arch/ive/ief (2000 - 2005)

Democratie en/in FORD.

De geplande afdankingen bij FORD zijn niet alleen een drama voor de duizenden gezinnen bij FORD en bij de toeleveraars. Ze zijn ook een tijdbom onder de democratische rechten van de burgers in dit land.
Niet alleen van de vakorganisaties, maar van elk individu of organisatie die rekent op bescherming van de overheid om zijn of haar rechten te vrijwaren.

FORD pleegt contractbreuk en plant een schending van een CAO. Het is natuurlijk mogelijk dat de verliescijfers dit jaar en de auto-verkoop van de Genkse FORD-modellen dermate dramatisch zijn ineengezakt. Dat de beloofde 900 miljoen euro investering MOEST ingetrokken worden om het geheel van de groep te redden. Maar ervaring leert dat rond dergelijke bedrijfsstrategieën nooit echte transparantie bestaat . Boven de boekhouding van een vestiging, van een model en een productielijn staat in elke multinational een (dubbele) boekhouding waar resultaten en balansen worden geglobaliseerd. De vakbonden, de media en zelfs de kleine aandeelhouders worden geïnformeerd over strategische beslissingen zonder kennis van de geglobaliseerde kosten en batenbalansen. Situaties als bij Lernout en Hauspie zijn schering en inslag.

België is een van de weinige landen waar de ondernemingsraad bij wet gelijk aan de aandeelhouders moet geïnformeerd worden over tal van economische en financiële gegevens (KB 1973 op de wet van 1948 op de ondernemingsraden). Zonder internationale tegenmacht holt de globalisering van de multinationale ondernemingen dit recht op informatie uit . Alleen een internationaal georganiseerd syndicalisme met mondiale afspraken over lonen, tewerkstelling en vakbondsrechten kan zulke tegenmacht opbouwen.

Zolang dergelijke afspraken niet mogelijk zijn mag er vertrokken worden van een fundamenteel wantrouwen tegenover de informatie van de werkgever inzake zijn investeringsbeslissingen. Een eenvoudige vergelijking van loonkost en productiviteit tussen verschillende fabrieken is onmogelijk zonder kennisname van het globale plaatje. Het is dit wantrouwen dat de FORD-arbeiders in hun greep heeft. En geen enkel goed-nieuws-show kan hen daar van af brengen. Wie zegt dat de directie al niet bezig was met de plannen die nu voorgelegd worden op het ogenblik dat de verhuis van de Transit naar Turkije beslist werd ? Dit wordt ontkend van directiezijde. Feit is dat de directie een zwaar offer eist, maar daar geen enkele tegenprestatie tegenover zet.

Vanuit een gezond wantrouwen zijn de FORD arbeiders nu bezig de grenzen van het syndicalisme te verleggen. De vakbonden voeren hier een zeer verstandige en efficiënte strategie die alleen maar kan gesteund worden. De arbeiders staken niet maar ze werken ook niet volgens plan. Zij organiseren IN DE FABRIEK een eigen toezicht op de productiestromen en doen daarmee FORD pijn. Zij leggen daarmee de vinger op de zwakke plekken van de flexibele mondiale productiesystemen die ten koste van mens en milieu op zoek zijn naar elke seconde dode arbeidstijd. De arbeiders weten goed genoeg dat zij met de rug tegen de muur staan en gechanteerd worden. Maar ze ondervinden gaandeweg dat FORD ook met een probleem zit als de arbeiders opkomen voor de 3000 jobs die moeten verdwijnen.

Het is door staken te combineren met werken onder eigen toezicht dat de arbeiders er in geslaagd zijn het debat over het industrieel plan op tafel te gooien alvorens er over een sociaal plan kan gesproken worden. Wat de afloop van dit conflict ook is, hiermee schrijven de arbeiders van FORD al een beetje geschiedenis want zij ontwikkelen vanuit de productieproblemen zelf een nieuw stuk democratie in het bedrijf die hun democratische vertegenwoordigers in staat stelt hun belangen beter te behartigen. Hoe lang de arbeiders dit kunnen volhouden en hoe zij dat gaan aanpakken zal de komende dagen uitwijzen. Maar alvast verdient hun houding onze volle steun.

Net de uitbreiding en vernieuwing van de economische democratie is met de FORD-affaire opnieuw op de politiek agenda gesteld. De sluiting van RENAULT bracht de wet RENAULT. Een wet die door het Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie in de Europese regelgeving is beland. De vorige regering heeft in haar laatste programmawet nog een en ander gewijzigd onder druk van de dreigende sluiting van de
hoogovens van Arcelor in Luik. De wet Renault wordt langs alle kanten op de korrel genomen. De bonden zouden net als bij Renault naar het Europees Hof kunnen trekken en een veroordeling vragen van FORD wegens schending van de sociale wetgeving. That’s it. Feit is dat FORD verplicht is een informatie- en consultatieprocedure van deze wet te doorlopen tot en met de verplichting om alternatieven voor haar plannen te aanhoren. Iedereen beseft dat een verdere uitbreiding van dergelijke formele rechten (een wet FORD als het ware) geen afdoend antwoord is op de problemen van de mensen die dreigen afgedankt te worden. Er zal iets ander moeten gebeuren om hier politieke lessen te trekken.

Maar iedereen weet ook dat de voorstellen uit de tewerkstellingsconferentie ook geen antwoord zijn op de problemen bij FORD. Loonlastverlagingen zijn meegenomen voor FORD, maar die houden de mensen niet aan het werk. Over een ander industrieel beleid over, over kenniseconomie en nieuwe vormen van arbeid en sociale zekerheid kan nog jaren gedebatteerd worden. Hier heeft geen enkele FORD-arbeider een boodschap aan.

Ook hier zal geen oplossing mogelijk zijn indien er niet vertrokken wordt van het signaal dat de arbeiders met hun houding geven.Het wetsvoorstel Decroly biedt hier een uitkomst. (http://forum.vl.attac.be/viewtopic.php?t=147)
Dit wetsvoorstel wil de democratische controle op de bedrijven die sluiten en afdanken drastisch opdrijven. Deze hebben al jaren overheidssteun en loonlastverlagingen gekregen. Deze investering van gemeenschapsgelden geeft de arbeiders het recht op bewarende maatregelen in de plaats van straffeloosheid bij contractbreuken. FORD zou zijn geplande maatregelen niet kunnen uitvoeren zolang er geen CAO is met de vakbonden. En deze CAO zou wettelijk moeten voorzien in inkomensbehoud en behoud van arbeidscontract . Op initiatief en onder controle van de vakbonden kan de opbrengst van een vermogensbelasting dienen om dit te helpen betalen (1% jaarlijkse belasting op alle vermogens boven de 500.000 euro levert volgens het ACV al bijna 2,5 miljard op). In plaats van de sociale zekerheid zouden de grote vermogens geactiveerd worden voor werk. En werk is er genoeg in deze maatschappij ! In plaats van de lonen zouden de winsten gesocialiseerd worden. In plaats van te zoeken naar alternatieve financiering voor de sociale zekerheid zou deze veilig gesteld worden. Dit is perfect realiseerbaar. De overgrote meerderheid van het vermogen in België is vastgoed en kan niet vluchten. Hiervoor moet niet gewacht worden op Europa. De realisatie van dit wetsvoorstel zou een trendbreuk betekenen, een hefboom voor een ander tewerkstellingsbeleid waarin niet de winsten centraal staan.

Wie de FORD arbeiders nog recht in de ogen wil blijven kijken doet er best aan werk te maken van dergelijke voorstellen vooraleer de besprekingen bij FORD hun beslag zullen krijgen. Ervaringen met de abortuswet en de genocide-wet tonen aan dat als de nood hoog is juridisch snelwerk mogelijk is. Als de politiek wil maar aanwezig is.

Theo Mewis
Vakbondsafgevaardigde SAPPI-Lanaken
Medewerker ATTAC-werkgroep “economische democratie”