arch/ive/ief (2000 - 2005)

BSB Vers Geperst / Over vrijheid en onvrijheid van de media
by raf Wednesday, Feb. 11, 2004 at 10:46 AM
raf.custers@euronet.be

BRUSSEL -- De Beursschouwburg in Brussel heropent deze week met een Non-Stop-Open-Deur van tien dagen. Elke ochtend vertellen drie gasten aan de ontbijttafel uit en over hun kranten. Vandaag: Ylva uit Nederland; Karim, fotograaf en net terug van een reportage in Irak, en Ales uit Belarus.

Beetje onaards, die sessies van Vers Geperst. Net een nachtelijke lijnvlucht waar ze na 3 uur slapen de lichten aansteken en ze je koffie, fruitsap en croissant voorschotelen. Even knipperen ook omdat 3 horizonten door hun zeer uiteenlopende media-landschappen struinen. Maar de belangstelling is er, er komen mensen luisteren, en – omdat je aan dezelfde grote fale zit, zijn de krantenlezers makkelijk aanspreekbaar.

Ylva, vier jaar in Brussel, kiest de kop uit de Volkskrant, de enige Nederlandse krant die ze in een Brusselse kiosk heeft kunnen vinden. Het stuk brengt verslag uit over het Nederlandse 'uitzetbeleid'. Dit gaat niet over deurwaarders die wanbetalers met hebben en houwen op straat zetten. Dit gaat over de Nederlandse staat die 26.000 mensen het land uitgooit.

Volkskrant, zegt Ylva, schetst goed hoe verdeeld Nederland over de kwestie is. De regering beslist, maar het rommelt stevig: in de achterban van de regeringspartijen en in de Nederlandse samenleving. Zegt een Nederlandse dame: de burgemeester van een dorp in Friesland heeft al aangekondigd dat hij zijn buitenlanders niet zal laten oppakken.

Karim, fotograaf, keerde zopas voor het eerst sinds 23 jaar terug naar zijn land Irak. Drie weken lang was hij er op reportage voor het maandblad Mo. De media, zegt Karim, beleven een Espace de Liberté. Alle partijen spannen zich in om kranten te maken. Hij heeft zeker 40 verschillende titels gezien, zowel in Bagdad als in zijn streek rond Amahr in Zuid-Irak. Tijdens het regime van Saddam Hussein waren er 4-5 kranten, die alle de lof zongen van de president.

Nu begint de islamistische pers te domineren. Wat Karim overigens zeer heeft verbaasd: vrienden van de Irakese KP die zich kennelijk bekeerd hebben, zelfs communistische topfiguren die op bedevaart trokken naar Mekka.

En de Amerikaanse media? Ze zijn heel prominent aanwezig. Karim: "Radio Free Iraq is 24 uur op 24 te beluisteren, zeer professioneel, met de grote middelen, veel moderne muziek en het nieuws heet van de naald. Terwijl de islamitische radio maar van 8 tot 20 uur te beluisteren is".

Wat de kranten bezighoudt, is de onveiligheid: de aanslagen in Bagdad, het banditisme langs de grote wegen in het Zuiden, en wie daarachter zit. Sommige groepen proberen in Irak een burgeroorlog te provoceren. Maar, zegt Karim, Irak heeft nooit een burgeroorlog beleefd en de mensen zijn tè bewust om in de valstrikken van de provocateurs te trappen.

Ales uit Belarus (Wit-Rusland) vond geen papieren kranten, zelfs zijn ambassade krijgt er geen. Hij printe twee stukken van twee websites af: één van de staatskrant, één van een privé-krant. Belarus heeft een Mobutu-regime, zegt Ales. Er is niet een politieke partij aan de macht maar wel een kliek van politici rond de almachtige president, de meesten komen trouwens uit hetzelfde dorp, en ze vullen naar hartelust hun zakken. En de kranten, ook een reeks privé-kranten, krijgen subsidies van de staat en vertellen wat de regering dicteert.

Het verhaal dat Ales uit de staatskrant pikte, gaat over de officiële vakbond en wat die in de sector van de sociale voorzieningen (zoals zomerkampen voor de kinderen) doet. De vakbond, zegt Ales, is het verlengstuk van het regime en een bureaukratische machine. Maar de sociale voorzieningen staan op zijn minst nog overeind. Mensen wonen klein, maar iedereen heeft nog een woning.

In dit Nederlands-Irakees-Belarussisch trio vertelt Ales over de realiteit die ons het minst bekend is. Nederland is naast de deur. Over Irak berichten de media dagelijks, ook al vergeten ze volgens Karim wat er in de provincie gebeurt. Maar Belarus is voor de media geen brandende actualiteit. Ook al zijn er zonder twijfel belangrijke sociale processen aan de gang.