arch/ive/ief (2000 - 2005)

Jullie zijn niet tevreden met de rapporten zoals ze momenteel vrijgegeven worden?

De gegevens die in die rapporten staan zijn zeer vaag. Er staan geen eindbestemmingen in en geen beschrijving van de militaire goederen. Omwille van die vaagheid hebben wij in juni een dagvaarding ingediend. We hebben niet gewacht op de uitspraak, maar zijn zelf op zoek gegaan naar de concrete gegevens van de verschillende vergunningen. Van 40 exportvergunningen hebben we alle gegevens gevonden. Die zijn goed voor 15 % van de totale wapenexport.

Waarom staat de Belgische regering zo weigerachtig tegenover meer openheid?

Zij schermen met de argumenten dat het om bedrijfsgeheimen gaat en dat openheid de diplomatieke betrekkingen zou schaden. Maar wij betwijfelen dat er bedrijfsgeheimen zitten tussen de gegevens die wij vandaag bekend maken. We hebben het niet over productieprocessen, maar over exportgegevens. Het geven van een vergunning is geen diplomatieke daad. Het is immers niet de regering die wapens exporteert, maar de bedrijven die die vergunningen aanvragen.

Wat zou dan de echte reden kunnen zijn?

Voor mij is het duidelijk dat ze zoveel mogelijk de gegevens willen afschermen van het publiek. Telkens iets uitlekt, ontstaat er immers een grote controverse. Heel wat van die vergunning zijn strijdig met de wapenwet en de Europese gedragscode.

Wat is de Europese gedragscode?

De Europese gedragscode werd opgesteld door de Europese lidstaten. De code is niet bindend, maar België heeft die code wel bindend gemaakt door ze te incorporeren in de nieuwe wapenwet. Die Code gaat natuurlijk lang niet ver genoeg volgens ons, maar nu al wordt ze verschillende keren met de voeten getreden.

Als de wet wordt overtreden, moet daar toch tegen kunnen opgetreden worden?

Het grote probleem is dat wij als vredesbeweging volgens de huidige wetgeving geen belang kunnen aantonen. We hebben het één keer geprobeerd in de Nepal-affaire. We hebben zelfs een Nepalese advocaat ingeschakeld, maar de rechter vond dat hij niet kon bewijzen dat de machinegeweren van FN een directe bedreiging voor hem vormden. Hij moest dus eerst neergeknald worden voor de rechtszaak ontvankelijk kon zijn. Wij vragen parlementsleden om de wet te veranderen zodat ook vzw's beschouwd kunnen worden als belanghebbende partij. Net zoals dat in de milieuwetgeving geldt.

Hoe staat het met de dagvaarding?

De zaak komt op 6 februari een eerste keer voor. Wij hebben goede argumenten. Onze wetgeving eist openbaarheid van bestuur. In Nederland worden die gegevens bijvoorbeeld wel zonder problemen gepubliceerd. Bovendien zijn de gegevens al openbaar. Ze staan in gespecialiseerde tijdschriften en rapporten. De regering kan die dus best aan het publiek bekend maken. Wij hebben er alle belang bij te weten wat de overheid in onze naam vergunt. Het gaat over uitvoer aan derdewereldlanden waar wij ook ontwikkelingshulp aan geven, aan landen die in conflicten verwikkeld zijn, ...

Vreemd genoeg duiken ook de VS op in jullie rapport?

Als je de wet strikt toepast, mag België geen wapens exporteren naar de VS en het Verenigd Koninkrijk. In 2002 toen die vergunningen werden afgeleverd, waren zij de oorlog tegen Irak aan het voorbereiden. De oorlogsretoriek van Bush en Blair loog er niet om. De wet zegt heel duidelijk dat uitvoer niet kan als het risico bestaat dat de wapens zullen gebruikt worden voor agressie tegen een ander land, Irak in dit geval. Op het moment dat België openlijke kritiek uitte op Bush en Blair, werd er toch volop economisch gecollaboreerd. Niet minder dan 20 % van de vergunningen in 2002 gingen naar de VS en het Verenigd Koninkrijk en dan rekenen we de andere landen van de Coalition of the Willing als Nederland en Australië nog niet mee.

Hebben parlementairen recht op de echte cijfers?

Nee, ook zij krijgen enkel het magere rapportje zoals dat in juli door minister van Buitenlandse zaken Louis Michel werd vrijgegeven. Als parlementair zou ik mij daar toch niet bij neerleggen.

Zijn er parlementairen die zich daar tegen verzetten?

Op dit moment bijzonder weinig. Het was zeer moeilijk om parlementairen er van te overtuigen om het rapport nog dit jaar te bespreken. Zij zeggen dat de wapenwet gefederaliseerd werd en dat het federale parlement dus niet langer bevoegd is. Maar dat argument geldt niet voor de vergunningen van 2002 toen de uitvoer nog federaal geregeld werd.

Zal die federalisering positieve gevolgen hebben?

Door de opsplitsing zijn er nu vier instanties die over de wapens beslissen: Vlaanderen, Wallonnië en Brussel en dan ook nog de federale overheid voor leveringen van bijvoorbeeld overschotten het Belgisch leger. Voor ons betekent dat een verdrievoudiging van het werk. Volgens onze bronnen blijkt nu al dat sommige bedrijven misbruik maken van de opsplitsing. Zij vragen een exportvergunning aan in het landsgedeelte dat het meest soepel omgaat met de aanvragen in dit geval Wallonnië. FN-Zutendaal (in limburg, cc) heeft bijvoorbeeld nog geen enkele vergunning aangevraagd in Vlaanderen terwijl het moeilijk denkbaar is dat zij al een half jaar lang niets exporteren. Waarschijnlijk schuiven zij bestellingen gewoon door naar FN-Herstal. En Vlaanderen bracht er ook nog niet zoveel van terecht: onlangs lekte uit dat OIP nachtkijkers levert aan Algerije, een land in burgeroorlog. De nachtkijkers worden gebruikt om 's nachts mensen op te sporen en uit te schakelen.