arch/ive/ief (2000 - 2005)

De hieronder volgende tekst is een samenvatting van het debat wat plaatsvond in de zaal 'Retorica' van de boekenbeurs in Antwerpen. Deelnemers aan het debat (en tevens auteurs of medewerkers aan het boek) waren : Jan Dumolyn, Peter Tom Jones, Francine Mestrum, Bambi Ceuppens. Het literair intermezzo werd gebracht door Didi de Paris. Het debat stond onder leiding van Dirk Barrez, VRT-journalist en auteur van enkele andersglobalistische boeken. (bespreking van het boek)

Dirk Barrez : Waarom een boek over andersglobalisme schrijven ?

Jan Dumolyn :
"Esperanza : praktische theorie voor sociale bewegingen, titelt het boek. Het pretendeert nochtans geen handboek te zijn, eerder een leidraad, een houvast voor sociale bewegingen en iedereen die geïnteresseerd is in het andersglobalisme. Het andersglobalisme is een vlag die vele ladingen dekt. Er is een enorme diversiteit in groeperingen die actief zijn, elk met zijn eigen prioriteiten. Deze versplintering is de grootste belemmering in het opbouwen van een tegenmacht. We moeten meer samen strijden voor een andere wereld."

Dirk Barrez : Verandering is mogelijk ?

Peter Tom Jones :
"Wat alleszins niet mogelijk is, is verandering die van bovenuit opgelegd wordt. Als er geen maatschappelijke basis bestaat voor verandering, is ze gedoemd te mislukken. We moeten ook niet wachten op De Grote Revolutie, niet wachten op De Dag waarop alles gaat veranderen.
Maar verandering doorvoeren zal niet makkelijk zijn, de uitbuiting van het kapitalisme is doorgedrongen in alle aspecten van de samenleving. Via vele kleine veranderingen op micropolitiek vlak kunnen we grote veranderingen op macropolitiek vlak afdwingen. Via lokale sociale fora kunnen we de nodige connecties en netwerken opbouwen, noodzakelijk voor een tegenmacht. Maar zoals gezegd, we zitten gevangen in een vorm van kapitalistisch eenheidsdenken, er is een gemis aan creativiteit. Economische groei wordt beschouwd als de motor van de vooruitgang. Afwijken van deze denkwijze mondt bijvoorbeeld uit in conflicten met de vakbonden. We moeten durven het Westers ontwikkelingsmodel in vraag stellen. Maar het is onmogelijk om binnen een bepaald systeem een oplossing te vinden voor iedereen binnen het systeem.
Vandaar ook de titel van het boek : Esperanza verwijst naar de hoop die er leeft door het streven naar een andere wereld. De weg is echter moeilijk en lang en succes is ver van zeker."

Dirk Barrez : Wat is het belang van 'dialectiek' in deze moderne tijd, is het niet een verouderde term ? (=verwijzing naar een hoofdstuk uit het boek)

Jan Dumolyn:
"Dialectiek is zeker niet een verouderd begrip. Door gebruik te maken van dialectiek kunnen we nieuwe inzichten verkrijgen, steunend op een samenhangende analyse. Als we de vraag stellen 'hoe hangen processen samen ?', dan kunnen we deze vraag beantwoorden door gebruik te maken van dialectiek. We gaan in feite de onderlinge krachten tussen deze processen analyseren en komen op die manier tot een gefundeerde verklaring. Dialectiek is ook een middel om gefragmenteerde en verspreide kennis onder te brengen in een samenhangend geheel.
Een voorbeeldje om dit te illustreren. Men gebruikt heel dikwijls de slagzin : 'Afrika komt op termijn wel terecht !'. Als men nu gaat analyseren welke krachten er spelen in dit proces, dan komt men al snel tot de conclusie dat dit niet zo is. Als we de redenen gaan analyseren die achter het 'probleem' Afrika zitten, dan kunnen we alleen maar concluderen dat Afrika wordt onderdrukt, en op termijn niet op eigen kracht 'terecht zal komen' ".

Dirk Barrez : Links en rechts hebben dikwijls hetzelfde taalgebruik in het mondialiseringsdebat, leidt dit niet tot verwarring ?

Francine Mestrum:
"Dit is inderdaad een probleem. Vroeger sprak men bijvoorbeeld niet van 'de armoede oplossen', maar eerder van 'de armen naar hetzelfde niveau brengen als ons via industrialisering'. Wat helemaal niet hetzelfde is uiteraard.
Zo wordt bijvoorbeeld ook het concept 'participatie' op verschillende manieren 'mis'bruikt. Men moet beter verwoorden welke ideeën achter deze begrippen schuilgaan."

Dirk Barrez : Veel mensen hanteren begrippen als armoedebestrijding, inkomensverdeling, ... Weet iedereen wat hij doet ?

Francine Mestrum:
"Neen, sommige NGO's weten inderdaad niet waarmee ze bezig zijn."

Bambi Ceuppens:
"Democratisering betekent bijvoorbeeld niet hetzelfde in het Noorden als in het Zuiden. Maar al te dikwijls betekent het democratiseren, van bijvoorbeeld Afrika, in het Westen : het toekennen van macht aan lokale kernen en gemeenschappen. En maar al te dikwijls heeft men een zeer stereotiep beeld van die 'traditionele' gemeenschappen. Als men dezelfde normen zou hanteren in het Westen, dan zou men bijvoorbeeld het beleid van sociale woningen lokaal moeten voeren. In eigen land kijkt men raar op wanneer er zulke dingen gezegd worden, terwijl het tegelijkertijd heel normaal wordt gevonden om hetzelfde principe toe te passen in het Zuiden."

Dirk Barrez : Er is een opvallende parallel tussen inheemse en rechtse stemmen, klopt dit ?

Bambi Ceuppens:
"Westerse volkeren hebben de neiging te sympathiseren met de oorspronkelijke, inheemse bewoners van een bepaald gebied. We hebben, bijvoorbeeld, sympathie voor de Aboriginals in Australië. In feite hebben we sympathie voor het feit dat ze zeggen :'ik ben hier eerst, baas in eigen land!', terwijl dit in eigen land helemaal niet aanvaard wordt."

Dirk Barrez : Op welke manier kunnen we op een duurzame manier evolueren naar een betere wereld ?:

Peter Tom Jones:
"Het werkelijke probleem is NIET de vervuilingsproblematiek. De vervuilingsproblematiek is slechts een uiting van een veel dieper liggend probleem. Het echte probleem is dat we de natuurlijke ecologische buffer van de aarde aan het verbruiken zijn. We moeten beseffen dat er een einde is aan de draagkracht van de wereld. Maar daarvoor is een andere visie op economie nodig. De huidige prijs van de meeste producten weerspiegeld niet de ecologische kostprijs. Bovendien zou ons verbruiksniveau met een factor 10 moeten dalen, om deze planeet leefbaar te maken voor iedereen.
Een mogelijke oplossing zit erin de wereldhandel te deglobaliseren. Handel moet niet meer een doel zijn , maar een middel om tot een duurzame ontwikkeling te komen. De economie moet terug in teken staan van de mens en niet andersom."

Tot zover dit debat. Er werd door het publiek nog enkele vragen gesteld, en de sprekers kregen een enthousiast applaus...

De boekenbeurs is elke dag open, tot 11 november. Voor meer info : http://www.boekenbeurs.be.