arch/ive/ief (2000 - 2005)

Tal van Fordarbeiders blijven vragen of een proces tegen Ford mogelijk is, ook nadat de Sociale Inspectie van Tongeren de ontslagcriteria niet discriminerend vond?

Jan Buelens. Ik ben absoluut niet akkoord met het antwoord van de Sociale Inspectie.  Zij vertolkt gewoon het standpunt van de directie.  Zij zegt dat Ford enkel rekening houdt met de ziekteperiodes uit het verleden terwijl de antidiscriminatiewet verbiedt dat er rekening gehouden wordt met de huidige of toekomstige gezondheidstoestand.  Dat is natuurlijk absurd, want het is evident dat Ford enkel vreest dat die mensen ook in de toekomst veel ziek zullen zijn en ze dus liever weg wil om die reden.

Maar toch kan iedere Fordarbeider die ontslagen wordt of getekend heeft omdat hij op de strafpuntenlijst stond, een proces inspannen, en wel voor de arbeidsrechtbank van Tongeren.  Dat kan door een groep arbeiders gebeuren in één proces.  

En eerst en vooral kan dat op basis van “willekeurig ontslag” (artikel 63 van de arbeidsovereenkomstenwet van 78). Als een arbeider Ford zou dagvaarden voor willekeurig ontslag, verplicht de wet de werkgever dat hij bewijst dat het ontslag niet willekeurig is. Dan moet de werkgever bewijzen dat dit ontslag nodig was omwille van de economische noodwendigheid, of dat het verband houdt met het gedrag of de geschiktheid van de arbeider.

Een tweede piste is wat men noemt de 'postcontractuele aansprakelijkheid'.  Dit betekent dat Ford een fout gemaakt heeft door mensen op een lijst te zetten, waardoor ze achteraf moeilijker nieuw werk vonden, omdat ze gestigmatiseerd werden.  Daar zijn verschillende bewijzen voor.

Ten derde : de vorige CAO beloofde werkzekerheid en die werkzekerheid is door de huidige CAO verbroken: dit willen wij principieel aanvechten.  

Een vierde punt betreft de aanwezigheidspremie van 1000 euro, die men krijgt  als men gedurende de opzegtermijn geen enkele dag afwezig is, en die premie vermindert met 50 euro elke dag dat men ziek is… Dit lijkt mij in strijd met de antidiscriminatiewet.  

Kan dan iedereen die op de lijst stond met strafpunten klacht indienen?

Jan Buelens.  Jazeker, zowel iemand die strafpunten kreeg omdat hij zogezegd te veel ziek was, als diegenen die onwettig afwezig waren, omdat hij zijn ziektebriefje te laat of zo heeft ingediend.  En al de andere.  En ook iemand die tekende voor brugpensioen, omdat hij ook op  de lijst stond, maar liever had willen blijven doorwerken, kan meedoen en Ford dagvaarden want het blijft voor iedereen een ontslag.

Er wordt gezegd, dat een ontslag wegens veelvuldige afwezigheid wegens ziekte,  waardoor de werkorganisatie in het gedrang komt, geen willekeurig ontslag is. Mag ontslag dan toch omwille van het ziektecriterium?

Jan Buelens. Dat is een achterhaalde interpretatie van de wet.  De antidiscriminatiewet stelt dat principe op de helling.  Het is zeker niet zo dat mensen die vaak één dag ziek zijn, daardoor de werkorganisatie en de productie in het gedrang brengen.  Wij willen trouwens het principe aanvechten dat iemand omwille van ziekte ontslagen kan worden..  Wat Ford doet met het ziektecriterium is een stap verder naar Amerikaanse toestanden, naar een maatschappij waar alleen wie op en top gezond is mag werken. Een Fordarbeider vertelde mij dat hij eerst 20 jaar gewerkt heeft zonder ziek te zijn, en dan de laatste jaren is beginnen sukkelen met zijn gezondheid, door het werk dat hij in de fabriek moest doen.

Anderen zeggen dat ontslag wegens herstructurering wél mogelijk is en geen willekeurig ontslag kan genoemd worden?  Hoe reageer je daar op?

Jan Buelens. Bij die herstructurering heeft men niet gezegd: zoveel per ploeg bij voorbeeld, maar heeft men gewerkt met een lijst, en de mensen op die lijst verliezen daardoor een kans om te blijven.  En de ontslagen zijn daardoor ook niet puur omwille van herstructurering, maar omwille van nog bijkomende willekeurige redenen.  Op die straflijst staat geen enkele valabele reden.  Om stakingsfeiten is het zo wie zo al uitgesloten dat iemand ontslagen wordt, maar het gaat ook vaak om futiliteiten: een verkeerd geparkeerde wagen,  een grap uithalen, een voetzoekertje werpen…   Als de baas iemand omwille van zijn gedrag wil ontslaan, dan moet dat ernstig zijn, en geen futiliteit, wat het nu meestal wel is. In principe gaat het bij die strafpunten om feiten uit het verleden, die aangewend worden als voorwendsel voor ontslag.  Als dat gedrag toen een probleem voor de normale gang van de productie zou geweest zijn, dan had men toen moeten ingrijpen.  Dat dit niet gebeurd is, bewijst dat de directie het niet zo erg vond.

Hoe hoog schat jij de slaagkansen van zo'n proces?   En als er verschillende Fordarbeiders collectief een klacht neerleggen, komt er dan één collectieve uitspraak of komt er dan voor elke Fordarbeider een afzonderlijke?  

Jan Buelens. Bij een proces komt er één dagvaarding en er komt daarop één uitspraak.  Maar het kan inderdaad zijn dat er verschillende uitkomsten zijn voor de verschillende ontslagen arbeiders.

Wat de slaagkansen betreft, dat is vooraf niet altijd uit te maken.  Dat hangt ook niet louter af van de juridische elementen.  Veel hangt af van hoeveel mensen er meedoen. Hun inzet en hun aanwezigheid op het proces is erg belangrijk. Het is doorslaggevend dat rond het proces een beweging komt, die opkomt voor betere rechten voor de arbeiders en tegen de willekeur van de werkgever.  En als er veel ruchtbaarheid en aandacht rond dit proces ontstaat, waarbij de patronale willekeur aangevochten wordt, is er veel kans dat dit de afloop  beïnvloedt.  Kijk maar wat er gebeurd is met de 13 van Clabecq.  Doordat er steeds veel aandacht vanuit de arbeiderswereld was, met veel proceszittingen met honderden aanwezigen, durfden de rechters hen niet veroordelen, ook al waren er meer dan 50 proceszittingen. Zonder mobilisatie, waren ze zeker veroordeeld. Een ander voorbeeld is het proces van de 700 Sabéniens tegen hun vroegere werkgever.  Sabena-delegee Maria Vindevoghel zit het Comité van de 700 voor en Riet Vandeputte, een collega van mij, is er advocaat. Meer dan 2 jaar na het faillissement volgen meer dan 50 mensen van dit Comité de afloop van dit proces en houden het onder de publieke aandacht.

Heb je weet van een vergelijkbaar proces tegen willekeurig ontslag?

Jan Buelens. Ja, In Gent hebben we ooit een proces gepleit tegen het willekeurig ontslag van 2 arbeiders van Volvo Trucks. We hebben dat toen gewonnen.  Dat was een ontslag omwille van een zogenaamde opstandige houding.

Wat brengt zo'n proces op en wat gaat het kosten?

Jan Buelens. Als Ford veroordeeld wordt, zou dat een belangrijke overwinning zijn voor de arbeiders, niet alleen voor die van Ford, maar voor de gehele Belgische en zelfs Europese arbeidersbeweging .  Zo'n uitspraak zou betekenen dat de arbeiders beter beschermd moeten worden tegen de willekeur van multinationals als Ford. De arbeiders die van de rechter gelijk krijgen, ontvangen 6 maand brutoloon, bovenop hun ontslagvergoeding of gouden handdruk als ze getekend hebben.  Wat de kosten van het proces betreft, die ramen wij op minimum 2500 euro in eerste aanleg. Want er zijn de dagvaardingskosten voor de deurwaarder, de zittingen, de raadplegingen en de briefwisseling met wie mee in het proces stapt.  We moeten toch rekenen dat je met zo'n proces al vlug een jaar bezig bent en er minimum 50 uren aan besteedt.  En als er een beroep op komt mag je wellicht het dubbele verwachten.

Verschillende arbeiders stelden de vraag hoe zo'n proces verloopt?  Wanneer komt de eerste zitting en wanneer komen de pleidooien?

Jan Buelens. Je moet rekenen op één jaar in eerste aanleg voor er een uitspraak komt.  Eerst moet bepaald worden, wie allemaal meedoet. Dan wordt Ford gedagvaard en is er een eerste zitting.  Kort daarna worden de termijnen vastgelegd  waarbinnen de partijen hun argumenten bekend maken en daar wordt ook de zitting vastgelegd waarop gepleit zal worden    

We gaan proberen van die pleidooien te houden voor het einde van 2004 of ten laatste in het voorjaar van 2005.