Is er een alternatief voor negatieve beeldvorming over Arabische wereld ?

Voor me ligt een stapeltje enkele artikels over 'de Arabische wereld', komende uit de Belgische 'kwaliteitspers' van de voorbije week.

De meeste artikels gaan over de man-vrouw-verhoudingen (zowiezo voor de media al een veel 'seksier' thema dan bv. het structureel moordende kapitalisme waar Solidair als enige deze week op focuste). De Morgen van 12/09 had het over Jordaniërs die met bijlen op "eerloze zussen" inhakten ("eremoorden"). Zowel De Standaard der Letteren (11/09) als De Morgen brachten van de week "het verschrikkelijke verhaal van Samira Bellil" (over groepsverkrachtingen in Franse "probleembuurten"). Barones Mia Doornaert (DS) schreef dat je bij het lezen van het boek van Bellil, brandt van veront waardiging "over de medeplichtigheid van onze democratische maatschappijen met de onderdrukking en mishandeling van vrouwen in immigrantengemeenschappen, in naam van 'respect' voor andere 'culturen'."

Ook veel aandacht was er deze week in de pers voor de nieuwe film van de Iraanse cineaste Samira Makhmalbaf, een film over het leven in 'bevrijd' Afghanistan. Steevast dienden foto's van in burqa's gehulde vrouwen als illustratie.

Van Afghanistan tot België, van burqa tot hoofddoek ... Ook hier laait de discussie over hoe vrouwen zich moeten/mogen kleden, hoog op. Le Soir had er op zaterdag 13 een opinie-pagina over. Volgens advocaat Mustapha El Karouni moet de vrijheid de regel blijven, de beperking de uitzondering. We moeten volgens hem weg raken uit een debat dat alleen maar de keuze laat tussen pro of contra. Er is meer nuance nodig. De Iraans-Franse schrijfster Chahdortt Djavann nam dan weer zwaar stelling tegen de hoofddoek: "L'etoile jaune de la condition féminine" noemt ze die. De hoofddoek als "joden ster" voor de vrouwen.

Als er dan toch eens "structureel" over de Arabische wereld bericht wordt, is het ook al niet lief. "Midden-Oosten en Noord-Afrika slechtst bestuurde regio's" (ter wereld) titelde De Morgen van 13 september. De krant baseerde zich op een erg negatief rapport van dé Wereldbank. Dat diezelfde Wereldbank mee verantwoordelijk is voor de door het kapitalisme veroorzaakte grenzeloze economi sche en sociale ongelijkheid in de wereld - zie Solidair van 10/09 - dat lazen we in De Morgen niet.

Dat er dit weekend gemeentelijke verkiezingen zijn in Marokko, dat ontsnapte de Vlaamse pers ook al. Le Soir en La Libre berichtten daar op 13/09 wel over, De Morgen en De Standaard niet. In La Libre werden de verkiezingen wel weer meteen (al van in de titel) gelinkt aan terrorisme: "Premier scrutin depuis les attentats de Casablanca." Het weekblad Le Vif/L'express (12/09) van zijn kant had deze week een stevig artikel over "Le Maroc face à ses nouveaux défis". Dat is het soort artikels dat aan Nederlandstalige kant bijna totaal ontbreekt wat vreemd is gezien het belang van de Marokkaanse gemeenschap in België.

Afrondend kan ik de eerder vermelde student alleen maar gelijk geven. Het beeld van de Arabische wereld - en dan hadden we het nog niet over de dagelijks in de televisie-journaals gebrachte bedrei ging door 'moslim' Bin Laden, over het "terrorisme" van Irakezen en Palestijnen - is ook in België, ronuit negatief. Dat komt echt niet alleen door de problemen in die Arabische wereld. Dat komt ook door de sensatiezucht van de media, door het altijd weer focussen op het negatieve - "goed nieuws is geen nieuws" beweert het journaille - en het stelselmatig onderbelichten van structurele ontwikkeling en. Dat komt door de oppervlakkigheid waarmee de media te werk gaan - waardoor je bv. nauwelijks mensen uit andere culturen aan het woord krijgt - én de hang naar de sacrosancte kijkcijfers waardoor de media al te graag inspelen op de instincten van het publiek. Dat je zo een bange samenleving creëert - zoals aangetoond in Michael Moore's "Bowling for Columbine" - het zal de Anne De Graafs onder het journaille worst wezen.

* Is er een alternatief ?

De problemen aanklagen is één, zonder naar alternatieven te zoeken blijft men steken in nutteloze klaagzangen. Ziehier een eerste aanzet.

Vermits de Belgische beeldvorming eenzijdig negatief is, wordt het hoog tijd dat ook Arabische omroe pen - om te beginnen wellicht best Al Jazeera - op de kabel geplaatst worden en via ondertiteling voor het niet-Arabisch sprekend publiek toegankelijk gemaakt.

Vervolgens kunnen we wel wat meer ondernemen om Arabische films in de bioscopen, culturele centra, scholen ... vertoond te krijgen. Sommige van die films - zoals het Algerijnse 'Cheb', het Tunesi sche 'De stiltes van het paleis' of tal van films ('Saladdin' bv.) van de Egyptenaar Youssef Chahine - slagen er immers in om op pakweg anderhalf uur de stereotiepe beeldvorming in de rest van de media (met name de televisie) onderuit te halen en te vervangen door een meer genuanceerde kijk.

De geschreven en elektronische media kunnen/moeten dan weer dringend werk maken van meer verscheidenheid bij hun medewerkers. Ook alternatieve media zoals Indymedia, Uitpers en Diogenes - die ook nog altijd overwegend monocultureel zijn - moeten op dit vlak dringend een multicultureel tandje bijsteken.

arch/ive/ief (2000 - 2005)