Brusseldebat in de Bottelarij

BRUSSELDEBAT, woensdag 22 oktober, Bottelarij.
Wat staat bovenaan uw agenda als het over Brussel gaat? Die woensdag ging het vooral over ‘Werk’, ‘Mobiliteit in de stad’, ‘diversiteit in de Cultuur’… De deelnemers aan het debat waren verwonderd dat er geen woord viel over belabberde Onderwijssituaties, dure en onbetaalbare woonomstandigheden, en dat niet alleen voor de Vlaamse Brusselaars maar voor alle Brusselaars. U was er niet bij? Hiermee krijgt u toch een klein beeld van de avond…
Dit eerste in een reeks van Brusseldebatten opende voor een bomvolle theaterzaal, 500 man minstens. Debatten zijn blijkbaar toch nog in? Hangt ervan af wie het organiseert, applaus Bottelarij, wat is jullie geheim? De doorsnee Brusselaar wilde de kemphanen Sven Gatz en Pascal Smet misschien live meemaken? Van links naar rechts zitten: Geert Van Istendael, Pascal Smet, Yves Desmet, Anne Morelli, Sven Gatz en Tarik Fraihi.

Anne Morelli focust prioritair op werk…

Anne Morelli -historica aan de ULB, enige vrouw in dit debat, van Italiaanse origine, Franstalig, opent het debat op overtuigende wijze in goed Nederlands :‘De werkloosheid in de hoofdstad krijgt van mij absolute prioriteit, werk heeft een enorme invloed op de samenleving. Alle sociale problemen komen voort uit werkloosheid.’ Zij zet hiermee werk op treffende wijze op de Brusselse agenda. Zij krijgt onmiddellijk bijval van Geert Van Istendael dit dit ook als eerste punt op zijn agenda had staan. Geert Van Istendael: ‘De werkloosheid is een onderschat probleem. Het is een maatschappelijk probleem: ons systeem kan geen werk bieden aan iedereen.’
Sven Gatz: ‘De kloof wordt groter tussen het werkloosheidspercentage van het land en dat van Brussel hoofdstad: 200.000 jobs creëren was misschien ambitieus, maar jobs via de staat daar geloof ik niet in! Ik heb geen blind geloof in de markt, de markt geeft en neemt. Als lokaal politicus beschikken we niet over hefbomen om dit probleem aan te pakken. We kunnen ons wel bezighouden met betere opleidingen.’
Tarik Fraihi ‘Laten we kijken naar de wortels van het probleem van de werkloosheid: We moeten enerzijds de onderwijsachterstand van de jongeren aanpakken, de taalachterstand, de wijken waarin ze wonen werken niet stimulerend. Het gaat niet louter over jongerenwerkloosheid: 40 % van de actieve Marokkaanse bevolking is werkloos, dàt is een probleem. Anderzijds is er het racisme van de bedrijven. Politici zijn hefbomen om hier iets aan te doen, maar ze hebben het lef niet.
Pascal Smet:‘Het is waar dat Brusselse werkgevers abnormaal hoge diploma’s vragen en er is het probleem van de talenkennis en er is geen goede aansluiting tussen de Vlaamse en Brusselse arbeidsbemiddelingsdiensten. Ik was onlangs op ‘Mission Locale’ en zij gaven toe dat er een ‘attitudeprobleem’ heerst: ‘Ze hebben geen zin om te werken.’
‘Als puntje bij paaltje komt, heeft niemand zin om te werken’ merkt Tarik droog op, ‘Wat is dat attitudeprobleem uiteindelijk? Het is eigen aan de Turkse en Marokkaanse cultuur om rond te slenteren op straat, werkloze autochtonen doen dat ook. Maar nee: allochtonen zijn ’lui’ en autochtonen ‘racistisch’! En zo wordt het anders kleurrijke Brussel door een “attitudeprobleem” ineens zwart en grijs…
Een gepikeerde Smet: ‘Er zijn ook jonge Belgen die geen werk hebben. En ik denk niet dat we door onze discussie het bedje voor extreem rechts aan het spreiden zijnf. Integendeel, Vlaams Blok zegt dat Sp-a en VLD één pot nat zijn. Daarom moeten we duidelijk maken dat er verschillen zijn tussen ons…’
Anne Morelli, keert terug naar de ‘inhoud’: “Er zijn niet meer luiaards dan 20 jaar geleden. Waarom denkt u is er zoveel werkloosheid? Het grote probleem is dat de bedrijven delokaliseren naar landen waar ze meer winst kunnen maken. De stad Brussel, kan hier niet alleen tegen vechten, dit is een veel groter macro-economisch probleem.’
‘Waar Brussel wél iets tegen kan doen’, gaat Tarik verder ‘is het attitudeprobleem, hoewel moeilijk meetbaar: de negatieve associaties die wij maken over allochtonen gaan ver, een wetenschappelijke studie hierover zegt: de ‘achterstelling’ wordt gemeten aan de aanwezigheid van Marokkanen of Turken in een bepaalde buurt. Zo ontstaat een breuklijn tussen ‘Wij’ en ‘Zij’. En hoewel er de meest diverse eettenten bestaan in Brussel, blijft deze diversiteit onzichtbaar in onze openbare diensten. Hoewel Brussel al hoger scoort dan andere steden. Het gaat niet alleen over Nederlandstalig en het Franstalig, er zijn er veel meer: kijk maar naar het jeugdwerk, het onderwijs, het buurtwerk,

Ondertussen droomt Pascal Smet verder: “Laten we investeren in de wijken: bomen planten, banken zetten,… Zet voor mijn part een ‘duur kunstwerk’ in de rue du Brabant, waar toeristen op af komen. Mijn openluchtzwembad hoort thuis in het ‘integratieverhaal’ van de stad. Geef verantwoordelijkheden aan die allochtonen om het uit te baten.” (Ik vraag mij gewoon af hoeveel jobs een zwembad op Lange Termijn opleveren als ‘Werk’ een prioriteit is?)
Sven Gatz, nogal stil vanavond, ‘Kijk naar Amerika, zij hebben gewerkt aan dat ‘wij-gevoel’ van die verschillende rassen samen, wij moeten dit ook ‘zuiver’ krijgen hier in Brussel.
Anne Morelli: Voor een historica hebben categorieën qua ‘ras’ eigenlijk weinig zin. Ik voel mij als Italiaanse een Brusselaar. Brussel heeft een geschiedenis van ‘immigratie’, In de 19de eeuw waren er 100.000 inwoners, vandaag zijn er een miljoen. Van waar komen die 900.000?Een Brusselaar moet niet bang zijn om zich te mengen, hij is al lang gemengd!
Yves Desmet: Wordt het vandaag dan meer als een probleem ervaren dan vroeger?
Anne Morelli: Als ik er de teksten op nalees van de 19de eeuw was dit ook een probleem, maar we zijn dat vergeten. Denk aan de Italianen, niemand wou ons vroeger een appartement verhuren, stel je voor, vijf kinderen !

De cultuur van het Zinneke

Geert van Istendael stelt Cultuur aan de orde. Ik ben voor vele zij’s, niet voor de wij’s! Brussel leeft al meer dan een eeuw dankzij zijn verscheidenheid, tweetaligheid, migrantengemeenschappen. De kracht van Brussel is zijn verscheidenheid van cultuur. Brussel moet dit structureren: van de meest elitaire operazanger tot de meest volkse accordeonist in het café. De overheid moet dit steunen: verscheidenheid naast elkaar en het maken van dwarsverbindingen. Dat is het leuke en aantrekkelijke van deze stad.
Sven Gatz ziet in de praktijk dat hij het verscheidenheidsverhaal moeilijk kan verkopen. “Er ontstaat hoe dan ook een nieuwe wij die anderen afstoot. Ik ben nog niet uit deze tweestrijd rond de inhoud van wat dat betekent multicultureel Brussel.
Geert Van Istendael: “We moeten een wij ontwikkelen dat anderen aantrekt. We moeten de verscheidenheid valoriseren.”
Tarik is tegen de opsplitsing tussen de ‘ikken en de wij’en’ van de Cultuur. ‘Mensen hebben enerzijds behoefte aan een ik en anderzijds aan een groepsgevoel. Die twee moet je met elkaar kunnen verbinden, en dat zou moeten zijn: zich Brusselaar voelen en mis ik nu net in deze stad!’
Pascal Smet: “We moeten een echt stadsproject uitwerken voor Brussel. Mensen houden niet van verwarring; praat maar eens met de mensen. Om dat duidelijke discours stemmen ze ook voor het Vlaams Blok. We moeten rtiuelen ontwikkelen om de nieuwkomers op te nemen in de gemeenschap. Zoals in canada waar dat gepaard gaat met een min of meer emotionele plechtigheid. Cultuur moet ook niet altijd gesubsidieerd worden. Cultuur komt toch voort van zijn eigen. We moeten Brussel als een cultuurstad promoten en zo ook de Franstaligen meekrijgen.
Geert, als rasechte Brusselaar, vliegt uit, ‘Hoe kan dat nu? Als er nu iets typisch is aan Brussel, dan is het toch wel dàt zeker: denk toch eens aan de Zinnekesparade, ’t Zinneke: de onzuivere hond die tot geen enkel ras behoort, het wezenskenmerk van een Brusselaar, le batard, de bastaard.’
Anne Morelli spring hem bij: ‘de Brusselaar is niet met zuivere wol gebreid, zijn kracht is zijn onzuiverheid, daardoor heeft het Zinneke ook zoveel succes, veel mensen vinden zich hierin terug. Niemand droomt ervan om Brusselaar te worden: Dat staat lijnrecht tov droomsteden als New York en Parijs waar iedereen wil wonen. Niemand in de derde wereld droomt ervan om Brusselaar te worden, maar veel mensen zijn in aantocht ….”Bruxelles, ma belle, attends moi, j’arrive’
Geert: ‘Stefan Hertmans schreef het boek ‘Steden’ over Brussel en Amsterdam. De meerderheid spreekt talen waarin ze niet thuis zijn, dat vergroot ook het relativeringsvermogen, dat werkt bevrijdend, je plakt niet meer vast op één taal en cultuur.’

Als een beleid geld kost en Brussel heeft er geen…

Sven Gatz keert terug naar de cijfers: ‘We moeten het geld halen waar het zit, rijkere gemeenten meer belasten, zie over de grens in Frankrijk: de mensen belasten waar ze wonen, niet waar ze werken. Hierdoor financier je het centrum van de grootsteden door de rijkere randgemeenten.
Pascal Smet wil in de eerste plaats de gemeentelijke belastingen herverdelen door intergemeentelijke solidariteit in Brussel. Daarvoor wil hij raken aan de gemeentelijk autonomie. We moeten ook de federale overheid voor haar verantwoordelijkheid plaatsen: het gaat hier om het imago van Brussel en niet om Hasselt. ”Dat is absoluut nodig om goed voor onze Waalse en Vlaamse daklozen te zorgen.”…
Geert Van Istendael stelt voor om in dat geval de hele rand bij Brussel te voegen. “Dan erken je meteen het sociologische gegeven van Brussel. Voeg Kraainem en Linkebeek erbij. Ke krijgt er meteen meer Vlamingen bij die hun positie in Brussel versterken en de rijke Franstaligen zullen Brussel meer inkomsten bezorgen. Je slaat twee vliegenin één klap.”
Tarik verlegt de discussie naar het stemrecht voor migranten: ‘Eerst moeten allochtonen mogen stemmen, als ze moeten belastingen betalen.’
Pascal Smet: “Akkoord met het stemrecht maar dat zal lang niet alles oplossen.Je mag ook niet overdrijven hé.”
Anne Morelli: ‘Mijn eigen vader was erg in politiek geïnteresseerd, hij heeft nooit mogen stemmen, is dat normaal?’

Over Mobiliteit in Brussel

Na, ‘Werk’, ‘Cultuur’, is het tijd voor ‘Mobiliteit in de stad’ voor Pascal Smet: ‘Teveel auto’s in de binnenstad, er is nood aan een parkeerbeleid met shuttlebussen, ik wil de binnenstad verkeersvrij maken, fietsers en wandelaars aantrekken. Zelfs op zondag kun je in de file staan in Brussel... Er is geen andere weg. Maar niemand durft het nu voor de verkiezingen te zeggen. Tegenover dat parkeerbeleid bestaat er heel wat tegenstand van de handelaars. Volgens Sven Gatz dient men eerst te streven naar een minimaal draagvlak en dat bereiken door communicatie in plaats van maatregelen op te leggen.
‘We moeten eindelijk de dorpspolitiek verlaten, Brussel heeft mooie verkeersplannen voor een autovrije binnenstad die nooit uitgevoerd zijn, het wordt tijd dat de politici eindelijk iets durven ondernemen. In andere steden is dit uiteindelijk ook op een succes uitgedraaid.’ Vindt Tarik. Geert Van Istendael pleit voor meer fietspaden en een betere bediening van sommige delen van Brussel door het openbaar vervoer zoals het AZ in Jette.
Anne Morelli keerde zich tegen de idee om oudere wagens meer te belasten. “Dat is een ondemocratische maatregelen die vooral de zwakkeren in de samenleving straft.”
Niemand van de sprekers haalde het woonprobleem aan. Woningen in Brussel zijn onbetaalbaar en het er zijn bovendien heel wat echte krotten.”
Pascal Smet: “Hierop reageer ik als een ‘échte ouderwetse socialist: schaf alle immobiliënkantoren af en we maken er één groot kantoor van zonder marktlogica.”
Sven Gatz wou meer sociale en middenklaswoningen zetten op korte termijn. Anne Morelli merkt op dat er ook veel discriminatie is in de Brusselse sociale woningen.

Over de kwaliteit van het onderwijs voor alle kinderen

Nog een verontwaardigde papa: ‘Niemand heeft het vanavond over de erbarmelijke toestand van het Nederlands onderwijs gehad in Brussel? Ik vind geen school mijn zoontje. Jullie willen de middenklasse hier houden, maar wat gaan jullie daarvoor doen? Ik vrees dat mijn kind achterstand oploopt wanneer er in de Nederlandstalige klassen een meerderheid van anderstalige kinderen zit.
Sven Gatz antwoordt: We willen niet alleen werken aan de kwaliteit van het Nederlandstalig onderwijs, maar van àlle scholen. Voor je kind wil je het beste, ook al ben je progressief, dan word je een beetje conservatief. Een onderzoek heeft uitgewezen dat het eigenlijk niet zo slecht gaat, naarmate het kind groter wordt, stijgt zijn kennis van het Nederlands.
Morelli vult aan dat een ander onderzoek aan de Vub over het Nederlandstalig onderwijs in Brussel heeft uitgewezen dat, de kennis van het Nederlands ‘een beetje’ minder goed is dan in de rest van Vlaanderen. En trouwens de kennis van de twee talen zou een positieve invloed hebben op het vlotter leren van àndere vakken, vooral dan van wiskunde,…
En we blijven bij het onderwijs: ‘Niemand schoof onderwijs naar voor als prioriteit voor Brussel, het is een desastreuze situatie in het Nederlands onderwijs. En er moet niet alleen een oplossing komen voor het Nederlandstalige onderwijs. In het Franstalige onderwijs is de toestand gewoon katastrofaal, ook dat kan niet blijven duren als we geen verloren generaties willen kweken. Dat is niet alleen een kwestie van meer mensen en personeel maar ook van infrastructuur.
Van Istendael: ‘Als ik flamingant zou zijn, zou ik zeggen, het rijke Vlaanderen laat zijn volk in de steek.’ De Nederlandse taal moeten we ervaren als iets doodgewoons, waardoor men zich ook sterker gaat voelen op de arbeidsmarkt.
Pascal Smet meent dat er tijdens de speeltijd verplicht Nederlands moet gesproken worden op school en dat de ouders een verklaring moeten ondertekenen waarin ze zich engageren dat hun kind naar de Nederlandstalige uitzendingen kijkt op tv.

arch/ive/ief (2000 - 2005)