arch/ive/ief (2000 - 2005)

Tobback eiste - als minister van Binnenlandse Zaken - resultaten in zijn oorlog tegen de klandestiene inwijkelingen. In de zomer van ‘98 zette hij alle echelons van het veiligheidsapparaat onder druk. Semira Adamu was het eerste dodelijke slachtoffer van die politiek. Ze stierf door verstikking op 22 september 1998. Daarvoor staan nu vijf rijkswachters terecht.

De deportatie van Semira was een gezamenlijke operatie; van de rijkswacht, de Dienst Vreemdelingenzaken, de Security-dienst van Sabena.

Het cabine-personeel - zeker een deel van stewards en hostessen - bleef passief terwijl Semira werd verstikt. Dat moet aan de financiële druk gelegen hebben die weegt op de luchtvaartmaatschappijen. Voor elke “illegale” inwijkeling die zij vervoeren, worden ze zwaar beboet. Daarom trainen ze hun personeel en zetten hen op tegen “illegalen”.

De rijkswacht handelde volgens strikte richtlijnen. Rijkswachtgeneraal De Ridder maakte in 1996 een nota met rijchtlijnen over de “gedwongen verwijdering”. Een speciale werkgroep perfectioneerde en reguleerde de gewelddadige technieken die tegen weerspannige deportees gebruikt moesten worden.

Belangrijk details: de staat wil niet over deportaties horen spreken en gebruikt termen als “terugdrijvingen” (van mensen die het land niet binnen mogen) en “repatriëringen” (van klandestienen die in het land zijn opgepakt). Maar de interne richtlijnen spreken enkel over “deportees”!

Verzet smoren

De dwangbuis en chemische producten waren verboden (hoewel de rijkswachters volgens beschuldigde Cornelis vroegen om de dwangbuis te mogen gebruiken). Maar het kussentje mocht, nee het moest van zodra een deportee zich ook maar minimaal verzette. Het kussentje diende om te beletten dat een deportee in het vliegtuig andere passagiers zou aanspreken om hun sympathie of zelfs solidariteit te wekken. Protest van andere passagiers had er immers al toe geleid dat deportaties waren uitgesteld.

Het kussentje, zeggen de regels, moet worden gebruikt in combinatie met andere technieken. De deportee moet met de veiligheidsgordel worden vastgesjord. De armleuningen tussen de deportee en de twee escorteurs moeten naar omhoog. In het geval van Semira haperde één leuning. Ze bleef naar beneden en ze knelde Semira in de maag, terwijl zij door de escorteurs al met het hoofd op de knieën samengedrukt werd gehouden.

Die houding diende om voor andere passagiers te verbergen dat er een deportatie bezig was. Zo staat het in de regels.

Feitelijke vrijspraak

Na de dood van Semira Adamu werden de drie rijkswachters die haar hadden versmacht, op een zijspoor gezet. Het toppunt was hun mogelijke overplaatsing naar Leuven. Daar was Louis Tobback - die vanwege de verstikking van Semira ontslag had moeten nemen als minister - inmiddels burgemeester geworden. Diezelfde Tobback verhinderde nu de overplaatsing van de drie. “Ik wil geen criminelen in mijn stad”, zou hij hebben gezegd.

Uiteindelijk hebben de drie beschuldigde rijkswachters het aan rijkswachtgeneraal Franssen te danken dat ze binnen het korps zijn gerehabiliteerd.

Vijf jaar later verschijnen vijf rijkswachters voor de correctionele rechtbank. Al op woensdag 10 september, de eerste dag van het proces, toont die waar ze staat. De procureur vraagt dat de vijf hoogstens met uitstel worden bestraft. Dat is noch min noch meer de vrijspraak.

Vooringenomen

Nog een detail: op de tweede procesdag werd Lise Thiry als getuige ondervraagd, zij is arts en was meter van Semira Adamu. Zij belde met Semira toen ze in het asielzoekerskamp 127-bis opgesloten zat, zij bezorgde ook kleren en boeken aan Semira.

Vraagt een advocaat van een rijkswachter of Lise Thiry soms familie is van Serge Thiry van het Collectief Contre les Expulsions dat zich hard voor de vrijlating van Semira Adamu en andere asielzoekers (heeft) in-ge-zet. “Nee”, antwoordt Lise Thiry, “geen familie. Al zou ik willen dat het wèl zo was, want ik bewonder heel erg wat het collectief doet”.

De rechter neemt Lise Thiry het woord af wanneer ze verantwoordt waarom zij en anderen zich voor asielzoekers inzetten. “Beperk u tot de feiten, uw commentaar hoeven we niet”, aldus rechter Vernimmen. De advocaat laat wèl acteren dat Lise Thiry erkent dat ze met het collectief heeft samengewerkt.

“Dat hadden we al begrepen”, lacht de rechter, die zich daarop in een onder-onsje met enkele advocaten nog eens even over het collectief gaat vermaken. De rechter toon openlijk dat hij zo zijn gedacht heeft over dat collectief, dat - zo zegt hij wèl - in de periode van de dood van Semira toch ook overvalwagens had tegengehouden waarmee asielzoekers naar de luchthaven werden gebracht. (Daarvoor begint nota bene in oktober een proces tegen enkele leden van het collectief).

Waarom geen minachting voor de rijkswachters die een dode op hun geweten hebben? Omdat rijkswacht en gerecht tot hetzelfde kamp behoren. Als het moet, sluiten ze de gelederen.

Is het niet zo dat rechters onpartijdig en objectief horen te zijn en dat hen hun bevoegdheid moet worden afgenomen als duidelijk is dat hun persoonlijke sympathieën of gevoelens van afkeer meespelen?

Ik herinner me zo iets over een onderzoeksrechter die Connerote heette en zijn bevoegdheid werd ontnomen omdat hij spaghetti had gegeten.