arch/ive/ief (2000 - 2005)

Dit was zijn pay back time. Weken aan een stuk was hij met modder beklad geweest met als trieste hoogtepunt de artikels in Le Parisien van vrijdag waarin alle vooroordelen, geruchten en beschuldigingen nog eens op een rijtje werden gezet. Vrijdag sloeg hij met een zorgvuldig opgebouwd charmeoffensief keihard terug. Moderator Omeyya Sedik had mooi praten toen hij aan het begin van het debat opriep om het enkel te hebben over de rol die godsdienst kan spelen in de sociale strijd. In zijn panel zat de man die in de aanloop naar het ESF alle aandacht naar zich had toegezogen. Het begon eind oktober toen Tariq Ramadan op de website oumma.com een opiniestuk publiceerde waarin hij ongemeen scherp uithaalde naar enkele Franse joodse intellectuelen "die niet langer universele principes verdedigen maar enkel nog een communautaristische logica volgen als verdedigers van Israël".

Ramadan weet zijn vijanden wel te kiezen. De intellectuelen die hij in hun hemd zet - onder hen Alain Finkielkraut, Bernard Kouchner en Bernard-Henri Lévy - zijn stuk voor stuk monumenten van de Franse intellectuele elite. De argumenten in het opiniestuk van Ramadan snijden hout. Iemand als Finkielkraut heeft bijvoorbeeld weinig morele bezwaren tegen de muur die Israël rond de Palestijnse gebieden aan het bouwen is. Die muur zou "een veiligheidsgordel zijn die Israël tegen haar zin moet bouwen". Bernard Kouchner en Bernard-Henri Lévy krijgen lik op stuk voor hun steun aan de oorlog in Irak. Ramadan voorzag de kritiek al. "Iedereen die dit durft aan te klagen is een antisemiet." Maar toch hij wil dit debat aangaan. "Als Arabische intellectuelen de regimes van Pakistan en Saoudi-Arabië moeten veroordelen, is het maar normaal dat joodse intellectuelen in duidelijke taal afstand moeten nemen van de repressieve politiek van Israël."

Bernard-Herni Lévy reageerde furieus. In een tribune die in tegenstelling tot het stuk van Ramadan wél een plaats kreeg in Le Monde noemde hij de Zwisterse intellectueel de "kampioen van de dubbele taal" die aan de oppervlakte respect predikt, maar achter die façade een onderstroom van fundamentalisme verschuilt. Met halve citaten bewijst Lévy dat Ramadan het fundamentalistische Fis in Algerije verdedigt, een waardig afstammeling is van de Moslimbroeders - de oermoeder van alle moslimfundamentalistische bewegingen die opgericht werd door de grootvader van Tariq Ramadan - en dat hij geen bezwaren heeft tegen de zelfmoordaanslagen van 11 september.

En natuurlijk toverde Bernard-Henri Lévy ook de beschuldiging van antisemitisme uit zijn hoed. Hij raadde de antiglobalisten ook aan om snel kennis te maken met de achterkant van 'het personnage'. Ook elders gingen stemmen op om Ramadan van het ESF te weren. De organisatoren bezweken niet onder de druk en zo kon Ramadan vrijdag dus toch zijn opwachting maken voor het publiek van progressieven en antiglobalisten. De zaal in het bioscoopcomplex Pathé zat afgeladen vol. Ramadan ging er in debat met onder meer Michael Löwy en Miguel Benasayag over de plaats van religie in de sociale strijd. Met enkele rake opmerkingen spitste Ramadan het debat al heel snel op zijn persoon toe. Hij bedankte iedereen die 'niet geplooid was voor de druk'. Hij haalde uit naar enkele leiders van de PS die hun frustraties hadden willen uitwerken op zijn rug waarmee hij alludeerde op een opiniestuk waarin drie PS'ers de antiglobalisten hadden gevraagd afstand te nemen van Ramadan.

Het debat met de zaal verliep heel gespannen. Een aanhangster van Bernard-Henri Lévy probeerde schreeuwend haar afwezig idool te verdedigen. Ramadan antwoordde dat Lévy zijn ding mocht doen in Le Monde. "Ik niet." Waarop panellid Esther Benbassa - die zichzelf "emotioneel verbonden voelt met Israël" - zich opwond dat Ramadan dit debat als een tribune voor zijn ideeën gebruikte. De moderator slaagde er niet in om het debat te verruimen. Telkens opnieuw kwamen er vragen over de rol van de vrouw en het al dan niet onderdrukkende karakter van de hoofddoek.

Na de middag mocht Tariq Ramadan zijn verhaal nog eens herhalen tijdens een persconferentie. En 's avonds was hij te gast op de zender France Inter die uitzond vanop la Villette, één van de sites van het ESF. terwijl duizend mensen zich verdrongen om een glimp op te vangen van de ster van de dag werd hij geflankeerd door José Bové. De militante boer en immens populaire vedette van de antiglobaliseringsbeweging begreep naar eigen zeggen niets van die hele commotie rond de figuur van Ramadan. "Hier zijn tientallen organisaties aanwezig die zich zonder blozen katholiek noemen, maar als dan één moslim verschijnt die zijn religieuze overtuiging niet wegmoffelt, is het land plots te klein."