag 'welke vreemdelingen, welke schuld' wordt weinig antwoord gegeven : soortgelijke vraag is meestal sein voor mijn geprekspartner om er vandoor te gaan. 'Jow de mannen van't caravanneke', zwaait één van de PSC Open Huis bezoekers naar ons. En één van onze trouwe bezoeksters van de info avonden komt ons een hart onder de riem steken :'t is goed wat jullie doen, maar amai, de jullie dat nog durven, ge zoudt es moeten horen wat ze allemaal achter jullie rug zeggen. Ik kijk even naar de vliegenier van Panamarenko die op de hoek van het trouwens mooie heraangelegde St Jansplein hoog op een sokkel staat, klaar om de plaat te poetsen. Iets wat wel meer mensen van de buurt zouden willen, vermoed ik, afgaande op de gecrispeerde reacties.

Zaterdag en mijn overvolle mailbox is er getuige van dat onze toer, later en trager dan verwacht, toch stilaan bekend raakt en reacties losmaakt bij, zeg maar, het maatschappelijk middenveld. Vanuit basisorganisaties komt de vraag naar mee info- en achtergrond over de campagne : ik stuur hen het pamflet door, verwijs naar de attac site en naar het videodocument dat Elke maakt van de Ronde ; benadruk het element sensibilisering en werken van onderuit. 's Avonds te voet een toer langs de caffeetjes van 't Sint-Jansplein : affiches hangen en pamfletjes leggen voor onze volgende info-avond over het thema sociale uitluiting in Antwerpen en Rotterdam. De affiches mogen hangen, de reacties zijn lauw. Ik zak af naar 't Faboert in de Tulpstraat. Het is vrij warm en het premature lentegevoel brengt de mensen op straat ; kinderen spelen tussen de auto's. Er wordt er hier in deze straten nog niet te veel over gemekkerd dat er eens een bal over een capeau vliegt. Oef.

Zondag en we plannen een eerste vergadering van de De Conckplein groep : dinsdag 24 februari komen we samen in De Poëet, een Afrikaans cafeetje in de Dambruggestraat. De eigenaar is voorzitter van een zelf organisatie en staat achter het idee van de toer. Hij en zijn organisatie zijn ook medeinitiatiefnemer van het feest dat op 13 maart, en niet op 28 febr. Zal plaatsvinden op het De Coninckplein. Hij meldt, evenals Ahmed, dat verschillende mensen al zijn komen informeren naar de vergadering : het leeft blijkbaar op het De Coninkplein. De wil van vluchtelingen en hun organisaties om iets te doen blijkt ook uit de reactie op een vergadering die later deze week zal plaatsvinden : het is een vergadering op initiatief van Riso Antwerpen gericht naar vluchtelingen en de hen vertegenwoordigende organisaties om deze organisaties te versterken en meer slagkracht te geven. Tine vertelt er over de nieuwe dynamiek op het De Coninckplein en de meeste aanwezigen willen al gelijk mee naar de volgende vergadering. We besluiten om ook deze mensen aan te spreken, maar op een ander moment. We vinden het belangrijk dat eerst de groep van het De Coninkplein zich vorm geeft, zichzelf organiseert.

Maandag en we passeren naar wekelijkse gewoonte even langs het PSC. Te voet, want ook 't Schoolplak ontsnapt niet aan werfwoede ; de straat voor het gebouw ligt open en we parkeren de caravan dan maar een eindje verder. Een praatje hier, een praatje daar en hups weer de baan op. We passeren het Stuyvenbergziekenhuis. Zina laat zich daar al ostentatief gevoelen. In de inkomsthal zijn er nu enkele hostessen aan het werk die de mensen met een siskaart en de benodigde 25 euro die je dient te betalen vooraleer er zorg verstrekt wordt, scheiden van de mensen die ofwel de siskaart ofwel de 25 euro niet bij hebben. De uitsluiting van gezondheidszorg met een glimlach georganiseerd. Dat gaat nog tot hallucinante situaties leiden.

En verder gaat het. Het caravannetje vertoont al enkele ouderdomsverschijnselen : de as waarmee het voorwieljte op de draagbalk van de caravan is gelast begint te scheuren. We zullen op zoek moeten naar een lasser. Tegen drien houden we halt bij het Oude Badhuis : we hebben er een interviewtje met Jozef van Groen ! voor hun blad. Hij kan erin komen als ik stel dat Groen ! evengoed dit beleid, of gebrek eraan, mee uitvoert en er dus evengoed op afgerekend kan worden. Want dat is een punt dat stilaan duidelijker en duidelijker wordt : dit beleid mankeert een visie, over zijn algemeen stadsbeleid, en zeker naar over beleid m.b.t. het Noord. Het is iets wat Wim De Weerd, socioloog en coördinator van de Open Huiswerking van het PSC later deze week, op onze info-avond zeer scherp zal stellen.

Dinsdag en allerlei ontmoetingen en gesprekjes. O.a met iemand die werk als jobcoach bij VDAB. Zinloos, mijn job, stelt ze omonwonden en gefrustreerd. Er is gewoon geen werk, wat heeft dit soort toeleidingsinitiatieven voor zin als de arbeidsmarkt vol zit ? Een Ciso collega vertelt een soortgelijk verhaal : wij werken veel met vluchtelingen, lessen nederlands, een aantal sociale vaardigheden, … we hebben een behoorlijke dropout. Logisch toch ; een aantal van onze mensen zitten in zeer onzekere situaties, voelen dat deze samenleving hen eigenlijk niet wil. Then what's the use. Ondertussen oreert de voorzitter van de nationale bank dat de groeiperspectieven in positieve zin mogen bijgesteld worden. Van 1,8 % naar 2 %. De groeiperspectieven op de arbeidsmarkt dienen eveneens bijgesteld zegt hij. In negatieve zin. Van 16,000 naar 7,000. Op den Dam parkeren we 't caravanneke op het Damplein voor de 2 cafeetjes. In 'De Welkom zijn ze nieuwsgierig. Het pamfet wordt met enige scepsis onthaald. Schoon, maar nog veel werk aan de winkel, hoor. Binnen 10/15 jaar misschien hebben jullie iets bereikt. Deze algemene scepsis, dit ongeloof van veel mensen dat deze samenleving maakbaar is, ten goede veranderbaar, is treffend bij vele gewone gesprekjes.

Woensdag en St.Jansdag. We parkeren naast een Witte Tornado, en het gesprek schippert tussen de thematiek van sociale uitsluiting en de derby Beerschot-Antwerp van volgende zondag. De man vraagt nog wat pamfletjes om uit te delen bij zijn collega's. Ik weet niet of de inhoud van ons pamflet hem daartoe aanzet, onze gedeelde voetbalpassie of het feit dat ie er zeer bewust van is dat ie geflmd wordt. Een vriend buurttoezichter belt : onze mails gaan blijkbaar rond binnen een bepaald stadscircuit, iets waar Jos voor heeft gezorgd. Bij mijn collegas wordt het vrij goed onthaald zegt mijn vriend. Ook heel wat stadspersoneel en dan zeker mensen die dagelijks in contact staan met de mensen in de wijken zijn niet te spreken over de gang van zaken binnen de stad. Maar ja, hoe krijg je dat veranderd.

Tegen de late namiddag zakken we af naar 't Faboert, onze plek voor de info-avond van vanavond. Een 30-tal mensen vindt de weg naar het caffeetje, annex vergaderlokaaltje. De helft zijn mensen van de directe buurt en ook enkele onderussen vaste Ronde-geïnteresseerden zijn er.

Chris, een buurtbewoonster, stelt zich voor als iemand van Open Huis, een vereniging waar armen het woord nemen. Ze schetst aangrijpend haar levensverhaal, legt onrechtstreeks de mechanismen bloot waardoor mensen die in armoede leven dat ook vaak hun leven lang blijven. Zelfbewust neemt ze het op voor haar en haar lotgenoten en stelt solidariteit centraal, als manier van leven, als oplossing ook. Ook Antwerpens superflik Serge Muyters krijgt er van langs. Die heeft mij opgejaagd en de mensen van de korte Winkelhaakstraat. Prostituees moesten bij zijn razzias langs het dak vluchten ; ik heb nog enkele vand die meiskes binnengelaten, ze ook kleren gegeven. Dat kan en mag toch allemaal niet. Alexander van Steen, Rotterdammer, schetst hoe de sociale uitsluiting in Rotterdam werkt. Eigenlijk stelt ie, is dat een proces dat al sinds de jaren '80 aan de gang is. Er is toen veel 'stadsvernieuwing' gebeurd door o.a. heler woonblokken neer te halen waardoor de groepen bewoners gingen verhuizen. Het sociaal weefsel dat er was is sindsdien stelselmatig afgebroken. Combineer dat met een sociale afbraakpolitiek - lonen, onderwijs, uitkeringen etc. - die ook toen van start is gegaan en je krijgt het Rotterdam wat je nu hebt, met inderdaad ghetto's enz. en de voedingsbodem waarop Pim Fortyun groot werd. Hij beschrijft de plannen van het stadsbestuur, teksten die we later uitgebreid ter beschikking zullen hebben. De kern ervan bestaat uit het creëren van een sociale mix door een goed verdienend publiek aan te trekken. De concrete maatregelen zijn draconisch : een inkomen dat minstens 20 % boven het gemiddelde liggen voor je je nog in Rotterdam mag komen vestigen is allicht één van de meest in het oog springende. Er is wel verzet tegen te plannen in de wijken zegt Alexander maar het is nog klein en verspreid. Wim De Weerd spreekt dan namens het PSC. Hij hamert erop dat het dit beleid aan visie ontbreekt, iets wat P.Jansens trouwens zelf toegeeft in interviews. Het resulteert in halfslachtige maatregelen die op langere termijn weinig aarde aan de dijk brengen. Hij illustreert zijn betoog uitgebreid met voorbeelden ; we halen er enkele uit, de volledige teksten zullen ook later ter beschikking zijn. Wat de vluchtelingenproblematiek betreft deelt hij de mening van o.a. de mensen van de ketelpatrouille dat het absoluut geen zin heeft om mensen zonder papieren op te pakken en een maand weg te steken in Brugge : die toch niet uitwijsbaar zijn : dat is mensonterend en brengt niks op. Ook de overlegstructuren met de stad worden in vraag gesteld : die zijn gericht op de blanke middenklasse en bereiken veel mensen van de wijken niet : als je echt democratisch wil werken moet je dat anders aanpakken. Ook de Vlaamse gemeenschap krijgt ervan langs : er is hier zware nood aan sociale huisvesting : van alle gedane beloftes werd maar een fractie gerealiseerd. Waar is het antwoord op onze vraag, al meer dan 10 jaar geleden gesteld en sindsdien alleen maar herhaald, om elke beleidsmaatregel te toetsen aan effecten die het heeft op mensen die in armoede leven ? Een beleidsinstrument dat zeer goed in stedelijk perspectief zou kunnen gehanteerd worden. Neen, antwoordt Wim op een vraag uit het publiek, ik wil helemaal niet de poten van onder de stoel van Jansens wegzagen : integendeel. Maar we hebben wel een dringend appèl naar hem en het stadsbestuur. En dat is een appèl naar een beleid met visie voor deze wijken, een beleid dat niet repressief is en dat de armoedproblematiek op een structurele manier aanpakt. En de vraag naar veiligheid van de mensen dan oppert iemand anders. Die is terecht, uiteraard, maar het moet gaan over veiligheid voor iedereen, ook voor mensen zonder papieren, ook over sociale veiligheid en dat is meer dan alleen maar politiewerk. Het werden nog geanimeerde gesprekken die draaiden rond deze thema's, gesprekken die ook later in't cafeetje nog een vervolg kregen. Evenals de petitie van het comité sos-ziekenhuizen, die Helger meebracht naar de infoavond en waar we met attac antwerpen mee onze schouders onderzetten.