arch/ive/ief (2000 - 2005)

9 september 2003: de klacht tegen generaal Franks voor de kamer van inbeschuldigingstelling in Brussel

Kort overzicht

Op 15 mei 2003, twee weken na de afkondiging van het begin van de Amerikaanse bezetting van Irak, heeft Meester Jan Fermon in naam van 17 Irakese en 2 Jordaanse aanklagers klacht neergelegd tegen Gen. Tommy Franks wegens oorlogsmisdaden in Irak.

De Belgische regering trachtte een dergelijke klacht te beletten door de wet op "de universele competentie" van 1999 (genocidewet) aan te passen. Indien dus ondanks alles toch een "ongewenste" klacht zou worden ingediend voorzag de regering een directe interventiemogelijkheid van de minister van justitie en het doorverwijzen van de klacht door de regering naar het desbetreffende land.

Dat is dus wat met de klacht tegen Generaal Franks gebeurde. In juni ondertekende de aftredende regering het doorverwijzen van de klacht naar de Ver. Staten.

Op 17 juni verklaart de federale procureur, die moest uitspraak doen over de ontvankelijkheid van de klacht, per brief aan Jan Fermon dat de klacht "zonder onderwerp" is.

Beroep

Twee beroepsprocureurs lopen tegen deze beslissingen en werden beiden neergelegd door Meester Jan Fermon.

De eerste betwist het doorverwijzen van de klacht naar de Verenigde Staten. Ze is gericht op de regeringsbeslissing en werd neergelegd bij de Raad van State. Die procedure kan lang aanslepen. Er is geen vaste datum in zicht op dit moment.

De tweede beroepsprocedure aangetekend bij de Kamer van Inbeschuldigingstelling zal op 9 september voorkomen. Deze betwist de beslissing van de federale procureur dat de klacht "zonder onderwerp" is.

Tweede verminking van de wet

Intussen stelde de nieuwe regering zich veilig tegen de woede van de Ver.Staten door de genocidewet nogmaals aan te passen. In één enkele dag moest het parlement de nieuwe versie erdoor jagen. Deze nieuwe versie heeft maar één enkel doel namelijk de Amerikaanse burgers en militairen aan de invloed van die wet onttrekken.

De wet beslist om alle ingeleide klachten die nog niet in behandeling zijn te klasseren zonder gevolg en beperkt de actiemogelijkheid van de wet tot Belgische burgers of tot mensen die op het tijdstip van de feiten reeds drie jaar in België waren. Er moet ook een verband kunnen aangetoond worden tussen slachtoffer of beschuldigde en die aanklagers.

Houdt dat het einde in van de klacht tegen Franks?

Neen! De bedoeling van de regering is dat ze zonder gevolg geklasseerd wordt. Dit echter zonder dat ze rekening houdt met de twee lopende beroepsprocedures. Voor de Kamer van Inbeschuldigingstelling gaat Meester Jan Fermon zonder meer eisen om de nieuwe wet niet toe te passen. En deze vraag is gebaseerd op een ernstig juridisch argument.

Er bestaat met name in de rechtspraak een principe dat "stand still" verplichting heet. Indien om het even welk land in zijn nationale wetgeving bepaalde rechten heeft opgenomen ter uitvoering van een internationale conventie, is het verboden een stap achteruit te zetten. Wat betreft ons geval: door de wet op de universele competentie heeft België de conventie van Genève geconcretiseerd door aan om het even welk slachtoffer van oorlogsmisdaden het recht te verlenen zijn zaak aanhangig te maken bij het Belgische gerecht. België was in feite helemaal niet verplicht de conventie van Genève zo breed te interpreteren maar deed het wel. Men had toen al dat recht kunnen beperken tot uitsluitend Belgische staatsburgers. Men heeft het recht echter toegekend aan om het even welke wereldburger. Vandaar dat ze nu geen stap terug kan zetten door een categorie mensen (de niet-Belgen) het recht om klacht neer te leggen weer af te nemen.

Gezien België verplichtingen schendt die voortlopen uit het internationale recht, kan de nieuwe wet niet worden toegepast.

Dat is de inzet van de zitting voor de kamer van Inbeschuldigingstelling. Uiteraard situeert deze argumentatie zich op juridisch niveau.

Op vlak van politieke argumentatie is het absoluut duidelijk dat de wet gemaakt is op maat van Bush, Rumsfeld en Franks. De voorbereidende werken en de debatten van de Kamer hebben één enkel ding duidelijk aangetoond: het debat buigt zich geen minuut, geen seconde over de conventie van Genève, over oorlogsmisdaden . De enige grote bezorgdheid is de wet zodanig op maat te kneden dat vervolging van de beschuldigde Amerikanen niet meer mogelijk is. De wijzigingen dienen ertoe om straffeloosheid te verzekeren. Op die manier tekent de Belgische regering via een kunstgreep een conventie die straffeloosheid garandeert aan militairen en agressors, zoals de Bush administratie dat eist. Door druk, chantage en bedreigingen heeft de Amerikaanse regering de Belgische verplicht de opdracht in haar plaats uit te voeren namelijk de klacht zonder gevolg klasseren. De 8000 mensen die de oproep aan de Belgische regering om niet tussen te komen in deze rechtsgang hebben ondertekend zeggen: "Neen!"

De klacht mag niet doorverwezen worden naar de Ver. Staten.

De inzet van de beroepsprocedure bij de Raad van State is de annulering van de doorverwijzingsprocedure. Het beroep steunt op twee precieze argumenten.

Vooreerst is doorverwijzing alleen maar mogelijk als de Amerikaanse wetgeving de beschuldigde feiten op dezelfde manier beteugelt. Dat is niet het geval. De aangeklaagde misdaden waarover deze klacht handelt zoals aanvallen op ziekenwagens en medische infrastructuur, vallen niet onder de Amerikaanse wetgeving.

Vervolgens moet voor de doorverwijzing een rechtvaardig proces in de Ver.Staten gegarandeerd zijn. Het volstaat daarbij niet te beschikken over een onafhankelijk rechtssysteem.
In dit specifieke geval zijn de drukkingmiddelen die de Amerikaanse administratie gebruikt zo evident en grotesk dat een rechtvaardige behandeling van een klacht ingeleid door 17 eenvoudige Irakese burgers zo goed als onmogelijk blijkt.

Een laatste evidentie

Niemand, noch de Amerikaanse, noch de Belgische regering heeft kunnen aantonen dat de beschuldigingen waarover het in de klacht tegen Generaal Franks gaat, geen oorlogsmisdaden zijn.

Bijgevolg zou het instellen van een onafhankelijk onderzoek toch wel het minste zijn wat men kan doen. De bijkomende informatie die verzameld werd door Dokter Geert Van Moorter gedurende zijn verblijf van zes weken ter plaatse, bevestigen dat er heel precieze orders waren om "te schieten op alles wat zich in de richting van de Amerikaanse troepen bewoog", ziekenwagens en burgervoertuigen inbegrepen.
Het gebruik van clusterbommen in volksbuurten heeft niets te zien met de zogenaamde "collateral damage" maar alles met het terroriseren van de bevolking. De soldaten hadden de opdracht om de verantwoordelijken voor de plunderingen te beschermen en de staatsrijkdommen te laten vernietigen.

Die oorlogsmisdaden mogen niet ongestraft blijven. De slachtoffers hebben recht op onze steun. Het is een strijd die ertoe bijdraagt om nieuwe agressies en wreedheden te verhinderen in de komende jaren.