arch/ive/ief (2000 - 2005)

Van 10 tot 12 december 2003 vindt in het Zwitserse Genève de eerste World Summit on the Information Society (WSIS) plaats. De top, voor een groot deel gesponsord door de Verenigde Naties, moet een serieuze aanzet worden voor het dichten van de zeer wijde globale digitale kloof. Ook de vorming van een internetregering komt er aan de orde.

Na de bijeenkomst in Genève volgt in november 2005 een tweede WSIS in Tunis, waarna de deelnemers (politici, bedrijfsleiders, afgevaardigden van de VN en NGO's) een 'verklaring van politieke wil' en een 'concreet actieplan' willen afleveren. Schijnbaar richten velen zich nu al op die tweede bijeenkomst in Tunesië om een akkoord te bereiken.

De top in Genève lijkt dan ook een maat voor niets te worden, alle goede bedoelingen ten spijt. Zo hebben de deelnemende partijen na 18 maanden voorbereidende onderhandelingen nog steeds geen ontwerpverklaring bereikt, een kladversie van het akkoord dat in Genève moet ondertekend worden.

Een belangrijk twistpunt betreft de uitbouw van een reguleringsorgaan voor het internet. Een groot landenblok uit Azië, Latijs-Amerika en Afrika (vooral China, India, Brazilië en Saoudi-Arabië) zien hierin een rol weggelegd voor de ITU -de International Telecommunications Union, de VN-telecomorganisatie die de top in Genève organiseert. Deze landen beschouwen internet als een publieke bron van kennis en informatie, die zo open mogelijk moet gehouden worden. Ze vinden bijgevolg dat het net best kan gereguleerd worden door een internationaal overheidsorgaan als de ITU.

Daartegenover staat een machtig westers blok (EU, VS), dat voorstander is van de huidige situatie, waarin de 'vrije' markt de spelregels bepaalt. Het zogenaamde Icann-model gaat uit van zo weinig mogelijk overheidsinmenging op internet en laat dit over aan commerciële principes. De leden van de Icann komen veelal uit geïndustrialiseerde landen of de reeds bestaande internet community. Uiteraard worden de voorstanders van deze 'zelfregulering' gesteund door het bedrijfsleven.

Naast het uitblijven van een ontwerpverklaring, is er ook een zeer groot verschil op te merken tussen de woorden en de daden van sommige WSIS-deelnemers. Iedereen heeft enerzijds bijvoorbeeld de mond vol van vrijheid van informatie en meningsuiting, over vrije ontwikkeling en toegang tot infrastructuur, maar toch willen velen -met hulp van instellingen als de EU en de WTO- die kennis afschermen door ze te privatiseren of er patenten op te plakken.

Bovendien werd in het voorlopige 'action plan', dat in 2005 in Tunis afgewerkt wordt, de verwijzing naar vrije software bijzonder fel afgezwakt, onder druk van het bedrijfsleven. Zowel de bewustwording rond open source-software, als de ondersteuning en de ontwikkeling ervan door de VN, moeten het in het plan stellen met erg flauwe formuleringen.

Verschillende VN-medewerkers lieten na de laatste voorbereidingsronde in november verstaan dat veel regeringen nog enkele jaren willen wachten om de WSIS (en daarmee ook de problematiek die de conferentie behandelt) ernstig te nemen. De verwachtingen voor de bijeenkomst in Genève zijn dan ook laaggespannen, des te meer omdat de WSIS geen rechstreekse beslissingbevoegdheid heeft, maar alleen enkele mooie verklaringen wil afleveren.