Open brief - Vijf vragen aan Yves Desmet - N.a.v. charme-offensief '25 jaar De Morgen'

Dagenlang al zwaaien allerlei media de lof over "25 jaar De Morgen". Niemand (ook bv. Le Soir van 3/12 niet in haar stuk over De Morgen) levert nog fundamentele kritiek op de commerciële machtsovername op wat ooit - naast het ook al overgenomen Het Volk en het opgedoekte Le Matin - één van de schaarse linkse kranten van dit land was. Daarom dan maar deze open brief aan Yves Desmet. Een open brief die door iedereen die dit de moeite vindt, voor websites en alternatieve publicaties mag overgenomen worden.

Met deze bijdrage hernemen we ook stilaan het werk van DIOGENE(S) / 'Belgian Media Watch". Binnenkort meer daarover.

**** Open brief - Vijf vragen aan Yves Desmet ****

Geachte Heer Desmet,

Proficiat met het 25-jarig bestaan van uw krant. Van de Belgische 'kwaliteitskranten' is De Morgen zeker de 'plezantste' om lezen: knappe lay-out, sappige titels, leuke thema's ... Gelukgewenst ook met de lof die u voor uw werk krijgt; van bevriende media (VTM, Knack ...) en politici zowel als van de 'vijandelijke' VRT. Jaren geleden verklaarde u in een tv-praatprogramma een gelukkig man te zijn. Wel, dat zult u nu zeker zijn. Geniet ervan.

Mag ik u toch enkele vragen stellen die de 'bevriende' en 'vijandelijke' media u niet stelden ?

* Vraag 1: Bent u een 'drop out' ?

Het interview in Knack opent met een 'bekentenis' van u: met een toelichting van de 'situatie' die uw kijk op de wereld bepaalde: "de eeuwige en uniforme psychologie van het arbeiderskind". U hebt het over het gevoel van 'er niet bij te horen' ("het migratiege voel van ieder arbeiderskind"). Als zoon van een bouwvakker kan ik me daar iets bij voorstellen. U zet zich echter meteen af tegen "al die linkse praatjes", tegen de notariszoontjes die op kosten van vader aan de unief 'marxist-leninist' konden spelen. Blijkbaaar verhinderden de notariszoontjes dat u de analyses van mensen zoals Karl Marx, Rosa Luxemburg, Pierre Bourdieu en andere 'linksen' op hun waarde leerde schatten. Zijn het die notariszoontjes ook die uw hekel (zie ook in Knack) verklaren tegenover 'de Vlaamse intelligentsia' ?

Vijf pagina's verder, aan het eind van het interview prijst u Steve Stevaert de hemel in: "de enige politicus die er in slaagt om de kloof met de burger te overbruggen" ! "Zou Stevaert ook 'de psychologie van het arbeiderskind' hebben ?" vragen de interviewers Joël De Ceulaer en Piet Piryns. Uw antwoord: "Ja, ik denk dat hij ook een soort drop out is, iemand die beseft: die oude linkse praatjes kloppen gewoon niet meer."

'Toevallig' publiceerde De Morgen op woensdag 3 december een 'opinie-artikel' waarin een Amerikaanse journalist zich afzet tegen de "dominante liberale mediacultuur in Amerika". Nu gaven we met vzw Mediadoc en vzw Vrede zopas een 'reader' uit over de media en de oorlog tegen Irak. Daarin ook een artikel van twee Amerikaanse auteurs die de mythe doorprikken dat de Amerikaanse media liberaal, laat staan links zouden zijn.

Eén van de argumenten, mijnheer Desmet, om die mythe te ontkrachten, betreft de maatschappelijke positie van veel journalisten. Net zoals u behoren de journalisten die voor de dominante Amerikaanse én Belgische media werken, niet tot de zogenaamd "lagere" klassen die belang hebben bij een links beleid. Kunnen journalisten die zoals u tot de topcenakels van de Belgische politiek zijn doorgedrongen en die er zich op beroepen dat ze politieke carrières kunnen breken, zich nog een 'drop out' noemen ?

* Vraag twee: Bent u progressief ?

In Knack omschrijft u mijnheer Desmet, uw politieke visie als een tussenweg tussen een etatistisch socialisme en een wild kapitalisme. U bestempelt uw houding als "links liberaal", maar u zou het evengoed een centrumpolitiek kunnen noemen (wat echter te veel doet denken aan "de CVP-staat").

Verder haalt u om de haverklap uit naar de profeten van het 'Grote Linkse Gelijk' (én hun vriendjes de 'kutmarokkaantjes'), maar waar bekritiseert u ooit het 'Grote Rechtse Gelijk' ? Het Rechtse Gelijk dat in tal van media (zie bv Derk-Jan Eppinks stukjes in De Standaard) dagdagelijks zijn gelijk mag claimen.

Is het niet zo dat u vanuit uw eigen verworven status op een handige manier pleit voor de status-quo ? Situeert u zich op de sociaal-economische as niet eerder als conservatief dan als 'progressief' ?

* Vraag 3: Wat is er nog links aan u en De Morgen ?

Is hét kernprobleem van zowel u mijnheer Desmet als van De Morgen niet dit: dat het u zo goed als totaal ontbreekt aan systeemkritiek ? Dan zou u immers moeten besluiten dat de economische macht ervoor zorgt dat we in een neoliberaal systeem leven waarin de linkerzijde (vakbonden, sociale, ecologische en andere bewegingen ...) op achtervolgen zijn aangewezen en alleen maar de schade kunnen proberen te beperken die wereldwijd aangericht wordt door het beurskapitalisme. Dat beurskapitalisme is nog wat anders dan het 'gewone' kapitalisme (waar we nog heimwee gaan naar krijgen), waarin winst op zich volstond. Nu moet de winst (kijk naar Fortis en andere banken) maximaal zijn en dus ook de uitbuiting, de corrumpering van de jeugd (denk aan de 'zakgeld-campagne' van Dexia), de ecologische plundering ...

Geachte Heer Desmet, om een echte centrum-politiek te realiseren (waarin zowel vrijheid en ondernemingskansen gelden als dat er goede sociale voorzieningen zijn, dat mensen ook collectief initiatief kunnen nemen), daarom is net een veel sterkere linkerzijde nodig. Het huidige beurskapitalisme als een centrumsysteem voorstellen en voortdurend de ideologische verwarring versterken door gepreek over "links-liberalis me", dat is 'de mensen' zand in de ogen strooien. Dat is 'de mensen' in de armen van het Blok drijven. Ik weet het, in Knack, noemt u die redenering "zot". Goedkope reactie. Hebt u dan wel een steekhoudende verklaring voor het succes van het Blok ? En kom nu weer niet af met alleen maar emotionele aspecten (die natuurlijk ook meespelen).

Nu bestaat er in dit landje een jonge andersglobalistische beweging die de opmars van het 'beurskapitalisme' aanklaagt en remedies (zoals de Spahn-tax) aanreikt. Enkele jaren geleden verklaarde u in Tongeren dat uw krant de spreekbuis zou worden van die beweging. Het tegendeel is gebeurd. U zwijgt haar dood en soms (zoals ten tijde van de betogingen tegen de Top van Laken) criminaliseert uw krant haar zelfs. Eén recent voorbeeld: de maandag na het weekend (midden november) van het Europees Sociaal Forum in Parijs, wijde Le Soir daar twee pagina's (één pro, één contra) aan. En wat lazen we erover in De Morgen ? Ondertussen is het lijstje van 'linkse' boeken, tijdschriften en andere linkse mediavormen die door De Morgen doodgezwegen werden, lichtjaren lang aan het worden. De manier waarop enige tijd na de overname van De Morgen door Van Thillo, alle kritiek op de VTM-gelieerde productiehuizen uit de krant verdween, behoort tot de klassiekers van zelfcensuur.

Betrekken we er even de Amerikaanse mediakriticus Noam Chomsky bij. Eind november kreeg hij een eredoctoraat van de VUB (iets waar De Morgen weinig aandacht aan schonk). Als u, mijnheer Desmet, Chomsky las (of een documentaire zag zoals 'Manufacturing Consent') dan is het volgende u bekend: de meeste media zijn in handen van kapitaalkrachtige, rechtse eigenaars maar ze stellen zich vaak op als liberaal, als links zelfs en wat is het resultaat ? Dat ze zo de pas afsnijden van al wie links van hen staat, van wie aan systeemkritiek wil doen. Herkent u zich in uw rol van 'systeembewaker', mijnheer Desmet ?

* Vraag vier: bent u 'onafhankelijk' van Van Thillo ?

Beste Yves - we beginnen elkaar te kennen, dus zal ik je maar tutoyeren - jij stelt dat je "heidens" wordt als iemand "mijn journalistieke integriteit in twijfel trekt en beweert dat Christian Van Thillo mijn pen vast houdt". De woede-uitbarsting waarmee je dreigt, bewijst dat we een gevoelig punt raken. Is het overigens niet zo dat Christian Van Thillo jouw pen niet hoeft vast te houden ? Hij selecteerde jou immers als hoofdredacteur omdat hij goed wist dat jullie op dezelfde golflengte zitten.

Een paar jaar terug had ik een interessant gesprek met jullie huidige hoofdredacteur, Rudy Collier. Toen ik hem vragen stelde over Christian Van Thillo was dat gesprek echter snel afgelopen. Had ik Collier echt de boom willen injagen, dan had ik hem deze opmerking gemaakt: dat jullie elke dag openen met een koe van een leugen: "Onafhankelijk dagblad" staat er onder jullie titel. Leg me dat eens uit: hoe kan je onafhankelijk zijn als je deel uitmaakt van één van de grootste mediabedrijven van dit land, van de liberale Persgroep (tevens mede-eigenaar van VTM, uitgever Laatste Nieuws enz.). Wel ?

* Vraag vijf: aan wiens kant staat u ?

Geachte Heer Desmet - we zullen maar terug u-en, want ik vind u toch niet zo sympathiek - als "het schijnheilig paterke van Hasselt" ooit zo'n succes kon worden, dan droeg u daar zeker uw steentje toe bij. Hopelijk zult u ooit in uw oude dag kunnen toegeven dat u een "ingenieur van de ziel" geweest bent ten behoeve van een systeem dat ons naar financiële, ecologische, sociale en andere catastrofes leidt. Dat systeem heeft een naam: het beurskapitalisme. En er zijn - mede dankzij al de ervaringen in het opzetten van andere systemen - alternatieven in de maak. Hoe we die benoemen is niet van het grootste belang. Wel dat zo'n alternatieve systemen een consequente realisatie nastreven van belangrijke doeleinden zoals daar zijn: een ecologische verantwoorde omgang met alle leven, een echte vrijheidslievende democratie, meer maatschappelijke rechtvaardigheid ... Voor miljoenen mensen op aarde - kijk even buiten de Vlaamse 'lands'grenzen - gaat het hierbij om een kwestie van leven of dood. "Which side are you on ?"

Jan-Pieter Everaerts

** Twee vragen voor de lezer **

Vraag 1. Sinds wanneer is De Morgen eigendom van Christian Van Thillo ? Achter het overnamejaar van De Morgen door Van Thillo was het even zoeken. Blijkbaar is dit niet iets waar de krant fier mee uitpakt: "die dag werden we gered door mijnheer Christian". Integendeel, mijnheer Christian bleef overigens ook nu bij de feestelijkheden opvallend afwezig. Toch heeft deze 'yuppie' De Morgen al van 1989 in handen. De eerste jaren moeide hij er zich niet echt mee, maar in 1994 veranderde dat en ging hij er zich actief mee bezig houden. Zo benoemde hij Koen Clement - die zijn sporen verdiende bij Het Laatste Nieuws - tot commercieel directeur en op de stoel van hoofdredacteur kwam Yves Desmet. Die hield meteen een grote ideologische schoonmaak op de redactie ...

Vraag 2. De Morgen een vrouwenkrant ? De speciale bijdrage over 25 jaar DM brengt op pagina 6 en 7 de foto van een jonge vrouw met daaronder de titel: "Essentie van een vrouw". En wat is die essentie dan ? "Intuition, Estée Lauder" ! Het feminisme zegeviert ... Verder staat de bijdrage vol van 'dure' adverteerders: luchtvaart, bankwezen, mode, wijn, auto's, reizen ... Die reclame geeft goed aan op welke doelgroep De Morgen zich richt: de jonge Vlaming die geld te spenderen heeft. En als je dat niet hebt en/of als al die verspilde luxe je de keel uitkomt, wat moet je dan lezen ? Vlaams Blok-blaadjes ?

arch/ive/ief (2000 - 2005)