arch/ive/ief (2000 - 2005)

"Het thema van onze campagne is eigenlijk het GATS-akkoord over diensten binnen de Wereldhandelsorganisatie. Maar we vonden water, dat een belangrijke plaats inneemt binnen de Gats, een heel goede illustratie van het probleem van de GATS. Daarom schuiven we water zo prominent naar voor in de campagne."

Wat is er verkeerd met die GATS?

"De GATS-onderhandeling is een onderhandeling over de vrijmaking van de diensten die geopend werd in de schoot van de Wereldhandelsorganisatie. Het gaat over heel verschillende diensten als de post, telecommunicatie, toerisme en dus ook water. We zien daar dat er binnen de WHO verregaande vragen zijn om diensten die wij fundamenteel vinden als water, onderwijs en gezondheidszorg vrij te maken. De Europese Unie kijkt bijvoorbeeld met een heel begerige blik naar de watermarkt van het Zuiden en is vragende partij om die markt te liberaliseren."

In jullie tv-spot zien we hoe aandeelhouders dromen van hoge winsten. Is er veel geld te verdienen met water?

"Als we spreken over de watermarkt hebben we het wel meteen over landen. De EU vraagt aan bijna alle derde wereldlanden om de watermarkt te openen. Op dat moment kunnen waterbedrijven daar de zaak in handen nemen en de watervoorzieningen regelen. Dat kunnen ze nu in principe ook al, maar het verschil is dat eens het GATS goedgekeurd is, het onmogelijk wordt om private bedrijven die hun plaats verworven hebben op de binnenlandse markt er terug uit te sturen. In landen als Bolivia hebben dergelijke bedrijven zich na protest van de bevolking moeten terugtrekken. Na de invoering van de GATS zou dat niet meer kunnen."

Heb je concrete voorbeelden van wat zo'n privatisering kan betekenen?

"We hebben een aantal partners uit het Zuiden bij wie de watervoorziening al geprivatiseerd is. Het meest schrijnende voorbeeld is de Filipijnse hoofdstad Manilla, waar de watervoorziening een vijftal jaar geleden in handen gekomen is van de privé-sector. Hoewel er afspraken gemaakt werden met de overheid over het aantal mensen dat moest bereikt worden, de kwaliteit van het water, zien we nu enorme prijsstijgingen tot 400 % en een achteruitgang van de kwaliteit van het water met als gevolg dat er onlangs serieuze ziektes zijn uitgebroken in het centrum van Manilla. 500 mensen moesten worden opgenomen in het ziekenhuis. Vijf mensen stierven na het drinken van vergiftigd water. Zo zie je dat de privatisering van zo'n cruciale dienst als de watervoorziening heel gevaarlijk kan zijn en in de eerste plaats de armsten treft.

Wat gaan jullie doen tijdens de campagne?

De GATS-onderhandelingen verlopen niet democratisch. Wij vinden dat men over zo'n belangrijke onderwerpen als het onderwijs en het water niet moet onderhandelen in geheime achterkamertjes. Men moet er voor zorgen dat er toch op zijn minst af en toe een democratische terugkoppeling is. In het parlement zou je bijvoorbeeld kunnen kijken of iedereen wel akkoord is. Dat gebeurt helemaal niet want de onderhandelingen in de WTO gebeuren in één pakket waar vanalles in zit: waterakkoorden, landbouwakkoorden, patentenakkoorden,... Dat moet in één beweging onderhandeld worden tegen eind 2004 en dat finale akkoord komt dan voor in het parlement. Op dat moment zal het heel moeilijk worden voor het parlement om daar nee op te stemmen omdat er zoveel in zit. Voordien is er geen enkele parlementaire controle op heel dat proces dat gevoerd wordt door ambtenaren. Er worden ook eigenaardige truuks gebruikt om de onderhandelingen uit de openbaarheid te halen. De vragen die de EU aan de Derde Wereld stelde zijn bijvoorbeeld heel lang geheim gehouden en toevallig uitgelekt. Vandaar onze petitie waarin we vragen : 'Leg de waterleiding in het parlement'. Wij vragen de mensen om de petitie te tekenen. De handtekeningen plakken we op een buis en die buizen overhandigen we op 26 november in het parlement."

Zijn de Belgische politici zich bewust van de gevolgen van de GATS-akkoorden?

Dat is niet helemaal duidelijk. In de aanloop naar de verkiezingen hebben onze vrijwilligers de potentiele parlementsleden bezocht om ze een vijftiental vragen voor te leggen. Op de vraag of water uit de GATS-akkoorden moet, antwoordden bijna alle politici positief. Maar of ze goed beseften wat dat wil zeggen, kan ik niet inschatten. In het regeerakkoord staat dat essentiele diensten als onderwijs en gezondheidszorg uit de onderhandelingen moeten blijven. Maar over water zwijgen ze terwijl gezondheidszorg en onderwijs er sowieso al zijn uitgenomen.

Stevaert zou hierop kunnen zeggen dat de mensen niet wakker liggen van de GATS-akkoorden?

Ik denk dat niet. Als je ziet hoeveel reactie er komt op onze campagne. De mensen die door onze vrijwilligers aangesproken worden, zijn allemaal heel bereid hun handtekening te zetten. Ze zijn ook heel benieuwd om te weten hoe het in Belgie zit.

En hoe zit het in Belgie?

Heel goed. Water is volledig in handen van de publieke sector en er is niemand vragende partij om dat te privatiseren. Zelfs de Europese Unie vragen andere landen om te liberaliseren maar sluiten hun eigen markt af. Binnen de GATS zijn er alleszins geen plannen om de Europese watermarkt te privatiseren. Bij de intercommunale watermaatschappijen zullen ze je ook vertellen dat het werkt. Belgie is een voorbeeldland en wij zijn absoluut geen vragende partij om te privatiseren.

Staat er in het recente onderzoek naar het draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking iets dat interessant kan zijn voor deze campagne?

Ik denk dat dat onderzoek toont dat 'de mensen' blijkbaar toch wakker liggen van de derdewereldproblematiek. Ik hoop dat politici als Stevaert die enquete eens doornemen en rekening houden met de besluiten van het onderzoek. De mensen liggen wel wakker van het feit dat Belgie wapens uitvoert naar Nepal. Stevaert noemde die wapens pijlen en bogen. Het is de taak van Stevaert om de mensen duidelijk te maken dat het over mitrailleurs gaat waarmee je mensen kan vernietigen. Hetzelfde geldt voor Cancun. Als de mensen daar niet van wakker liggen, zouden ze het beter gaan doen want die liberaliseringen zullen ook naar hier komen. Een aantal dingen zijn nu uit de onderhandelingen gehaald alleen maar omdat de antiglobalisten, de vakbonden en een aantal NGO's heel duidelijk op tafel hebben geklopt. Mochten ze dat niet gedaan hebben zouden zaken als gezondheidszorg en onderwijs nu ook in de onderhandelingen zitten en dat zou de mensen hier direct treffen.

Hebt u al reactie gekregen op de nieuwe tv-spot?

Nee, dat verbaast me een beetje.

Ook niet van het weekblad Trends (dat in het verleden meermaals uithaalde naar 11.11.11 dat "de mensen een schuldcomplex wil aanpraten", cc)?

Dat zal nog wel komen, denk ik. Deze week verschijnt er een Trends met een interview met onze medewerker Marc Maes en de voorzitter van de Antwerpse Waterwerken Christian Leysen. In de rand van dat interview zullen er nog wel artikels verschijnen over 11.11.11, maar voorlopig weten we nog niet wat precies.

Varen jullie niet een beetje tegen de stroom in door in het huidige politieke klimaat overheidsbedrijven te verdedigen?

Voor ons gaat het erover dat water een mensenrecht is. De watervoorziening moet democratisch bestuurd worden. Wat ons betreft kan je daar privébedrijven bij inschakelen, maar enkel als onderaannemer. Democratisch verkozen mensen moeten die sturen. Als dat niet kan, moet je werken met overheidsbedrijven.

Wat kunnen we doen als we willen meewerken aan de campagne?

Overal waar 11.11.11 actie voert, kan je een handtekening zetten onder de petitie. In onze petitie vragen we : 'Leg de waterleiding in het parlement'. Wij vragen de mensen om de petitie te tekenen. De handtekeningen plakken we op een buis en die buizen overhandigen we op 26 november in het parlement." Morgen, donderdag 6 november, trappen we de campagne op het Muntplein af met een visuele prikactie. Je kan natuurlijk ook via het internet meedoen.

Toch is er ook in België stront aan de knikker.
De Vlaamse Overheid besliste dit jaar dat watervoorziening niet tot haar kerntaak behoort. De Vlaamse Gemeenschap bezit voor 26 % aandelen in de Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening (VMW)en zet die , in uitvoering van haar "kerntakendebat", te koop.
Dat de VMW voor één kwart door de Vlaamse Overheid werd gedragen is historisch: in het begin van vorige eeuw bleven plattelandsgebieden achter in de ontwikkeling van drinkwatervoorziening. De nationale overheid stak daarom een handje toe.
De Vlaamse Overheid wijst die verantwoordelijkheid nu terug af en geeft ze door aan de gemeentelijke overheden die zich verenigen in intercommunales omdat je de drinkwatervoorziening niet per gemeente apart kan organiseren.
De private watersector wil nu wat graag de gemeenten en intercommunales "helpen" in hun taak. Het is immers niet meer de kerntaak van de nationale of gewestelijke overheid om dat te doen.
Er is dus in de watersector zowel in Vlaanderen, Wallonië, Europa, het voormalig Oostblok en de Derde Wereld meer aan de hand dan de geïnterviewde hier doet vermoeden. De watersector wordt op een sluipende manier door de privé benaderd.
Een interessant artikeltje over de verwikkelingen met de Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening vond ik op de website http://www.pvda.be/solidair onder de titel "Vlaamse regering zet drinkwatervoorziening in uitverkoop".
De personeelsorganisaties bij de VMW bereiden ondertussen protestakties voor voor het behoud van de VMW en betaalbare drinkwatervoorziening.
De debat over de kerntaken bij de Vlaamse Overheid werd niet gevoerd door een bende dommeriken die niet weten waarover ze praten. Dat watervoorziening niet tot de kerntaken behoort van een overkoepelende overheid is een bewuste beslissing van onze politici aan de macht (vld/spa). Het probleem is niet dat deze politici niet wakker geschud zijn. Zij zijn reeds langer wakker geschud door grote kapitaalgroepen en multinationals en gaan in de waterkwestie bewust dezelfde weg op als die van de andere openbare diensten. Hun verantwoordelijkheid hoeft niet in twijfel getrokken te worden. Zij weten waar ze mee bezig zijn. Maar ze werken in de verkeerde richting, geheel volgens hun globale visie op de maatschappij. Er zullen andere politici moeten komen die een andere weg willen inslaan. Van de huidige valt niet veel te verwachten.